Bilgi Teknolojileri

Bilgi ekonomisi ile tanımlanan bilgi çağının üretim açısından te­mel özelliği işletmelerin geleneksel hedeflerin yanı sıra çağın getirdiği yeniliklere ayak uydurabilmek ve verimliliği arttırabilmek için iş yapma biçimle­rini uyumlu hâle getirmek için çalışmalar yapmak zorunda kalmalarıdır.

Bilgi ekonomisinin temel özellikleri;

 Bilgi,

• Dijitalleşme,
• Sanallaşma,
• Bireyselleşme,
• Bütünleşme,
• Aracısızlaşma,
• Yakınlaşma,
• Yenilikçilik,
• Üret-tüketici (üreten tüketici),
• İvedilik,
• Küreselleşme
• Çatışma

olarak sıralanabilir.

Sanal organizasyonlar, iletişim teknolojile­ri aracılığıyla belirli bir yere bağlı kalmadan çalışabilen, örgüt fonksiyonlarını yerine geti­rebilen, üretim, dağıtım, satış gibi faaliyetleri dijital ağlar üzerinden yürüten işletmelerdir.

Bütünleşme: Bilgi ekonomisi bir iletişim ağı ekonomisidir. Tek bir ana bilgisayara bağlı çalışan yapılardan; internet tabanlı, bağımsız ancak istenildiğinde birbirine bağlanabilen bir sistem ortaya çıkmıştır.

Bilgi, dü­şünme, yargılama, akıl yürütme, okuma, araştırma, gözlem ve deney sonucunda elde edilen düşünsel ürün ya da öğrenilen şeydir.

Veri (Data): Veri çeşitli sembollerle (harf, rakam, işaret gibi) temsil edilen, ham ve işlemeye hazır gerçekler
ya da izlenimler olarak tanımlanmaktadır. Objektif gerçekleri ifade eden veriler içerisinde yorum
ya da değerlendirme yoktur, dolayısıyla kullanıcısına bir anlam ifade edebilmesi için işlenmesi gerekir.

Bilginin değerini belirleyen unsurlar;

• Doğruluk,

• Zamana uygunluk,

• Eksiksiz olma,

• Yerindelik,

• Ekonomik bir şekilde ulaşma ve

• İhtiyaca uygunluk.

olarak sıralanabilir.

Bilişimsel Bilgi: Bilgi teknolojileri ve bilgi sistemleri kullanılarak bilimsel yöntemlerle elde edilen nesnel bilgidir. İnternet üzerinden alınan rezervasyon sayısı, en çok tercih edilen destinasyonlar ya da işletmeler gibi konular hakkında bilgi teknolojileri desteği ile elde edilen bilgi bilişimsel bilgiye örnek olarak verilebilir.

Bilgi ve iletişim teknolojisi ya da kısaltılmış hâliyle bilişim teknolojisi gibi farklı isimlerle anılan teknolojiler ile kastedilen temelde iletişim de dâhil olmak üzere her türlü bilgiye ulaşmak, oluşturmak, toplamak, saklamak, iletimini yaparak yayılmasını sağlamak, yeniden elde etmek, korumak ve kullanmak için aracılık eden bilgisayarlar ile bunlara
yardımcı olacak tüm yazılım, donanım ve iletişim araçları olarak tanımlanmaktadır.

Bilgi teknolojilerinin gelişimi dört aşama olarak ortaya çıkmıştır:

• Veri işleme dönemi

• Mikro dönem

• Ağ dönemi

• Büyük veri dönemi

İşletim sistemi yazılımı, donanımın (bilgisayarın) ilk açılma anından kapanana kadar kullanıldığı sürece görev yapan ana yazılım olup ana ve yan belleklerin en verimli biçimde kullanılmasını, alt donanımların birimleriyle iletişimini, çeşitli uygulama programlarının çalıştırılmasını sağlar (Win­dows 10, Windows Server 2016, MacOs, Android, Linux gibi).

Extranet; müşteriler, iş ortakları veya işletme dışından herhangi birileri tarafından erişilebilir olma özelliğine ve işletme
dışındaki bu unsurlarla irtibat hâlinde olabilmeyi sağlarken, işletmenin belge yönetimi, dosya ve fotoğraf aktarımı, e-posta, duyuru, bilgi edinme talebi, müşteri geri bildirimi gibi birçok işlerinin gerçekleştirilmesine imkân tanır.

Bilgi yönetimi (information manage­ment); bilginin üretilmesi ve geliştirilme­si, tasnif edilmesi ve saklanması, transfer edilmesi ve paylaşılması, kullanılması ve değerlendirilmesi ile ilgili tüm faaliyetlerin belli bir amaca yönelik olarak, sistematik ve bilinçli biçimde derlenmesi ve bu bilgilerin değer üretmeye ve rekabet avantajı sağlama­ya yönelik olarak etkili biçimde kullanılma­sı ve yönetilmesi ile ilgili faaliyetler bütünü olarak tanımlanmaktadır.

Bilgi yönetiminin amaçlarını kısaca şu şekilde sıralayabiliriz:
• İşletme içerisinde yeni bilginin üretilmesi,
• İşletmenin farklı birimlerinde oluşan bilginin birimler arası transferinin gerçekleştirilmesi,
• Bilginin örgütsel kararlarda kullanılması,
• Bilginin dokümanlar, veri tabanları ve yazılımlar aracılığı ile sunulması,
• Örgütsel bilgiye değer kazandırılarak entelektüel sermayeye dönüştürülmesi,
• Dış kaynaklardaki bilginin işletmeye kazandırılması,
• Üretilen ya da sahip olunan bilginin belirlenmesi ve değerinin ölçülmesi.

Bilgi yönetim sürecinin aşamaları aşağıda sıralanmıştır:

• Bilginin üretilmesi
• Bilginin sınıflandırılması
• Bilginin paylaşılması
• Bilginin kullanılması
• Bilginin değerlendirilmesi ve ölçülmesi

Bilgi sistemleri; belirli hedefleri karşılamak üzere, verileri karar verici için anlamlı bilgilere çeviren insan kaynağı, programlar ve yönetsel süreçlerden oluşan, hangi verilerin nasıl toplanacağını bir dizi kural çerçevesinde yürüten sistemlerdir.

Bilgi sistemlerini yapısal olarak oluşturan unsurlar; girdi ve çıktı birimleri, merkezi işlem birimi, yazılım, insan kaynakları ve izlekler (prosedürler) olarak sıralanmaktadır

İşletmelerde farklı amaçlarla kullanılan ve farklı işlevsel özelliklere sahip bilgi yönetim sistemleri:

• Elektronik veri işleme sistemleri,
• Ofis otomasyon sistemleri,
• Yönetim bilgi sistemleri,
• Karar destek sistemleri,
• Üst yönetim destek sistemleri,
• Yapay zekâ ve uzman sistemler
• Kurumsal kaynak planlama sistemleri

olarak sınıflandırılabilir.

Bilgiye erişmesi gereken kişilerin sürekli olarak erişim sağlaması, bilginin herhangi bir şekilde tahribata uğramadan, değiştirilmeden, yetkisiz kişilerce zarara uğratılmadan, bilginin yetkisi olmayan kullanıcılar tarafından erişimine izin verilmeyecek gizliliğin muhafaza edilmesi bilgi güvenliği olarak tanımlanabilir.

Bilgi güvenliği ayrıca, bilgi sistemlerinin içerdiği bilginin yetki sahibi olmayanlar tarafından erişimine, incelenmesine, kullanılmasına, ortaya çıkarılmasına, değişiklik yapılmasına, zarar verilmesine veya yok edilmesine karşı korunması ve bununla ilgili alınan önlemlerin tümü şeklinde de tanımlanabilir.

Bilgi güvenliğinin sağlanabilmesi için kurum içerisinde gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik gibi temel unsurların gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu üç temel unsura ek olarak bilgi güvenliğinin sağlanması ve devam ettirilmesi için yetkilendirme, kayıt tutma, süreklilik, güvenilirlik, inkâr edememe ve kimlik doğrulaması gibi alt unsurların da mutlaka bulunması gerekmektedir.