İnovasyonun Kullanım Alanları, Kaynakları, Modelleri, Süreci ve Yayılımı

Peter  F. Drucker, inovasyonların oluşturulması ve sürekliliğinin sağlanmasında işletmelerin içsel ve dışsal kaynaklardan yararlanılabileceğini ifade etmektedir.

Bu nedenle, inovasyonların toplum tarafından benimsenmesi ve kısa sürede yayılması kolay olmamıştır. Dolayısıyla turizm işletmelerinin ürün, hizmet, yönetim ve teknoloji alanlarında yapacakları inovasyonların benimsenmesi ve yayılması için belli bir zamana ihtiyaç duyulmaktadır.

Yıkıcı inovasyon: Yıkıcı ve destekleyici inovasyonlar ise radikal ve kademeli inovasyonlara benzemekle birlikte meydana getirdikleri etki nedeniyle farklılaşmaktadırlar. Yıkıcı inovasyonlar mevcut olanın geçerliliğini tamamen ortadan kaldırarak yerine bütünüyle yeni durum ve şartları getiren inovasyonlardır. 

Süreç yeniliği: Süreç yeniliği, yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş, geliştirilmiş üretim teknolojisi, tedarik ve dağıtım yöntemini içeren bir seyahat acentesinin yeni bir rezervasyon sistemini uygulaması konuya örnek teşkil eder.

Toplumsal inovasyon: Toplumun tamamının ya da bir kısmının yaşamını kolaylaştıran veya etkileyen inovasyonlardır.  Ya tamamen yeni ya da mevcut üzerinde iyileştirmeler şeklinde ortaya çıkabilen bu inovasyon türü diğer inovasyon türlerini de içerisine alabilmektedir. Toplum yaşamını kolaylaştıracak bir ürün veya hizmet ya da bunların sunuluş biçimi toplumsal bir inovasyondur

İçsel inovasyon kaynakları; işletmelerin sahip oldukları bilgi, beceri, yetenek, girişimcilik özellikleri, Ar-Ge çalışmaları, deneyimleri ve yeni teknolojilere adapte olabilme düzeyleri gibi unsurlardan oluşmaktadır.

Peter  F. Drucker “İnovasyon ve Girişimcilik” adlı kitabında yeniliğin yedi kaynağı olduğunu ifade etmektedir.

Örneğin Amerika’nın farklı bölgelerinde restoranları olan Marriott oteller zincirinin Washington DC’deki restoranın cirosunun düşüklüğü yöneticileri bunun nedenini araştırmaya yöneltmiştir. Araştırma sonuçları, bu restoranın havaalanı karşısında olması dolayısıyla yolcuların uçağa binmeden önce yemek yeme yerine atıştırmalık ve sandviç gibi basit yiyecekleri tercih ettiklerini göstermiştir.

Günümüz işletmelerinin sürdürülebilir inovasyon anlayışına kavuşabilmeleri için sürekli olarak yeni bilgi yaratma ve bu bilgiyi stratejik olarak kullanabilme becerisine sahip olmaları gerekmektedir.

Süreç İhtiyaçları

İnovasyonlara kaynaklık eden diğer bir unsur olan süreç gerekleri, bir ürünün üretim veya teslimat maliyetlerini azaltmak, kalitesini yükseltmek ya da daha iyileştirilmiş ürünler üretmek için kullanılan teknik, teçhizat ve yazılımlardan oluşmaktadır

Günümüz rekabet koşullarında inovasyon fırsatı kaynaklarının en güvenilir olanı demografik değişikliklerdir. Bu nedenle işletmeler nüfus yapısındaki değişiklikleri izlemeli ve bu değişimlerin ne anlama geldiğini yorumlayabilmelidir.

İnovasyon modelleri ilk olarak Rotwell (1992), tarafından sınıflandırılmıştır. Buna göre yeniliğin beş jenerasyonu bulunmaktadır.

Müşteri ihtiyacı odaklı olan bu model, müşteriler ile yakın ilişkilere odaklanmaktadır. Bu modelde ilk önce müşteri ihtiyaçları dikkate alınır. Daha sonra Ar-Ge çalışmaları sonucunda meydana gelen yeni fikirler üretim yolu ile ürüne dönüşür ve tüketiciye ulaştırılır. Dolayısıyla, talep odaklı inovasyon modelinde piyasa koşulları ve tüketici ihtiyaçları rekabetin en temel koşullarındandır. Pazar liderliğini isteyen kurumlar tüketici taleplerine odaklanmalıdırlar.

Üçüncü Jenerasyon İnovasyon Modeli (Eşleştirme ya da İnteraktif İnovasyon Modeli) 1980’li yıllara kadar hâkim olan doğrusal inovasyon modellerinin bu dönemden sonra yetersizliği her iki modelin de birlikte kullanılabileceği bir yapının ortaya çıkışını sağlamıştır. Ortaya çıkan bu yeni modele göre faaliyetlerin birbiri ile eşleşme durumu diğer bir deyişle interaktif bir yapısı vardır. Bu model inovasyon sürecinde firma içi birimler arası ilişkilerin önemine vurgu yapmaktadır. İnovasyon fikirleri firma içindeki her birimden çıkabilir.

İnovatif çevrenin baskısı ile meydana gelen altıncı jenerasyon inovasyon modeli, çok disiplinli çalışmaların gereğine vurgu yapmaktadır.

Diğer bir ifadeyle inovasyonların bazıları, yetkinlik ve ilişkiler açısından yıkıcı, diğerleri ise koruyucu ve geliştirici değişiklikleri gerektirmektedir.

Model, düzenli, niş, devrimsel ve mimari olmak üzere 4 tür inovasyon göstermektedir. Bilgi ve iş birlikçi yapılar açısından her birinin farklı sonuçları vardır. Bunlar arasından en geniş kapsamlı olanı mimari inovasyonlardır. Mimari inovasyonlar sadece endüstri içerisindeki değişiklikleri ifade etmez, aynı zamanda kullanılacağı toplum içerisindeki değişiklikleri de ifade eder. En az radikal inovasyon düzenli olandır fakat belli bir zaman periyodunun üstünde etkisi oldukça dikkate değer olabilir.

İnovasyon süreci yeniliğin türüne, alanına ve boyutuna bağlı olarak farklı adımlar gerektirir. Bu kapsamda inovasyon sürecinin ilk adımını pazarın istek ve gereksinimlerinin belirlenmesi, rakip firmaların ürünlerinin özelliklerini dikkate alınması ve bilim ve teknolojik alanda yaşanan gelişmelerin izlenmesi oluşturmaktadır.

İnovasyonu Benimseme Kategorileri

 Sosyal bir sistem içerisindeki bireylerin tümü inovasyonu aynı zamanda benimsememektedir. İnsan kaynakları, paydaşlar ve tüketicilerin farklı farklı rol ve beklentilerinin olmasının önemli bir etkisinin olduğu yeniliğin benimsenme sürecinde çabuk karar verme ya da temkinli davranışlar kesin bir çizgi ile ayrılmaktadır.

Geç Çoğunluk (Late Majority)

 Dördüncü grup geç çoğunluk olarak ifade edilmektedir. Bu gruptakiler, başkalarının yeniliği benimsemesinden sonra yeniliği benimseyip benimsemeyeceğine karar verir. Özellikle yeniliği benimseyenlerin oluşturduğu sistematik baskının sonucunda benimseme kararı veren bu grup, ilk fırsatların yaratacağı yüksek faydadan daha çok, sistem dışı kalmaktan dolayı kaybedeceklerini düşünür. Yeniliği benimseyenlerin sağlamış olduğu tatmin edici bilgi ve yararlar bu gruptakilerin motivasyonunu artırır.