TÜRK ANAYASA HUKUKU

Yargı fonksiyonunun amacı, hukuk düzeninin korunması ve adaletin gerçekleştirilmesidir. Yasama fonksiyonu ve yürütme fonksiyonunun amacı ise, kamu yararının gerçekleştirilmesidir.

Hakimlik teminatı; hâkimlerin her türlü maddî ve manevî baskıdan uzak olarak huzur ve sükûn içinde tam bir serbestlik ve tarafsızlıkla görev yapabilmelerine imkân sağlayan kişisel güvencelerdir.

2018 yılında Cumhurbaşkanlığı sistemine geçilirken bakanlıklardaki müsteşarlıklar kaldırılmış, müsteşarların görevlerini bakan yardımcılarının yerine getirmesi öngörülmüştür.

2010 değişikliğiyle Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin kararlarına karşı yargı yolu açılmıştır.

Adli yargı alanında en üst mahkeme, yargıtaydır.

Sayıştay'ın idari görevi; genel ve katma bütçeli dairelerin bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına incelemek ve denetlemektir. Sayıştay bu görevini yaparken idari bir organ durumundadır.

On beş üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi’nin üç üyesi Türkiye Büyük Millet Meclisi, on iki üyesi ise Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.

Anayasa mahkemeleri siyasi partilerin yalnızca mali denetimini yapar.

Anayasa denetimine tabi tutulan normlar;

Kanunlar

Anayasa Değişiklikleri

Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri

TBMM İçtüzüğü.

“Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin hükümlerini Anayasaya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa, Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır."

Hâkimler ve Savcılar Kurulunun görevleri şunlardır (AY.m.159,f.8):

Anayasanın 159’uncu maddesine göre (f.2 ): “Hâkimler ve Savcılar Kurulu onüç üyeden oluşur.

Cumhurbaşkanı başkan ve tabii üye dışında birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından üç üye ve  birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından bir üye olmak üzere toplam dört üye seçmektedir.

Anayasanın ilk düzenlemesinde Hâkimler ve Savcılar Kurulunun kararları tümüyle yargı denetimi dışında tutulmuştu. 2010 değişikliğiyle Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin kararlarına karşı yargı yolu açılmıştır (m.159, f.10). Hâkimler ve Savcılar Kurulunun yalnızca meslekten çıkarma cezasına ilişkin kararlarına karşı yargı yolu açıktır.

Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanuna göre, adli yargı ilk derece mahkemeleri, hukuk ve ceza mahkemeleridir (m.2).  Hukuk mahkemeleri, sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer hukuk mahkemeleridir (m.4). Belirli kişiler arasında çıkan uyuşmazlıklara veya belli konularla ilgili uyuşmazlıklara bakan mahkemelere özel mahkemeler denir. Örneğin, iş mahkemeleri, kadastro mahkemeleri, tüketici mahkemeleri gibi. Ceza mahkemeleri, sulh ceza hakimliği, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemeleridir (m.8).

Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanuna göre, adli yargı ikinci derece mahkemeleri, bölge adliye mahkemeleridir.

Anayasa’ya göre (m.158), Uyuşmazlık Mahkemesi adlî ve idari yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir.

Sayıştay idari görevi, genel ve katma bütçeli dairelerin bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına incelemek ve denetlemektir.

On beş üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi’nin üç üyesi Türkiye Büyük Millet Meclisi, on iki üyesi ise Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.

Milletlerarası Antlaşmalar, Olağanüstü Hâl Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, Parlamento Kararları ve İnkılâp Kanunları Anayasa Mahkemesinin denetimi dışında tutulan normlar arasındadır. TBMM İçtüzüğü ise Anayasa Mahkemesi denetimine tabidir.