TÜRK ANAYASA HUKUKU

Yasama işlemlerinin ise anayasadan kaynaklanma zorunluluğu yoktur. Kanunlar, anayasa karşısında sadece kural-içi (intra legem) olmak durumundadır. Başka bir ifadeyle, kanunların yapılabilmesi için anayasanın herhangi bir hükmüne dayanılması zorunlu olmayıp, yapılan kanunun anayasaya uygun olması yeterlidir. Dolayısıyla anayasa-kanun ilişkisi ile, kanun-idari işlem ilişkisi birbirinden farklıdır. Bir ülkenin anayasası olmasa veya anayasada belli bir konuda kanun çıkarılabileceğine dair hüküm bulunmasa dahi, yasama organı kanun yapabilir. Ancak yürütme organı, belli bir alanda kendisini yetkilendiren bir kanun olmadıkça işlem yapamaz. Ancak daha önce belirtildiği gibi, yürütme yetkisine ilişkin konularda doğrudan Anayasanın verdiği yetkiyle çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri istisnadır. Bunların önceden var olan bir kanuna dayanma zorunluluğu yoktur. Kanunlar, yasama organının “teşebbüs kudreti”ne dayanır. Yani, yasama organı, belli bir kanunu çıkarabilmek için hiçbir metnin ön iznine tâbi değildir. Anayasadan aldığı “genel yetki” ile her konuyu doğrudan doğruya düzenleyebilir.

Doğru cevap a) şıkkıdır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi kanun yapma yetkisinin yanı sıra, savaş ilanına karar vermek, genel ve özel af ilan etmek, milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak gibi yetkilerinin hiçbirisini yürütme organına veya yargı organına devredemez. 

Doğru cevap c) şıkkıdır

Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından reddedilmiş olan kanun teklifleri, ret tarihinden itibaren bir tam yıl geçmedikçe Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı yasama dönemi içinde yeniden verilemez

Doğru cevap d) şıkkıdır

Meclis geri gönderilen kanunda yeni bir değişiklik yaparsa, Cumhurbaşkanı değiştirilen kanunu tekrar geri gönderebilir. Anayasa değişikliklerine ilişkin hükümler saklıdır. Cumhurbaşkanının bütçe kanunlarını geri gönderme yetkisi yoktur

Doğru cevap e) şıkkıdır

Parlamento kararları, Türkiye Büyük Millet Meclisinin kanun dışındaki bütün işlemleridir. Parlamento kararlarının konu ve nitelik bakımından çeşitliliği, yukarıda verilen şeklî tanımı dışında, maddi yönden tanımlanmasına imkân vermemektedir.

Doğru cevap d) şıkkıdır

Türkiye Büyük Millet Meclisi, “Milletçe genel oyla seçilen altıyüz milletvekilinden kuruludur” (m.75). Seçimler beş yılda bir Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile aynı günde yapılır (m.77). Ancak bu süre dolmadan da Meclisin üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla (360) seçimlerin yenilenmesine karar verebilmesi mümkündür (m.116/1). Cumhurbaşkanı da seçimlerin yenilenmesine karar verebilir (m.116/2). Her iki durumda da Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır (m. 116/1-2). Seçilme yeterliliğine sahip ve onsekiz yaşını doldurmuş olan her Türk milletvekili seçilebilir (m.76). Seçime ilişkin temel ilkeleri belirleyen Anayasa, seçim sisteminin belirlenmesini kanuna bırakmıştır. Milletvekili Seçimi Kanunu ile kabul edilen seçim sistemi ise; d’Hondtlu nisbi temsil, ülke barajı (yüzde 10) ve kural olarak her ilin bir seçim çevresi olmasını öngören bir sistemdir

Doğru cevap d) şıkkıdır

Anayasa’nın 76’ncı maddesinde sayılan aşağıdaki suçlardan hüküm giymemiş olmak: Buna göre, zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler. Anayasa’nın 76’ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan bazı suçları işleyenlerin “affa uğramış olsalar bile” milletvekili seçilemeyeceğine ilişkin hüküm bu maddedeki diğer hapis cezaları için geçerli değildir. Zira Milletvekili Seçimi Kanunu’nun milletvekili seçilme yeterliliğini daha ayrıntılı olarak düzenleyen 11’inci maddesinde “affa uğramış olsa bile” milletvekili seçilmeyi engelleyen suçlar tek tek sayılmıştır. Bu maddede sayılan suçlar dışında kalan suçlardan dolayı bir yıl veya daha fazla hapis cezasına hüküm giymiş olanlar affedildikleri takdirde milletvekili seçilebileceklerdir.

Doğru cevap a) şıkkıdır.

Seçimlerin ertelenmesi sebebe bağlı bir işlem olup, tek sebep de ülkenin “savaş” hâlinde olmasıdır. Savaş dışındaki bir sebebe dayanarak seçimlerin ertelenmesi mümkün değildir.

Doğru cevap b) şıkkıdır.

Anayasa’nın 76’ncı maddesinin üçüncü fıkrasına göre, hâkimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler.

Doğru cevap e) şıkkıdır.

Anayasa’nın 81’inci maddesine göre Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri göreve başlarken şu şekilde and içerler: “Devletin varlığı ve bağımsızlığını vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve laik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; toplumun huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasaya sadakattan ayrılmayacağıma; büyük Türk milleti önünde namusum ve şerefim üzerine andiçerim.”

Doğru cevap c) şıkkıdır.

Devamsızlık: Anayasa’ya göre (m.84/4), “Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beş birleşim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, durumun Meclis Başkanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye tamsayısının salt çoğunluğunun oyuyla karar verilebilir.” Devamsızlık nedeniyle üyeliğin düşürülebilmesi için üye tamsayısının salt çoğunluğu, yani en az 301 oy gereklidir.

Doğru cevap a) şıkkıdır.

Meclisin denetleme işlemleri olarak soru, genel görüşme, meclis araştırması ve meclis soruşturması sayılmaktadır. Gensoru mekanizması 2017 Anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır.

Doğru cevap a) şıkkıdır.