TÜRK DİLİ I - Deneme Sınavı - 26

Birinci Türkoloji Kongresi Bakü'de toplanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Türklerin kendi yazdıkları belgelerle ilgili olarak sürekli yeni bilgiler ortaya çıkmakta
ve yayınlar yapılmaktadır. En hacimlileri Köl Tigin, Bilge Tonyukuk ve Bilge Kağan adına
dikilmiş olan bu yazıtlarla ilgili Türkiye ve Türkiye dışından pek çok bilim adamı çalışmış veçalışmaktadır. Ayrıca sürekli değişik Türk topluluklarına ait yeni yazıtlar da bulunmaktadır.
Bu yazıtlardan Tonyukuk adına dikilmiş olan 725-726 yıllarında, Köl Tigin’e ait olan
21 Ağustos 732’de, Bilge Kağan yazıtı da 24 Eylül 735’te dikilmiştir. Orhun Abideleri adlı
eserin yazarı Prof. Dr. Muharrem Ergin (2002, XIV), eserinin baş kısmında bu yazıtların
özelliklerini şöyle belirtir:

Türk adının, Türk milletinin isminin geçtiği ilk Türkçe metin… İlk Türk tarihi… Taşlar üzerine yazılmış tarih… Türk devlet adamlarının millete hesap vermesi, milletle hesaplaşması… Devlet ve milletin karşılıklı vazifeleri… Türk nizamının, Türk töresinin, Türk medeniyetinin, yüksek Türk kültürünün büyük vesikası… Türk askerî dehasının, Türk askerlik sanatının esasları… Türk gururunun ilâhi yüksekliği… Türk feragat ve faziletinin büyük örneği… Türk edebiyatının ilk şaheseri… Türk hitabet sanatının erişilmez şaheseri… Yalın ve keskin üslûbun şaşırtıcı numûnesi… Türk milliyetçiliğinin temel kitabı… Bir kavmi bir millet yapabilecek eser… Türk dilinin mübarek kaynağı… İnsanlık âleminin sosyal muhteva bakımından en manalı mezar taşları…

Doğru yanıt C

Karahanlı Dönemi’nden günümüze sayı olarak çok olmamakla birlikte Türk dil ve kültür
tarihi açısından son derece önemli eserler kalmıştır. Bunlar; 1069 yılında Yusuf Has
Hâcip tarafından yazılmış 6645 beyitten oluşan Kutadgu Bilig; Kâşgarlı Mahmut tarafından 1072 yılında başlanıp 1077 yılında tamamlanmış, 7000’den fazla Türkçe kelimenin Arapça karşılığı verilmekle kalınmayıp şiirlerle, atasözleri ve deyimlerle örneklendirilerek zenginleştirilmiş, Türk kültürünün hazinesi olarak değerlendirilen Dîvânü Lügâti’t-Türk; Edip Ahmet Yüknekî tarafından yazılan Atebetü’l-Hakâyık; Ahmet Yesevî’nin şiirlerinin toplanmasıyla oluşturulan Dîvân-ı Hikmet ve kim tarafından yazıldığı tam olarak bilinmeyen Kur’an Tercümesi gibi eserlerdir.

Doğru yanıt D

Harezm-Altınordu Türkçesi olarak da adlandırılan Harezm Türkçesinden günümüze
çoğu dinî ve edebî olmak üzere pek çok eser kalmıştır. Harezm Dönemi’nden kalan eserler içerisinde Türkçenin önemli sözlüklerinden biri olan ve ünlü bilgin Zemahşerî tarafından yazılan Mukaddimetü’l-Edeb de vardır. Bu dönemden kalan diğer bazı eserler Muînü’lMürîd, Hüsrev ü Şirin, Muhabbetnâme, Nehcü’l-Ferâdis vb.dir. 

Doğru yanıt E

Kuzey (Kıpçak) Türkçesinin günümüzdeki devamı olarak kabul edilen lehçeler; Tatar,
Başkurt, Nogay, Kumuk, Karaçay, Kazak, Karakalpak ve Kırgız lehçeleridir.

Özbek Türkçesi, Çağatay Türkçesinin günümüzdeki devamı olarak kabul edilir.

Eski Oğuz Türkçesine ait, kaynaklarda kayıtlı olup da bugüne ulaşamayan ve adları
bilinen birtakım eserler vardır. Bu eserler bulundukça dönemin dil özellikleri daha
iyi aydınlanacaktır. Bu dönemde eser veren önemli bazı isimleri şöyle sıralayabiliriz:
Mevlana’nın oğlu Sultan Veled, Yunus Emre, Ali, Şeyyad Hamza, Gülşehrî, Aşık Paşa, Ahmet Fakih, Hoca Mesut vb.

Ali Şir Nevâyî Çağatay Edebiyatı; Klasik Öncesi Devir, Klasik Devir (Nevayî Devri) ve Klasik Sonrası Devirden Klasik dönemin önemli edebiyatçısıdır. 

Doğru yanıt C

Belgelerle izlenebilen yaklaşık 1350 yıllık süre boyunca Türkçe 13 değişik alfabe ile
yazılmıştır.
Türkçe değişik dönem ve coğrafyalarda Köktürk, Soğd, Uygur, Mani, Brahmi, Tibet,
Süryani, Arap, Grek, Ermeni, İbrani, Latin ve Slav (Kiril) alfabeleriyle yazılmıştır.
Bunlardan Soğd, Mani, Brahmi, Tibet, Süryani, Grek, Ermeni ve İbrani alfabeleri kısa
tarihi dönemlerde ve oldukça sınırlı çevrelerde kullanılmıştır. Geriye kalan Köktürk,
Uygur, Arap, Latin ve Kiril alfabeleri ise uzun sürelerle ve geniş coğrafyalarda kullanılmıştır. 

Doğru yanıt A

Bugünkü bilgilerimize göre Türkçenin metinlerle izleyebildiğimiz tarihi boyunca kullandıkları ilk düzenli, kuralları yerleşmiş yazı sistemi Köktürk alfabesidir.
Köktürk alfabesi yabancılarca Run harfleri, Yenisey Run Harfleri, Runik alfabe, Türk Run
yazısı gibi terimlerle adlandırılmıştır ancak bu esrarengiz yazıyı okumayı başaran ilk bilgin olan V. Thomsen, “Türk alfabesi” olarak adlandırmıştır.

Doğru yanıt B

Çince, Çin-Tibet dil ailesinden gelmektedir. Ural-Altay dil ailesine ait değildir. 

Cevap D'dir.

Atatürk  1935 yılında Dil ve Tarih- Coğrafya
Fakültesini kurdurmuştur. Doğru cevap C'dir.

Sümerce ve Türkçede 168 ortak kelime vardır ve bu kelimeler, akrabalıktan ya da kelime alışverişinden kaynaklanmış olabilir. Doğru cevap A'dır.

Karahanlı Dönemi’nden günümüze sayı olarak çok olmamakla birlikte Türk dil ve kültür
tarihi açısından son derece önemli eserler kalmıştır. Bunlar; 1069 yılında Yusuf Has
Hâcip tarafından yazılmış 6645 beyitten oluşan Kutadgu Bilig; Kâşgarlı Mahmut tarafından
1072 yılında başlanıp 1077 yılında tamamlanmış, 7000’den fazla Türkçe kelimenin
Arapça karşılığı verilmekle kalınmayıp şiirlerle, atasözleri ve deyimlerle örneklendirilerek
zenginleştirilmiş, Türk kültürünün hazinesi olarak değerlendirilen Dîvânü Lügâti’t-Türk;
Edip Ahmet Yüknekî tarafından yazılan Atebetü’l-Hakâyık; Ahmet Yesevî’nin şiirlerinin
toplanmasıyla oluşturulan Dîvân-ı Hikmet ve kim tarafından yazıldığı tam olarak bilinmeyen
Kur’an Tercümesi gibi eserlerdir. Doğru cevap E'dir.

Harezm Dönemi’nden kalan eserler
içerisinde Türkçenin önemli sözlüklerinden biri olan ve ünlü bilgin Zemahşerî tarafından
yazılan Mukaddimetü’l-Edeb de vardır. Doğru cevap C'dir.

Batı Türkçesi döneminde eser veren önemli bazı isimleri şöyle sıralayabiliriz:
Mevlana’nın oğlu Sultan Veled, Yunus Emre, Ali, Şeyyad Hamza, Gülşehrî, Aşık Paşa, Ahmet
Fakih, Hoca Mesut vb. Doğru cevap D'dir.

Daha çok Budist Uygurlar tarafından kullanılan ve Budizm’le ilgili eserler yazılan Brahmi
alfabesi Hindistan kökenli bir yazı sistemidir. Doğru cevap A'dır.

Anadolu’da Hristiyanlığın Ortodoks mezhebine bağlı Karamanlı Türkler tarafından
XVIII-XX. yüzyıllar arasında kullanılan alfabe Grek alfabesidir.

Türkçe, Ural-Altay dil ailesine mensuptur.

Türkçe, Farsça ile akraba değildir.

Eski Türkçe dönemi M.S. 5. ve 10. yüzyıllar arasıdır.

Göktürk Yazıtları 1893 yılında okunmuştur.