TÜRK BASIN TARİHİ

12 Eylül 1980'de radyo ve televizyonlarda ihtilâl lideri konumunda olan Genelkurmay Başkanı Kenan Evren’in konuşmaları duyulmaktadır.

Yalnız siyasi yayınlar değil, muzır sayılan Playboy ve Playmen gibi erotik dergiler hakkında da davalar açılır. Bu tür yayınları engellemek için “Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Yasası” mecliste görüşülerek kabul edilir.

Nadir’in bu tasarrufu basında tekelleşme ve holdingleşme konusunu da yeniden tartışmaya açar.

Ekim 1989'da ülke siyaseti cumhurbaşkanı seçimlerine kilitlenir. Özal’ın adaylığına karşı çıkan muhalefet meclisi boykot eder. Ancak, Başbakan Turgut  Özal, üçüncü turda 263 oy alarak seçilir ve 8. cumhurbaşkanı olarak göreve başlar.

Ülkemizde ilk özel televizyon Magic Box’ın Avrupa merkezli uydular kullanarak deneme yayınlarına başlaması, diğer girişimcileri de harekete geçirir.

Uzun yıllardan beri uygulanmayan, ancak gazeteciler tarafından “Sansür ve Sürgün Kararnamesi” olarak değerlendirilen 424 sayılı kararname gereğince 30 Haziran 1990’da 2000’e Doğru ve Halk Gerçeği adlı dergiler süresiz kapatılır.

ABD, Irak’ı Kuveyt’ten çıkarmak için askerî hazırlıklarını tamamlar. 17 Ocak 1991’de “Çöl Fırtınası” adı verilen askerî harekat başlar. Körfez’de konuşlanan uçak gemileri ve İncirlik’ten kalkan savaş uçakları Irak’ın askerî noktalarını şiddetli bombardımana tutar. Televizyonların büyük ilgi gösterdiği savaş, özellikle CNN tarafından canlı yayınlarla bütün dünyaya anında gösterilir.

“Ansiklopedi Savaşları” diye adlandırılan bu rekabetin başlatıcısı Sabah gazetesi olur.

CNN gibi 24 saat kesintisiz haber yayımlayanlar; film veya müzik yayını yapan kanallar, yalnız ülkelerinde değil, dünya çapında bir güce erişirler.

Müstehcen yayınları engellemek için “Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Yasası” mecliste görüşülerek kabul edilmiştir. Doğru cevap C şıkkıdır.

7 Mayıs 1990’da test yayınına başlayan Star 1 TV’nin, Cumhurbaşkanı Özal’ın desteğini alması, TRT’nin yayın tekelinin kırılmasında etkili olmuştur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Gazeteci-yazar Turan Dursun (4 Eylül), ardından Doçent Bahriye Üçok (6 Ekim) kimliği meçhul şahıslar tarafından öldürülürler. Her ikisinin de laikliği savunması ve İslam’ı modern yorumlara açık hale getirmeye çalışmalarının tepki çektiği söylenir. Doğru cevap B şıkkıdır.

1990 yılı ortalarında basın-yayın sektöründe önemli bir gelişme yaşanır. Her yıl dinî bayramlarda yalnızca Gazeteciler Cemiyeti’nin gazete çıkarması alışılmış bir durumdur. Ancak, Sabah gazetesi Kurban Bayramı boyunca da yayın yapacağını belirterek, bu geleneği bozar. Doğru cevap A şıkkıdır.

“Ansiklopedi Savaşları” diye adlandırılan rekabetin başlatıcısı Sabah gazetesi olur. Okurlarına kupon karşılığı Meydan Larousse vereceğini vadeden gazetenin tirajı bir anda 500 binden, 1 milyon 250 bine ulaşır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Özel Radyo ve Televizyon Kanunu, 13 Nisan 1994’te meclis genel kurulunda görüşülerek kabul edilir. Yasaya göre özel televizyon kanalları anonim şirket olarak örgütlenecek ve kurulacak bir üst kurul tarafından denetleneceklerdir. Frekans karmaşasına son vermesi bakımından kanuna göre belediyeler, vakıf, kooperatif ve finans kuruluşları radyo-TV istasyonu kuramayacaklardır. Bu yasa, elektronik yayıncılığın gelişmesi için atılmış önemli bir adım olur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Basın sektöründe önemli bir gelişme 28 Haziran 1994’te gerçekleşir. Türk basının önemli gazetelerinden biri olan Hürriyet Holding’in yüzde 50 hissesi Doğan Şirketler Grubu sahibi Aydın Doğan tarafından satın alınır. Birkaç ay sonra da geri kalan hisselerin yüzde 20’sini satın alan Aydın Doğan, başta Hürriyet gazetesi olmak üzere diğer bütün yan yayınların da tek patronu olur. Bu uzun süreden beri başlayan ve basın sektörünün holdingleşmesi alanında yaşanan önemli bir değişimdir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Bülent Ecevit, 12 Eylül darbesinin ardından yaşanan sıkıntılı ortam içinde sesini duyurabilmenin yollarını aramaktadır. 21 Şubat 1981’de birkaç arkadaşıyla birlikte Arayış adlı bir dergi çıkarmaya başlar. Doğru cevap B şıkkıdır.

28 Nisan 1984 tarihinde Hürriyet gazetesi Doğu Anadolu’da satılacak gazetelerin baskısı için Erzurum’da bir basım tesisi faaliyete geçirir. Kısa zaman sonra ise Güneş ve Hürriyet gazeteleri burada basılmaya başlanır. Doğru cevap E şıkkıdır.

1990’lı yıllar özellikle çağdaş Atatürkçü düşünceyi ve laikliği savunan aydınlara karşı saldırılarla başlar. Bunun ilk örneği 30 Ocak 1990’da yaşanır ve hukuk profesörü Muammer Aksoy öldürülür. Doğru cevap C şıkkıdır.

1980 darbesi ile Partizan dergisi yazı işleri müdürü 7.5 yıla mahkûm edilmiştir. Doğru cevap, A'dır.