TÜRK DİLİ I - Deneme Sınavı - 13

Yazım, imla olarak da adlandırılan ve bir dilin belli kurallarla yazıya geçirilmesi; söz varlığının yürürlükte olan ses, biçim, köken bakımından kurallara uygun olarak yazılması, noktalama  işaretlerinin yerli yerinde kullanılması olarak tanımlanan dil bilgisi  terimidir.

Söyleyiş, telaffuz, sesletim, söyleniş olarak da adlandırılan ve bir sözcüğün ses, hece, ton, vurgu bakımından söylenme biçim  olarak tanımlanan dil bilgisi terimi.

Türk Dil Kurumunun 1945’te çıkardığı birinci baskı Türkçe Sözlük’te yaklaşık 32.000 söz vardı.

Haberlerin, görüşlerin, düşüncelerin yayıldığı; ses ve görüntü dosyalarının paylaşıldığı bu yeni ortam sosyal medya olarak adlandırılmaktadır.

Hikaye

Âşık Paşa

İnşaatçılık alanında

Selfie - özçekim

Sesletim

Türkçede bazı sözcüklerin yanlış söylenmesi ve yazılması, bazı sözcüklere yanlış anlamlar yüklenmesi; konuşma dilinde ve yazı dilinde cümledeki ögeler arasındaki uyumsuzlukların yol açtığı anlatım bozukluklarının yanı sıra olur olmaz her yerde yabancı kökenli sözcüklere yer verilmesi, iş yerlerinde, ürünlerde yabancı adlar kullanılması ge- nellikle dilin bir sorunu olarak algılanmaktadır.

Âşık Paşa, ünlü eseri Garibname’de Türkçe bilincinin oluşmamasından 'Türk diline kimsene bakmaz idi, Türklere hergiz gönül akmaz idi.' dizelerini dile getirerek yakınmıştır.

Söyleyiş bozuklukları, cümle düşüklükleri, yanlış sözcük kullanma, Türkçenin söz varlığında bulunmayan yabancı sözcüklere yer verme, kaba dil ve argo gibi olumsuzluklar radyo ve televizyon yayınlarında sınırsızca yapılınca bu yanlışlar toplumun, özellikle de genç kuşakların diline yerleşmiştir. Yayımcılığın kısır bir söz varlığıyla yapılması ise bir başka sorundur.

Bir sözcüğün ölçünlü söylenişi, genel kabul görmüş, yaygınlaşmış biçimidir. Ölçün dışı kul- lanımlar hemen kulakları tırmalar. Örneğin nasip sözündeki /a/ sesinin uzatılarak nāsip, edebiyātımız sözündeki uzun /ā/ sesinin ise kısa söylenmesi söyleyiş yanlışıdır. Dekan sözünün son hecesinin kalın söylenmesi gerekirken dekân biçiminde ince, hikâyedeki /a/ sesinin ince olmasına karşın kalın söyleyişi bir başka yanlıştır.

Yazılan her yazının geçerli yazım kurallarına uygun olması gerekir. Örneğin makine yerine makina, meyve yerine meyva, kurdele yerine kordale veya kurdela, egzoz yerine eksoz veya egsoz, şoför yerine şoforveya şöför yazmak birer yazım yanlışıdır.

Türkçe kökenli sözler birbirine karıştırılarak yanlış kullanımlara yol açmaktadır. Örneğin, bir çardak türü olan kameriyenin bir çiçek türü olan kamelya ile gazete haberlerinde karıştırıldığına, muhatap sözünün radyo televizyon yayınlarında muhattap biçiminde söylendiğine, iyi haber anlamındaki müjdesözünün müjdeli haber diye kullanıldığına tanık olunmaktadır. Ya da bazı kelimeler yanlış telaffuz edilerek (sağanak kelimesinin sağnak olarak telaffuz edilmesi gibi) yanlışa sebep olabilmektedir. Ancak dershane kelimesinin okunuşu ve yazılışı doğrudur.

Osmanlı Devleti’nin Venedik ile ilişkileri dolayısıyla İtalyancadan abluka, acente, antika, bando, damacana, iskele, madalya, tabela gibi sözcükler alıntılanmıştı. Anadolu’da yaşayan Rumlardan alay, avlu, dalyan, efendi, lahana, liman, sandal, yakamoz vb. sözcükler Türkçeye geçmişti.

Birer özenti alıntısı niteliğinde olan show, trend, konsensüs, transformasyon, performans gibi sözler Türkçede karşılıkları olmasına rağmen kullanılmaktadır. Bu tür özenti alıntılarının kullanılmasına hiç gerek yoktur. Çünkü bu özenti alıntılarının yerine Türkçede gösteri, eğilim veya yönelim, uzlaşma veya oydaşma, değişim veya dönüşüm, başarım gibi pek çok karşılık bulunmaktadır.

Rainbow Kasabı, Coiffeur Angle, Börek Center

Türkçenin karşı karşıya bulunduğu sorunların çözümü için öncelikle toplumda Türkçe bilincinin yaygınlaştırılması ve dilin öneminin kavratılması gerekmektedir. Eğitim sistemimiz Türkçeyi sevdirecek, benimsetecek nitelikte yeniden düzenlenmelidir. Radyo ve televizyon kuruluşları, basın yayın organları; toplumda Türkçe bilincinin geliştirilmesi, doğru ve güzel Türkçenin yaygınlaştırılması konusunda etkin olabilirler. Eğitim kurum- larından sonra bu konuda en büyük sorumluluk radyo ve televizyon kuruluşlarına, basın yayın organlarına düşmektedir. Kitle iletişim araçlarında bozuk dil kullanımı nasıl bir anda yaygınlaşıyorsa doğru ve güzel Türkçe kullanımı da bir anda yaygınlaşacaktır. Bu konuda ödüllendirici olmak gerekir. Türk Dil Kurumu, RTÜK gibi kurumların topluma örnek olacak biçimde doğru ve güzel Türkçeyi kullanan yazar, gazeteci, tiyatrocu, spiker ve sunucuyu ödüllendirmeye devam etmesi yararlı olacaktır. Bununla birlikte dilin kul- lanıldığı alanlarda yasal boşlukların giderilmesi, kuralların belirlenmesi yararlı olacaktır. Örneğin şirket adının tescil edilmesi uygulaması iş yeri ve ürün adlandırını da kapsayacak biçimde genişletilebilir.

Söz varlığı;bir dilin sözcükleri,deyimleri,atasözleri demektir. Noktalama işaretleri buna girmez.