TURİZMDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR

Turizm faaliyetlerinin tarihsel gelişimi incelendiğinde kırsal yaşamdan kentsel yaşama geçiş süreci ile birlikte insanların bulundukları yerden başka destinasyonlara hareketi turizm 1.0 evresini, petrol tabanlı araçların üretimi ile birlikte insanların bireysel araçlar dışında kalan teknolojik araçlar ile bireysel veya grupsal olarak hareket etmeleri turizm 2.0 evresini, iletişim ağının gelişmesi, inovasyon ve otomasyon sistemlerinin yaygın şekilde kullanılması ile birlikte turist ve turizm personelinin hayatının kolaylaştığı dönem turizm 3.0 evresi ve fiziksel altyapı, sosyal bağlantı ve devlet kurumları ile işletmelere ait verilerin insan zihinlerinden toplanması ile birlikte bu sürece teknolojik yeniliklerin dâhil edilmesi evresi ise turizm 4.0 dönemini ifade etmektedir.

Fiziksel altyapı, sosyal bağlantı ve devlet kurumları ile işletmelere ait verilerin insan zihinlerinden toplanması ile birlikte bu sürece teknolojik yeniliklerin dâhil edilmesi   turizm 4.0 evresini ifade etmektedir.

Başlangıç kaydı olan Genesis Bloğu ile başlayan işlemlerde bir sonraki işlem için bir önceki bloğun kriptolojik olarak şifrelenmiş ve hash kaydı olarak adlandırılan çıktılar kullanılmaktadır. Kriptolojik olarak şifrelenmiş ikişerli hash fonksiyonlarından oluşan yapıya ise Merkle Ağacı (Merkle Tree) denilmektedir.

Blockchain teknoloji, finansal alanda kullanımının yanında farklı alanlarda da
kullanılması ile birlikte tarihsel olarak gelişim süreci göstermiştir. Bu gelişim süreçleri 2008 yılında ilk olarak kullanılmaya başlanması ile kripto paraların transferi işlemlerinde yer alan Blockchain 1.0, ardından 2013 yılında Blockchain teknolojisi kullanılarak hem kripto paraların transferinin gerçekleşebileceği hem de akıllı sözleşmeler ile finansal varlıkların transferinin uygulanabileceği
süreç olan Blockchain 2.0 ve hem finansal varlıkların hem de finansal olmayan varlıkların transferinin gerçekleştirilebileceği Blockchain 3.0 ifade edilebilmektedir.

Swan (2015), Blockchain gelişim evrelerini para transferinin gerçekleştirildiği, dijital ödeme ve havale işlemlerinin yapıldığı nakit ile ilgili uygulamaların olduğu kripto para birimlerini ifade eden sürece Blockchain 1.0 uygulamaları, basit ödeme sistemlerinde hisse senetleri, tahvilleri, krediler, vadeli işlemler ve akıllı sözleşmeler için çözümler sunan ve aracıların ortadan kalkacağı uygulamalara Blockchain 2.0 uygulamaları ve devlet, sağlık, bilim, sanat ve kültür alanları gibi pek çok alanda para ve finans uygulamaları dışında kalan tüm uygulamaların yapıldığı sürece ise Blockchain 3.0 uygulamaları olarak adlandırmıştır.

Pegasus Hava Yolları ise Türkiye’de Blockchain teknolojisini seyahat sektöründe ilk kez kullanan işletme olmaktadır. Sabiha Gökçen Havalimanında hayata geçirdiği Blockchain projesi ile birlikte Pegasus’un Uçuş Kontrol Sistemi üzerinden yapılan uçuş tanımları ve güncellemeleri ile anlık olarak Sabiha Gökçen Havalimanı Operasyon Kontrol Merkezi (OCC) departmanı çalışanlarının ekranlarında
görülebilmektedir. Kullanmış oldukları Blockchain uygulamasında Sabiha Gökçen Havalimanı için uçuşa ait kapı, bagaj bandı, körük kullanımı gibi bilgilerinde bulunduğu belirtilmektedir.

Prag-Çek Cumhuriyeti, Buenos Aires-Arjantin, San Francisco-Amerika, LjubljanaSlovenya, Karayipler, Amsterdam-Hollanda, Tokyo-Japonya, Berlin-Almanya, Zug-İsviçre,Venezuela, Malta, İngiltere ve Kanada dünyada kripto paralar ile tatil yapılabilecek olan ve kripto paranın ödeme sistemlerinde geçerli olduğu bölgeler arasında yer almaktadır.

Dünyanın en büyük seyahat acentelerinden biri olan Alman seyahat işletmesi TUI grubu CEO’su Fritz Joussen, kendi bünyelerinde oluşturmuş oldukları Bed Swap adını verdikleri Blockchain uygulaması ile 214.000 olan yatak kapasitelerinde
doluluk oranlarının artacağını ifade etmiştir. Envanter kayıt sistemi ile TUI grubunda yer alan otellerde, odalar ve paketler gibi sunulan hizmetlerde tüm yetkili tarafların fiyat bilgisini doğrudan görebilmesi ve otel işletmesi ile
direk bağlantı kurabilmesi amacıyla Bed Swap uygulaması geliştirilmiştir.

Topsakal vd. (2018) tarafından Turizm 4.0 olarak adlandırılan akıllı turizm uygulamaları ile birlikte Japonya’da akıllı toplum olarak betimlenen
Toplum 5.0 felsefesinin ortaya çıktığı belirtilmiştir.

2008 yılına gelindiğinde ise Satoshi Nakamoto (2008) takma adı ile yayınlanan “Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi” makalesi ile birlikte sunulan ve ilk kripto para birimi olan Bitcoin kullanılmaya başlanmıştır.

Doğal nesnelerin para olarak kullanımı, insanlık tarafından 35.000 sene sürmüştür. Fakat zaman geçtikçe bu nesnelerin kullanımın kendine has yeni problemleri de beraberinde getirdiği görülmüştür.

M.Ö. 5000-3000 yılları arasında Bakır Çağı dönemine girilmesi ile para yerine kullanılan doğal nesnelerin yerini bakır, altın ve gümüş gibi madenlerin aldığı görülmektedir

Bakır Çağı döneminde M.Ö. 3000’lerden kalan bir Sümer tabletinde ilk kez Şekel kelimesi yer almaktadır. O dönemde bu kelime hem ağırlık birimi olarak hemde bir para birimi olarak kullanılmıştır. Ağırlık birimi olarak 1 Şekel, 180 arpa tanesinin ağırlığı olan 11 grama denk gelmekte iken para birimi olarak ise 11 gram gümüşe eşit sayılmıştır

Bakır Çağı döneminde M.Ö. 3000’lerden kalan bir Sümer tabletinde ilk kez Şekel kelimesi yer almaktadır. O dönemde bu kelime hem ağırlık birimi olarak hemde bir para birimi olarak kullanılmıştır. Ağırlık birimi olarak 1 Şekel, 180 arpa tanesinin ağırlığı olan 11 grama denk gelmekte iken para birimi olarak ise 11 gram gümüşe eşit sayılmıştır

Dünya Bankası raporlarına göre günümüz ekonomisinde fiziksel olarak basılan kâğıt ve bozuk paralar dünya ekonomisinde yer alan paranın yalnızca %8’ine karşılık gelirken geriye kalan %92’lik kısmı ise dijital ortamda dijital olarak saklanabilen paralardan oluşmaktadır

Blockchain teknoloji, finansal alanda kullanımının yanında farklı alanlarda da kullanılması ile birlikte tarihsel olarak gelişim süreci göstermiştir. Bu gelişim süreçleri 2008 yılında ilk olarak kullanılmaya başlanması ile kripto paraların transferi işlemlerinde yer alan Blockchain 1.0, ardından 2013 yılında Blockchain teknolojisi kullanılarak hem kripto paraların transferinin gerçekleşebileceği hem de akıllı sözleşmeler ile finansal varlıkların transferinin uygulanabileceği süreç olan Blockchain 2.0 ve hem finansal varlıkların hem de finansal olmayan varlıkların transferinin gerçekleştirilebileceği Blockchain 3.0 ifade edilebilmektedir.

İlk kez bir kripto para birimi olan Bitcoin’in kullanımında görülen Blockchain teknolojisi, taraflar arasında karşılıklı para transferinin sağlanması sürecinde ve kripto para ile ödemeler sisteminde dağıtık bir yapıda sunulan kayıt defteri özelliği göstermektedir

Blockchain 1.0 sürecinde yaratılan ilk kripto para birimi olan Bitcoin’in 21 milyon BTC (BTCBitcoin kripto para birimi) olan sınırlandırılmış toplam arz miktarının bulunması dolayısı ile bu sistemde enflasyon risklerinin oluşumu engellenmiş olmaktadır.

Kripto paralar, para (coin) ve jeton (token) olarak ikiye ayrılmaktadır. Kendisine ait bir Blockchain sistemi bulunan kripto paralara coin denirken başka hazır bir Blockchain içerisinde işlem gören paralara token denilmektedir. Bitcoin’in ardından üretilen coinlere ise altcoin adı verilmektedir

Akıllı kontratlar, Bitcoin’in tanıtılmasından 4 yıl sonra Toronto’da yaşayan 19 yaşındaki bir programcı olan Vitalik Buterin’in Bitcoin Magazine adını verdiği bir online haber sitesinde duyurduğu yeni bir platform olan Ethereum Blockchain ağını tanıtması ile ortaya çıkmıştır (Dedeoğlu, 2019). Buterin, Ethereum Blockchain ağını her tür uygulama geliştiricinin kullanabileceği şekilde dağıtık yapıda bulunan ve Bitcoin’e alternatif bir platform olarak sunulduğunu 2013 yılında yayınlamış olduğu rapor ile belirtmiştir (Nebil, 2018)