TÜRK BASIN TARİHİ

Düşüncelerin sözden yazıya geçirilmesi için alfabenin bilinmesi gerekirdi. Yaklaşık MÖ 3150’li yıllarda ilkyazı Mısır’da ortaya çıktı. Doğru cevap C’dir.

Yaklaşık MÖ 3150’li yıllarda ilkyazı Mısır’da ortaya çıktı. Bundan birkaç yüz yıl sonra, yakın coğrafyada yaşayan Sümerler, kil tabletler üzerine çivi yazısı kullanarak metinler oluşturmaya başladılar. Doğru cevap B’dir.

Çinlilerin baskı uygulamasını geliştiren ve müteharrik (hareketli) harflerle basım işini gerçekleştirenler Uygur Türkleri olur. 1902-1907 yılları arasında yapılan alan araştırmalarında, Turfan bölgesinde, Uygur Türkçesine ait sert ağaçtan yapılmış yüzlerce harf bulunur. Ağaç harflerin dünya matbaa tarihinde kullanılan en eski harfler olduğu bilinmektedir. Bunun yanı sıra Uygurların baskı işinde minyatürlere ve tezhibe yer vermesi onların bu alandaki hünerlerinin ileri derecede olduğunu gösterir. Doğru cevap A’dır.

Eski Mısırlılar, yazı yazmak amacıyla Nil Nehri kıyılarında yetişen papirüs adlı bitkiden hazırladıkları yaprakları kullandılar. Sonraki yıllarda Romalılar farklı ağaç türlerinden kağıt elde ettiler. Bükülebilen ilk parlak kağıt imali ise Çinlilere aittir. Doğru cevap D’dir.

1798 yılında Louis Robert tarafından geliştirilen ilk kağıt makinesi Osmanlı ülkesine ancak 48 yıl sonra girebildi. Özel teşebbüs tarafından 1846 yılında İzmir’deki Halkapınar’da ilk kağıt makinesi kuruldu. Doğru cevap D’dir.

Türk matbaacılık tarihiyle ilgili dikkat çekici araştırmalar yayımlayan Jale Baysal, 1729-1875 yılları arasında geçen süreyi sekiz safhaya ayırır. Doğru cevap E’dir.

Bu dönemin en önemli yeniliklerinden veya yayın sayısını artıran etkenlerden biri de din konulu kitapların basılmasına başlanmasıdır. 1803 yılında basımı gerçekleştirilen Birgivi’nin akait kitabı Risale-i Birgivi matbaada basılan ilk dini kitap olmuştur. Doğru cevap D’dır.

Dönemlerine göre modern sayılacak baskı makinelerinin kullanıldığı matbaalar dışında, taşbasması (litograf) adı verilen farklı bir tekniğin de kullanıldığı görülmektedir. 1831 yılında Osmanlı ülkesine gelen Henri Cayol, bu tekniği uygulamaya başlamıştır. Özellikle askeri alandaki yenilikleri yayabilmek amacıyla yapılan girişimde, ilk taşbasması kitap 1831 yılında yayımlanan Nuhbetü’t- Talim adlı eserdir. Doğru cevap A’dır.

İbrahim Müteferrika’nın terekesinden elde edilen bilgiler onun entelektüel düzeyinin yüksekliğine işaret eder. Müteferrika’nın yaşadığı yıllarda evinde kitap olan kişiler şu sosyal tabakalara mensuptur:

Doğru cevap E’dir.

Müteferrika Matbaası’nda 1729-1742 yılları arasında basılan haritalar şunlardır: Marmara Haritası, Karadeniz Haritası ve İran Haritası. Gazavat Der Diyar-ı Bosna ve Gramaire Turgue ise Müteferrika Matbaası’nda 1729-1742 yılları arasında basılan kitaplardır. Doğru cevap D’dir.

B