TÜRK BASIN TARİHİ - Deneme Sınavı - 5

Haber üretim ve paylaşımındaki profesyonel sınırlamaları ortadan kaldırıp, üretimi bireyselleştiren, ticari medya kuruluşlarından bağımsızlaşmış haberciliğe yurttaş gazetecilik adı verilmektedir. Doğru cevap, C'dir.

Haberin ulaştırılmasındaki hız/anındalık ve sürekli güncelleme, gazete ve gazeteciler açısından internetin sunduğu olanaklardandır. Doğru cevap, B'dir.

Medya dediğimiz kitle iletişim araçları hep hayatımızın içindeydi. 1990’larda yaşanan değişim, bu kitle iletişim araçlarının tamamen ticari hale gelmesi, önceden devlet tekelinde olan radyo ve televizyonun yayıncılığının özel şirketler tarafından yapılmaya başlaması, radyo ve televizyonun böylelikle alabildiğine reklamlara açılması, görsel bir kültürün baskın ve yerleşik hale gelmesi, diğer kitle iletişim araçlarının televizyonla rekabet edebilmek için yazılı araç olma özelliğinden görsel araçlar olmaya yönelmesi ve kitle iletişim araçlarının hem belirli sahiplik yapıları altında toplanarak, hem de birbirine benzeyip içerik olarak aynılaşmak suretiyle “medyalaşma”sı biçiminde özetlenebilir. Doğru cevap C dir.

Medya dediğimiz kitle iletişim araçları hep hayatımızın içindeydi. 1990’larda yaşanan değişim, bu kitle iletişim araçlarının tamamen ticari hale gelmesi, önceden devlet tekelinde olan radyo ve televizyonun yayıncılığının özel şirketler tarafından yapılmaya başlaması, radyo ve televizyonun böylelikle alabildiğine reklamlara açılması, görsel bir kültürün baskın ve yerleşik hale gelmesi, diğer kitle iletişim araçlarının televizyonla rekabet edebilmek için yazılı araç olma özelliğinden görsel araçlar olmaya yönelmesi ve kitle iletişim araçlarının hem belirli sahiplik yapıları altında toplanarak, hem de birbirine benzeyip içerik olarak aynılaşmak suretiyle “medyalaşma”sı biçiminde özetlenebilir. Doğru cevap A dır.

Neo-Liberalizm: Ekonomide devlet müdahalesinin azaltılıp piyasaların serbestleştirilmesini, ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasını, özelleştirmeleri ve her alanda özel girişimciliği savunan ekonomik politikalar. doğru cevap B dir.

Neo-liberal politikalar, dönemin iktidarı ve onun lideri Turgut Özal tarafından yürürlüğe konmuştu. doğru cevap D dir.

1990’larda yaşanan radyo ve televizyon patlamasının basın açısından başlıca önemi, reklam gelirlerinin paylaşımında sofraya oturup pay isteyen yeni ve çok sayıda rakibin belirmesidir. doğru cevap E dir.

Geçmişten bugüne gazete ve dergi sayfa sayılarının sürekli bir artış göstermesinin başlıca sebebi reklam ve ilan gelirlerini artırma çabasıdır. Doğru cevap D dir

Fotospor, Fotomaç, Spor Gazetesi, Fanatik gibi günlük spor gazeteleri yayıma girmiş, sonraki yıllarda çeşitlenerek sayıları artmış ve bazıları en çok satan gazeteler arasına katılmıştır. Doğru cevap B dir.

1980’lere kadar, Günaydın gazetesinin çarşı-pazar, enflasyon, zam, kira gibi haberlere yer verdiği sayfaları ve bu doğrultudaki manşetleri haricinde, çok satan gazetelerin bağımsız ekonomi sayfaları ve ekipleri yoktur. Doğru cevap A dır.

Çalık Grubu Gazete: Sabah, Sabah Avrupa, Yeni Asır, Takvim, Fotomaç Dergi: Kadın, ev, ekonomi, otomotiv, sanat, enerji konularında 19 dergi Televizyon: ATV, ATV Avrupa, A Haber, Minika TVdir Doğru cevap E dir.

İnternette gazetenin bütününü bire bir yayımlayan ilk gazete ise Cumhuriyet olmuştur. doğru cevap C dir.

1990’ı bir kırılma noktası olarak almamızın başlıca sebebi, o yıl Türkiye’de ilk özel radyo
ve televizyon istasyonlarının açılması ve hemen sonra bunun adeta bir patlama halini
alarak yüzlerce televizyon ve binlerce radyo istasyonunun tüm ülkede yayına geçmesidir.

Avrupa’da televizyon ve radyo, aynen Türkiye’de olduğu gibi 1980’lere kadar devlet tekeli altında yönetiliyor, özel istasyonlara ve rekabete izin verilmiyordu. 1980’lerde Avrupa ülkeleri birer birer bu tekeli kaldırdılar ve radyo ve televizyon yayınlarını özelleştirdiler.

1990 yılında ilk özel televizyon yayını yurtdışından uydu aracılığıyla Türkiye’ye yapılmaya başladı. Bu televizyon istasyonunun sahipleri işadamı Cem Uzan ve Ahmet Özal’dı. Doğru cevap E seçeneğidir.

Basında bilgisayarlaşma, bütün bir basım endüstrisini dönüştürücü etkisini gazete ve dergiler üzerinde de göstererek; dizgi, düzeltme, pikaj, kamera ve montaj gibi geleneksel gazetecilikte önemli yer tutan pek çok evreyi ortadan kaldırmıştır. Gazetenin hazırlanması sürecinde kazanılan hız ve görsel kalite, televizyonla rekabet bakımından son derece önemlidir. Ancak, doğasında araştırma-soruşturma, sahaya-sokağa inme, insanı-toplumu “koklama” olan gazetecilik mesleğinin, bilgisayar karşısında ve “masa üstü”nden yapılabilir hale gelmesi bu doğa ile bir parça tezat teşkil etmektedir. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

1980’lere kadar, Günaydın gazetesinin çarşı-pazar, enflasyon, zam, kira gibi haberlere yer verdiği sayfaları ve bu doğrultudaki manşetleri haricinde, çok satan gazetelerin bağımsız ekonomi sayfaları ve ekipleri yoktur. Bu nedenle sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Sinerji, kısaca “güç birliği” anlamını taşımaktadır. Medyada sinerji, bir kuruluşun çatısı altındaki farklı medya organlarının ortak hareket etmesi sonucu toplam verimin ve gücün artması sonucunu verir.

Yatay yoğunlaşma süreci için de aynı holding çatısı altında bir konuda faaliyette olan farklı farklı kuruluşları örnek olarak gösterebiliriz. Örneğin Doğan Yayın Holding’in Posta, Hürriyet, Radikal, Fanatik şeklinde uzayan gazeteler listesi, gazete alanında bir yatay yoğunlaşmadır.

Medya holdinglerinin medya dışı alanlarda geniş yatırımları olduğunu, hatta asıl faaliyet sahalarının medya dışı sektörler olduğunu dikkate alarak, medya girişimlerinin ve yoğunlaşmalarının holdingler açısından önem ve nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz: • Medya sinerjisi ve ölçek ekonomileri prensiplerinden yararlanarak ulusal ve uluslararası piyasalarda etkin olmak; gelişen, büyüyen ve çeşitlenen bir alan olarak medya sektöründe var olmak. • Holdingin medya dışı sektörlerdeki girişim ve işlerini desteklemek ve sürdürmek amacıyla medyanın gücünden yararlanmak; kendi medyasından halkla ilişkiler, reklam ve pazarlama desteği almak. • Medya gücünü siyaset ve bürokrasi ile ilişkilerini düzenlemek amacıyla kullanıp kurumsal çıkarları korumak; siyasal çevrelerde itibar/nüfuz kazanmak yahut baskı unsuru olmak. • Kamuoyu oluşturmak ve kitleleri etkilemek/yönlendirmek yoluyla toplumsal denetim mekanizmaları kurmak. • Gerek ekonomik gerekse siyasal anlamda rekabet dışında kalmamak, rakipleri takip etmek veya aşmak için medya sektöründe yer almak (Pekman, 2005).