TÜRK BASIN TARİHİ - Deneme Sınavı - 1

Bahsedilen yazar Falih Rıfkı'dır

İstanbul’da çıkan Payitaht gazetesi 1919’da başlayan ulusal bağımsızlık mücadelesiyle ilgili haberleri ancak iki yıl sonra vermeye başlar. Dolayısıyla geçen iki yıl zarfında bu hareket yok sayılır ve üstü örtülmeye çalışılır.

Mustafa Kemal’in âsi olduğuna dair fetvayı yayımlarken karşıt içerikli fetvayı yayımlamazlar. Özellikle Sakarya Zaferi’nden sonra padişah ve İstanbul Hükumeti, Millî Mücadele’nin başarıya ulaşacağını görünce basına karşı sert tutumlarını yumuşatma yoluna giderler. Bu tarihten sonra savaş cepheleri, millî kuvvetler, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Mustafa Kemal’le ilgili haberler konusunda basında bilgi çıkmasına göz yumulur. Mustafa Kemal’in fotoğrafları 1921 yılından sonra basında yer almaya başlar. Örneğin, Dergâh’ta 20 Eylül 1921 tarihinden itibaren “Mustafa Kemal Paşa’nın Fotoğrafları” başlığı altında yazılar yayımlanır. Onunla yapılan söyleşiler basında sık sık yer almaya başlar.

Yapılan bir araştırmada 1919 yılının Mayıs’ı ile 1938 yılı sonları arasında Türkiye sınırları
içinde toplam 592 gazete yayımlandığı tespit edilir. Bu gazetelerin % 52’si (308 adet) yani yarıdan fazlası Arap harfleriyle, % 31’i ise (183) yeni harflerle yayımlanır.

1919-1938 yılları arasında çıkan gazetelerin illere göre dağılımına bakıldığında İzmir'de diğer illerden daha fazla gazete çıkarılmıştır.

Mayıs 1924 tarihinde yayına başlayıp günümüze kadar devam eden tek süreli yayın Cumhuriyet gazetesidir.

Tarihteki ilk haber ajansı, Charles-Louis Havas tarafından kurulan Havas Ajansı’dır. 1832 yılında Fransız lâncılık şirketi olarak kurulur, 1835 yılında haber ajansına dönüşür.

Mustafa Kemal kamuoyunu aydınlatmak için yalnızca gazete çıkarmanın yeterli olmayacağını gayet iyi bilmektedir. Bu amaçla talimat vererek, 6 Nisan 1920 tarihinde Anadolu Ajansı’nın kurulmasını sağlar.

Ulusalcı görüşün karşısında olan gazete ve gazeciler de vardır. Özellikle İstanbul’da
faaliyet gösteren Peyam-ı Sabah, Alemdar ve İstanbul gazeteleri Millî Mücadele karşıtı
yayınlar yapar.

Refik Halit KARAY milli mücadeleyi desteklemeyen yazarlardandır.

Atatürk, yeni alfabeyi tanıtmak ve bu konuda bir kamuoyu oluşturmak için Tekirdağ,
Bursa, Çanakkale, Gelibolu, Sinop, Samsun, Tokat, Amasya, Sivas ve Kayseri’de halkı bilgilendirici konuşmalar yapar. Hükümetin konuyla ilgili kanun teklifi 1 Kasım 1928’de
TBMM’ye gelir ve kabul edilerek 3 Kasım’da Resmî Gazete’de yayımlanıp yürürlüğe girer.

II. Meşrutiyet Dönemi basınını İttihatçı ve İtilafçı olmak üzere iki gruba ayırabiliriz.
Başta Tanin olmak üzere Yeni Tasvir-i Efkâr, Hukuk-ı Umûmiye, Şûrâ-yı Ümmet, Rumeli, Silah vb. gazeteler yayınlarında İttihatçı görüşü savunur. Buna karşılık Osmanlı, Serbestî, Murat Bey’in Mizan’ı, Ali Kemal’in öncülüğündeki İkdam, Derviş Vahdeti’nin Volkan’ı ve Beyânü’l-Hak gazeteleri, İtilafçı görüşte olmasalar da muhalif görüşte yayınlarını sürdürürler.
(KOLOGLU 1992: 57).

II. Meşrutiyet Dönemi basınını İttihatçı ve İtilafçı olmak üzere iki gruba ayırabiliriz.
Başta Tanin olmak üzere Yeni Tasvir-i Efkâr, Hukuk-ı Umûmiye, Şûrâ-yı Ümmet, Rumeli, Silah vb. gazeteler yayınlarında İttihatçı görüşü savunur. Buna karşılık Osmanlı, Serbestî, Murat Bey’in Mizan’ı, Ali Kemal’in öncülüğündeki İkdam, Derviş Vahdeti’nin Volkan’ı ve Beyânü’l-Hak gazeteleri, İtilafçı görüşte olmasalar da muhalif görüşte yayınlarını sürdürürler.

Rumeli