TÜRK DİLİ I - Deneme Sınavı - 25

Bilge Kağan yazıtı 735 yılında dikilmiştir.

Orta Türkçe dönemi miladi 10. yüzyılda başlar.

Kutadgu Bilig 1069 yılında yazılmıştır.

Atebetü'l-Hakayık, Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır.

Zemahşeri tarafından yazılan eserin adı Mukaddimetü’l-Edeb'tir.

Konuşma dili olarak yaşı kesin rakamlarla ifade edilemeyen, ancak çok eski devirlere gittiği anlaşılan Türkçenin yazı dili tarihini izleyebilmekteyiz. Bugünkü bilgilerimize göre Türkçenin ilk yazılı belgesi MS 687-692 yıllarına tarihlenen Çoyr yazıtıdır.

1926 yılında Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de toplanan Birinci Türkoloji Kurultayı pek çok Türk topluluğunun kültür hayatını etkilemek bakımından çok önemli bir toplantıdır.

Hükümet 1927’de Latin harflerinin kabul edilmesi kararını almış ve 10 Haziran 1928’de Dil Encümeni adıyla bir komisyon kurulmuştur. Bu komisyon Latin yazısına dayalı 20 farklı alfabeyi inceleyerek şu esasları belirler:
• Çift harfler bulunmayacak.• Millî bir Türk alfabesi olacak.
• Seslerin uluslararası değerleri değişmeyecek

• İşaretli harflere mümkün olduğunca az yer verilecek

Türkçenin ilk yazılı izlerine, MÖ 4000’li yıllarda tarih sahnesine çıkan ve insanlığa yazı yazmayı armağan eden Sümerlerden kalan tabletlerde rastlanır. İnsanlık tarihi için son derece önemli olan Sümerler, oldukça önemli ve kendilerinden sonraki bütün medeniyetleri etkileyen bir medeniyet kurmuşlar, ayrıca kültürün taşıyıcısı kabul edilen yazıyı kullanmışlar ve pek çok yazılı belge bırakmışlardır. Doğru cevap B'dir.

Yeni Lisan hareketinin temel prensipleri şöyle sıralanabilir 
1. Yazı dilini konuşma diline yaklaştırmak, mümkün olduğu kadar İstanbul halkının
konuştuğu gibi yazmak.
2. Dilimizdeki Arapça ve Farsça gramer kurallarını kullanmamak.
3. Tamlamaları, Türkçe kurallara göre yapmak.
4. Yabancı kelimeleri Türkçedeki söylenişiyle yazmak, bilim terimlerinde Arapça kelimelerden
yararlanmak.
5. Öteki Türk lehçelerinden kelime almamak.
6. Bu kurallardan hareket ederek millî bir dil ve millî bir edebiyat meydana getirmek

Şemsettin Sami’nin en büyük eseri, Türkçenin de bugüne kadar hazırlanmış en iyi
sözlüklerinden biri olan Kamus-ı Türki’dir.

1 Kasım 1928 tarihinde Latin harflerine dayanan Türk Alfabesi kabul edilir.

Kiril alfabesi asimilasyon politikalarının bir aracı olarak kullanılmış ve alfabeleri Kirilleştirilen ilk Türk soylu halk Çuvaşlar olmuştur.

Klasik dönemin diğer iki önemli edebiyatçısı da aynı zamanda hükümdar olan Hüseyin Baykara ile Babür’dür. Ali Şir Nevâyî’nin okul arkadaşı ve yakın dostu olan Hüseyin Baykara; hem bir hükümdar, hem de divân sahibi bir şairdir. Babür ise divânı ve başka eserleri yanında hatıra türünden yazdığı Vakayî adlı büyük eseriyle hem Türk anı edebiyatının hem de Türk nesrinin önemli örneklerinden birini vermiştir.

Ali Şir Nevayi tarafından yazılan Muhakemetü’l-Lügateyn’de Farsça ile Türkçe karşılaştırılmış, Türkçenin daha üstün bir dil olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Sümercenin bugün yaşayan birtakım dillerle ilişkisi çok tartışılan konulardandır. Bu tartışmalara konu olan dillerden biri de Türkçedir ve bu tartışma uzun zamandır yapılmaktadır. Atatürk de bu tartışmalara ilgisiz kalmamış, 1935 yılında Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesini kurdurarak bu tür konuların araştırılmasını istemiş, büyük bir devlet adamı olarak bilim konusunu bilim kurumuna havale etmiştir. Sümerce ve Türkçede 168 ortak kelime vardır ve bu kelimeler, akrabalıktan ya da kelime alış-verişinden kaynaklanmış olabilir. Sümerler ile ilgili yapılan çalışmalar bize  Türkçe'nin gelişimi, yaşı, Türkiye türkçesi ve Atatürk'ün dile vermiş olduğu önem de dahil olmak üzere bir çok konuda ışık tutmaktadır.

Çin kaynaklarında, Çince söyleyişle kaydedilmiş olan iki cümle vardır ki MS 329 tarihli bu kayıt, Türkçenin şimdilik ilk cümle örneğidir. Çin kaynaklarında tespit edilen ve Hunlara ait olan bazı kelimeler şunlardır: Tengri, kut, il, törü, yabgu, ordu, sü, börü, temir, kural (silah), kapagçı (bekçi), bitigçi (yazar) vb. (Ercilasun, 2011). Görüldüğü üzere kelimeler; inanç, devlet, töre ve askerlikle ilgilidir. Doğru cevap A'dır.

Orhun yazıtlarından Tonyukuk adına dikilmiş olan 725-726 yıllarında, Köl Tigin’e ait olan 21 Ağustos 732’de, Bilge Kağan yazıtı da 24 Eylül 735’te dikilmiştir. Doğru cevap D'dir.

İslam dininin Türkler arasında hakim duruma gelmesi, dili de etkiler ve hem din değişikliğinden, hem de dilin iç bünyesindeki bazı değişmelerden dolayı Eski Türkçe döneminin kapandığı, Orta Türkçe döneminin başladığı kabul edilir. X. yüzyıldan başladığı kabul edilen bu dönem de kendi içerisinde Karahanlı ve Harezm Türkçesi olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru Cevap E'dir.

Hâlen tartışmalı olmakla birlikte Türkçe, Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna mensup kabul edilir. Bu kabul; Türkçenin öncelikle Moğolca, Mançu-Tunguzca, Korece ve Japonca gibi Altay dilleri ile daha sonra da Macarca, Fince vb. Ural dilleriyle akraba olduğu anlamına gelmektedir.