TURİZMDE OTOMASYON SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 7

21. yüzyıl hepimizin bildiği gibi “bilgi çağı” olarak nitelendirilmektedir.

Bilgi ekonomisinin temellerini oluşturan teknolojik gelişmeler, küreselleşme, bilgisayarların yaygın olarak kullanılması, internet ile birlikte gelişen iletişim altyapısı işletmelerin çalışma ve yönetim anlayışlarını kökten değiştirmiştir.

Yaptıkları işe göre donanımlar tek bir işi yapan ve birden çok iş yapabilen donanımlar olarak sınıflandırılır. Tek bir iş yapabilen donanımlar arç takip sistemi ya da otomatik kapılar gibi sadece tek bir amaç için programlanmıştır. Tablet bilgisayarlar ve akıllı cep telefonları ise birden çok işi yapmak üzere tasarlanmış donanımlardır. Dolayısıyla sorunun cevabı C'dir.

Uzman Sistemler, üst bilgi tabanlı sistemlerden olan ve yapay zekâ gibi ileri teknolojilerin kullanımını içeren uzman sistemler, özel uzmanlık bilgisine sahip bireyler tarafından alınan kararların bilgi teknolojileri aracılığıyla gerçekleştirilmesini sağlayan yazılımlardır. Bu sistemlerin bilgi ihtiyacı belirli konularda uzmanlık önerileri içeren yapay zekâ destekli
üstbilgiler olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla sorunun cevabı A'dır.

Akıl / Bilgelik, birbiri ile ilgili bilgilerin bütünleştirilmesi ile oluşan ve mevcut üst bilgiyi farklı alanlarda kullanabilme yeteneğidir. Veriden yola çıkarak elde edilmiş bilgi ve üstbilgiyi içinde barındıran ancak yeni bir değerlendirme, analiz sürecinden geçerek kişisel deneyimle birleşen akıl en üst seviye bilgidir. Sorunun cevabı E'dir.

Bilgi; verilerin karar alma sürecine destek olacak şekilde işlenmiş, yorumlanmış ve yapısal hâle getirilmiş düzenli ve kullanılabilir verilerdir. Kullanıcısı için bir anlam ifade
eden bilgi yeniden işlenerek üst bilginin oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Sorunun cevabı B'dir.

Örgütü etkileyeceği düşünülen ve örgütün dışında oluşan sosyo-ekonomik, politik, hukuki, kültürel, teknolojik gelişmelerin yaratacağı tehdit ve fırsatlara ilişkin bilgi dışsal bilgi olarak sınıflandırılır. Örgütün kendisi dışında gelişen ve kendi aldığı kararlardan bağımsız olarak ortaya çıkan bilgidir. Dolayısıyla sorunun cevabı E'dir.

Bilgi yönetim sürecinin aşamaları 

Bu süreçte son aşama olan bilginin değerlendirilmesi ve ölçülmesi aşaması bilgi kullanımının ne düzeyde gerçekleştiğinin, bilginin verimli kullanılıp kullanılmadığının araştırıldığı ve ölçüldüğü aşamadır. Dolayısıyla sorunun cevabı E'dir.

Ağ döneminde bilgi teknolojilerinin öncelikli hedefi işletmede çalışanların ve yöneticilerin bir ağ ile birbirlerine bağlanması, bu sayede işletme içi iletişimin geliştirilmesi, takım çalışmasının desteklenmesi, coğrafi olarak farklı noktalarda bulunan çalışanların da aynı sistemi kullanarak istenen bilgileri paylaşabilmesi ve bununla birlikte verimliliğin arttırılması olarak değerlendirilmektedir. Mikro bilgisayarların yaygın olarak kullanılması ile bu ağ yapılarına duyulan ihtiyaç artmıştır. Dolayısıyla sorunun cevabı C'dir.

Bilgi ekonomisinin temel özellikleri; bilgi, dijitalleşme, sanallaşma, bireyselleşme, bütünleşme, aracısızlaşma, yakınlaşma, yenilikçilik, üret-tüketici (üreten tüketici), ivedilik, küreselleşme ve çatışma olarak sıralanabilir. Yenilikçilik, ürünlerin, sistemlerin, süreçlerin, pazarlamanın ve insanların sürekli olarak yenilenmesi gerekir. İşe yaramayan araçların, süreçlerin yaratıcılık kullanılarak yeniden çözümlenmesi bilgi ekonomisinin getirdiği uygulamalardan biridir. Dolayısıyla sorunun cevabı E'dir.

Bilgi yönetimi örgüt için bilgiyi bulmak, sınıflamak, seçmek ve paylaşmayı kolaylaştıran bir sistemdir. Bu adımların etkin olarak yerine getirilebilmesi bilgi yönetiminin dört temel unsuru olarak teknoloji, liderlik, kültür ve ölçümü saymak mümkündür. Dolayısıyla sorunun cevabı C'dir.

Sanayi toplumunda politik sistemin teme özellikleri; 

Bilgi toplumunda ise politik sistem uluslararası çatışma ve kutuplaşma, yerinden yönetim, ulus ötesi yapılar ve vatandaş odaklı yönetim ile tanımlanmaktadır. Dolayısıyla sorunun cevabı C'dir.

Tablo 1.1 Sanayi ve Bilgi Toplumu Arasındaki Farklar

Tablo 1.1 Sanayi ve Bilgi Toplumu Arasındaki Farklar

Sanal organizasyonlar, iletişim teknolojileri aracılığıyla belirli bir yere bağlı kalmadan çalışabilen, örgüt fonksiyonlarını yerine getirebilen, üretim, dağıtım, satış gibi faaliyetleri dijital ağlar üzerinden yürüten işletmelerdir.

Günümüzde kişisel verilerin korunması konusunu daha da önemli hâle getiren gelişmeler şöyle özetlenebilir:

• Ekonomik ve ticari gelişmeler: Elektronik ticaretin yaygınlaşması ile birlikte, müşteriler ve tedarikçiler ya da iş ortakları ile yapılan işlemler bilgi teknolojileri aracılığı ile yürütülmeye başlanmıştır.

• Sosyal ağların yaygınlaşması: Sosyal ağlar üzerinden paylaşılan verilerin kişilerin özel hayatını ve kişisel verilerini açığa çıkarma riskini arttırmakta, kötü niyetli kişilerin bilgi güvenliğini tehdit etmesine yol açmaktadır.

• Verinin ticari meta hâline dönüşmesi: Piyasaların temel dinamiği rekabet üstünlüğü hâline geldiği için pazar hakkında elde edilen veriler ve üretilen bilgi birikimi büyük önem taşımaya başlamıştır. Dolayısıyla kişisel verilerin kişilerin bilgisi dışında derlen- mesine yönelik ihtiyaç veri güvenliğini tehdit etmeye başlamıştır.

• Bilim ve teknik alanındaki yenilikler: İletişim ağları üzerinden paylaşılan veriler herkesin kullanımına açılmıştır. Bu ağlar üzerinde paylaşılan veriler siber saldırılara açık hâle gelmiştir.

Bilgi güvenliğinin sağlanabilmesi için kurum içerisinde gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik gibi temel unsurların gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu üç temel unsura ek olarak bilgi güvenliğinin sağlanması ve devam ettirilmesi için yetkilendirme, kayıt tutma, süreklilik, güvenilirlik, inkâr edememe ve kimlik doğrulaması gibi alt unsurların da mutlaka bulunması gerekmektedir.

Gizlilik: Yetkisiz kişilerin bilgiye ulaşmasının engellenmesi amaçlanmaktadır.

Bütünlük: Bilginin yetkisiz kişiler tarafından değiştirilmesinin, tahribata uğratılmasının ve bozulmasının engellenmesi demektir.

Erişilebilirlik: Yetkili kişilerin veya sistemlerin zamanında herhangi bir engel ile karşılaşmadan bilgiye erişiminin sağlanmasıdır.

Kayıt Tutma: Bilgi sistemlerinde gerçekleşen olaylara ilişkin kayıtlar sistemlerin kendi üzerinde veya merkezi olarak tutulmalıdır.

Güvenilirlik: Kurumların bilgi sistemlerinde yer alan cihazların ve bilginin transferi için kullanılan sistemlerin tasarımlarına ve kurumun hazırlamış olduğu şartnamenin maddelerine bağlı kalarak çalışması yeteneğidir.

İnkâr Edememe: Bilgi sistemleri arasında bir bilgi aktarımı yapılmışsa ne gönderen veriyi gönderdiğini ne de alıcı veriyi aldığını inkâr edememelidir.

Yetkilendirme: Kullanıcı adı ve parola doğrulaması sağlanan kullanıcıların sisteme, programa veya ağa hangi yetkilerle erişim hakkına sahip olduklarını belirten sistemdir.

Tablo 1.3 Bilgi Sistemleri ve Bilgi İhtiyacı

Tablo 1.3 Bilgi Sistemleri ve Bilgi İhtiyacı

Bilgi Sistemlerinin Çeşitleri

Bilgi İhtiyacı

Elektronik veri işleme sistemleri

İşletme faaliyetleri ile ilgili rutin veriler

Ofis otomasyon sistemleri

Operasyon sürecinde kullanılan dijital veriler

Yönetim bilgi sistemleri

Yönetim düzeyinde planlama, kontrol ve karar verme süreçleri için gerekli bilgiler

Karar destek sistemleri

Etkileşimli destek içeren analitik bilgiler

Üst yönetim destek sistemleri

Üst düzey yöneticiler için kurum içi ve dışı grafiksel bilgiler

Yapay zekâ ve uzman sistemler

Belirli konularda uzmanlık önerileri içeren yapay zekâ destekli üstbilgiler

Kurumsal kaynak planlama sistemleri

İletişim teknolojisi desteği ile bölümler arası paylaşılması gereken veri, bilgi ve üst bilgiler

Bilgi yönetim süreci olarak adlandırılan bu sistematik yaklaşımla çalışanların ve yöneticilerin bilgi yönetimi konusunda yürütecekleri faaliyetler tanımlanmış olur.Bilginin üretilmesi ile başlayan ve ölçülmesi ile tekrar başa dönen bu sürecin aşamaları aşağıda açıklanmıştır.

Bilginin Üretilmesi: Bilgi yönetimi açısından önemli olan, bilginin bilinçli ve sistemli olarak üretilmesidir. Bilgi verilerden yola çıkarak üretilir. Bu üretim sırasında güvenilir verilerin kullanılması ve ihtiyaca cevap vermesi konularına dikkat edilmesi gerekir. Araştırma-geliştirme çalışmaları ve ortak üretim çalışmaları bilginin üretimi açısından önemli kaynaklardır.

Bilginin Sınıflandırılması ve Depolanması: Bilginin doğru zamanda, doğru kişi tarafından ve doğru biçimde kullanılması, bilginin sınıflandırılmasıyla sağlanır. Bilginin sınıflandırılmasındaki esas amaç, bilgiyi kolay ve istenilen herkes tarafından erişilebilir ve uygulanabilir hâle getirmektir. Sınıflandırıldıktan sonra bilgi yapısına uygun şekilde (yazılı, görsel, dijital vb.) depolanarak kullanıma hazır şekilde saklanır.