TÜRK DİLİ I - Deneme Sınavı - 39

Türkçede türetme, birleştirme ve ekleme olmak üzere iki yolla gerçekleştiriliir. Nasıl sözcüğü “ne+asıl” sözcüklerinin birleşmesi suretiyle yani birleştirme yoluyla oluşturulmuştur. Diğer seçeneklerde verilen sözcükler ise ekleme yoluyla oluşturulmuştur.

Mecaz bir dilin zenginleşmesinin önemli yolarından biridir. Özellikle sanatçılara daha iyi ifade imkânı sağlar. Ancak günlük iletişimde gerçek anlamından çok farklı biçimde kullanılabilmesinden dolayı “anlama ortaklığına” ihtiyaç duyar. Bu anlama ortaklığı gerçekleşmediğinde de iletişim sorunlarına yol açması muhtemeldir.

Türkçede söz varlığı yerine söz dağarcığı, kelime dağarcığı, kelime kadrosu, kelime hazinesi gibi terimler de kullanılmaktadır. Ancak Türkçede söz varlığı yerine sözcük serveti terimi kullanılmamaktadır.

Deyimler, iki veya daha fazla sözcükten oluşur. Anlatım gücünü artırmak için bazen mantık dışına kayabilir. Gerçek anlamdan ayrılır. İlgi çekici bir anlam yüküne sahiptir. Toplum tarafından ortaklaşa benimsenen kalıplaşmış sözlerdir.

Birleşik sözlerin bir kısmı bitişik yazılır, deyimler ise kesinlikle bitişik yazılmaz. Birleşik sözcüğü oluşturan iki sözcük de değiştirilemezken deyimi oluşturan sözcüklerden biri bazen değiştirilebilir. Deyimler derin anlama sahip yapılar iken birleşik sözcüklerin böyle bir özelliği yoktur. Bu iki yapı, anlam bakımından birbirinden tamamen farklıdır. Birleşik sözcüğü oluşturan iki sözcük arasında başka hiçbir ek giremezken deyimde girebilir. Aynı durum ek için de geçerlidir. Örneğin “göze almak” deyiminde “Göze mi almış?” kullanımında deyimin iki sözcüğü arasına soru edatı getirilmiştir.

Yangından mal kaçırır gibi, bir çırpıda yapmak, mürekkebi kurumamak ve ateş almaya gelmek “acele” kavramıyla ilgili bir deyimlerdir. Isıtıp ısıtıp önüne koymak ise önceden yaşanmış bir olayı sık sık tekrarlamaktır.

gönül bağlamak: sevmek; gönlüne su serpmek: umut verici bir haberle bir kişiyi rahatlatmak; gönül okşamak: birini güzel sözle mutlu etmek; gönlünü serin tutmak: sakin olmak; gönlünü karartmak: yaşam isteğini azaltmak

Seçeneklerdeki “yatıp kalkıp, bitmez tükenmez, yalvarmak yakarmak” ikilemeleri, fiil kök ve gövdelerinden birtakım eklerle ya da yalın olarak oluşturulmuştur. Ancak “baştan sona” fiil değil, isim tabanlıdır.

“Hızır yoldaşın olsun. Uğurlar olsun. Yolunuz açık olsun. Güle güle gidip gelin.” Şeklindeki ilişki sözleri birini yolcu ederken kullanılmaktadır. “Sizden iyi olmasın.” ise üçüncü bir kişinin iyiliğinden söz ederken kullanılmaktadır.

Başka dillere kelime aktaran bir dil zengin bir dil veya dil varlığı çeşitli bir dil olarak kabul edilir.Gene geniş coğrafyalarda hüküm süren ve tarihi eski diller de söz varlığı çeşitli dillerdir. Doğru yanıt 'B' seçeneğinde verilmiştir.

A,B,C ve E şıkları bir dilin zenginliğiyle ilgili olmayıp çeldiricidirler. Doğru yanıt 'D'

İlgili tanım deyimin tanımıdır. Doğru cevap 'A'şıkkıdır.

A,B,C ve E şıkları birleşik sözler ile deyimler arasındaki farklar değil, yanlış olan çeldiricilerdir. Doğru olan 'E' şıkkıdır.

'A' şıkkı haricindeki deyim kelimesinin eş anlamları farklı zamanlarda Osmanlı döneminde kullanılmış olup kimi farsça kimi arapçadan gelmektedir.Doğru yanıt 'A'

Türkçe sondan eklemeli bir dildir. Mesela almanca bükümlü bir dildir. Doğru yanıt 'A'

İlk dört seçenek atasözlerinin yaygınlaşma nedenlerinden olup son şıkta yanlış bir koşul öne sürülmüştür. Doğru yanıt 'E'

A, B, D ve E şıkları ikilemeler için doğru ifadeler değildir. 'C' şıkkı doğrudur.

Kargış beddua demektir. Argo eğitimsiz kişilerce kullanılan söz öbekleri, Alkış dua demektir. Alıntı söz ise bir başka dilden gelen sözcük demektir. Doğru yanıt 'B' şıkkıdır.