TÜRK BASIN TARİHİ

Türk basınının kuruluşunun 100. yıl dönümünü 1 Kasım 1930 tarihinde kutlanmıştır.

Meşrutiyet Dönemi’nde İkdam, Sabah ve Tercümân-ı Hakîkat yeni gelişen yayın hayatına uyum sağlayan yayın organlarıdır. Tanin ve Yeni Gazete 1908 yılında yayın hayatına başlar. Servet-i Fünûn bu yıllarda bir süreliğine günlük çıkarılır. İttihat ve Terakki muhalifliğiyle bilinen Hukûk-ı Umûmiyye (1908), Serbestî (1908), Sadâ-yı Millet (1909) gibi gazeteler yayımlanır. Beyânü’l-hak (1908), Sırât-ı Müstakîm (1908), Resimli Kitab (1908), şehbâl (1909), Cerîde-i Sûfiyye (1910), Genç Kalemler (1911), Donanma (1914) ve Yeni Mecmua (1917) dönemin tanınmış dergileri arasında yer alır. Takvim-i  Vekayi ise Osmanlıda çıkan  ilk resmi gazete olup II. Meşrutiyet'in yayın organları arasında yer almaz.

II. Meşrutiyet Dönemi'nin önde gelen gazetelerinden biri Tanin’dir. 1 Ağustos 1908’de yayımlanmaya başlayan gazete Tevfik Fikret, Hüseyin Cahit Yalçın ve Hüseyin Kâzım Kadri tarafından çıkarılır. Kısa süre sonra Tevfik Fikret ve Hüseyin Kâzım Kadri’nin ayrılması ile gazetenin yönetimi tamamen Hüseyin Cahit’e kalır.

II. Meşrutiyet Dönemi'nde İslami kimliğiyle ön plana çıkan süreli yayınları şöyle sıralamak mümkündür: Sebilü’r-Reflad, Beyanü’l Hak, Cerîde-i Sufiye, Cerîde-i İlmiye, Cihân-ı İslam, El-Medâris. Ceride-i Havadis bu yayınlar arasında yer almaz.

II. Meşrutiyet Dönemi'nde, Batıcılık akımının başlıca savunucuları arasında Abdullah Cevdet, Ahmet Rıza, Celal Nuri, Kılıçzâde Hakkı, Tevfik Fikret, Mustafa Asım, Mahmut Sadık sayılabilir. Ziya Paşa Osmanlıcılık akımını benimsemiştir.

1908-1918 yılları arasında çok sayıda çocuk dergisi yayımlanır. Dergilerin hemen hepsi çocukların genel kültürlerini ilerletmeye yönelik hazırlanır. Arkadaş, Talebe, Talebe Defteri, Çocuk Yurdu, Çocuk Bahçesi, Çocuk Dostu, Çocuk Dünyası, Çocuk Duygusu gibi yayınlar çocuklara yönelik hazırlanan süreli yayınlardandır.

Kalem II. Meşrutiyet Dönemi'nin ilk büyük mizah dergisidir. 3 Eylül 1908’de yayın hayatına başlar. Salâh Cimcoz ve Celal Esat tarafından kurulur. On beş günde bir çıkarılan dergi, 4-20 sayfa arasında yayımlanır. Toplam 130 sayı çıkarılan derginin son sayısı 29 Haziran 1911 tarihinde basılır.

İrade-i Milliye, Mustafa Kemal Paşa tarafından Temsil Kurulu adına yayın yapmak için kurdurulan ilk Millî Mücadele gazetesidir. İrade-i Milliye 14 Eylül 1919 yılında Sivas Kongresi'nde alınan kararla çıkarıldı. Milli mücadele yıllarında Türk halkını örgütlemek, kamuoyu oluşturmak, Türk ve dünya kamuoyunu doğru bilgilendirmek amacıyla kurulmuştur.

''Hakimiyeti Milliye'' ilk olarak 10 Ocak 1920'de Mustafa Kemal Atatürk'ün isteğiyle Ankara'da yayımlanmış bir gazetedir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tescil eden antlaşma Lozan Antlaşması’dır. Bu antlaşma ile Türkiye özgür ve bağımsız devlet olarak uluslararası alanda yerini almıştır. Türkiye’nin bağımsızlığını ve egemenliğini sınırlayıcı engeller ortadan kaldırılmıştır.

Türk Yurdu, 18 Ağustos 1911’de kurulan Türk Yurdu Cemiyeti’nin yayın organıdır. İmtiyaz sahibi Mehmet Emin (Yurdakul) Bey’dir. Türk Yurdu Dergisi: “Türk âleminin menfaatlerini müdafaa etmenin esas alınması” ilkesini benimser. Türkçülük hareketini hayatın her alanına yaymayı amaç edinir.

Meşrutiyet Dönemi aydınlarının ortak yanlarından biri Abdülhamid aleyhtarlığıdır. Cevap A şıkkıdır.

İttihat ve Terakki’nin yarı yayın organı sayılan, başyazarlığını Hüseyin Cahit’in yaptığı gazete '' Tanin'' gazetesidir. Cevap B Şıkkıdır.

II. Meşrutiyet Dönemi basınını İttihatçı ve İtilafçı olmak üzere iki gruba ayırabiliriz.
Başta Tanin olmak üzere Yeni Tasvir-i Efkâr, Hukuk-ı Umûmiye, Şûrâ-yı Ümmet, Rumeli,
Silah vb. gazeteler yayınlarında İttihatçı görüşü savunur.

Ülkede siyasi ve ekonomik bütünlüğün sağlanabilmesi için din ve soy farkı gözetmeden bütün Osmanlı tebaasını Osmanlıcılık fikri etrafında toplamayı hedefleyen siyasi akım Osmanlıcılık akımıdır.Doğru cevap ''D'' şıkkıdır.

Batıcılık akımının başlıca savunucularından biri Mehmet Akif değildir. Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

Türkçü yayın organlarından biri Beyan’ül Hak değildir.Doğru cevap ''C''şıkkıdır.

Osmanlı Müdafaa-ı Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti’nin de kurucusu olan Nuriye Ulviye Mevlân tarafından çıkarılan yayın Kadınlar Dünyası adlı yayındır.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Meşrutiyet döneminin ilk büyük mizah dergisi '' Kalem '' dergisidir.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

15 Mayıs 1919’da Yunan işgaline karşı ilk silahı çeken Osman Nevres Bey (Hasan Tahsin) İzmir’de Hukuk-ı Beşer gazetesinin yazı işleri müdürlüğünü yapmıştır.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.