Kültürlerarası İletişim ve Turizm

 Kültür, bir toplumun her türlü maddi ve
simgesel üretimleri ile bu üretim alanları içindeki
ilişkiler, biçemler, örüntüler ve pratiklerdir

İletişim ise “insanların kolektif olarak toplumsal gerçekliği yaratıp düzenledikleri süreçtir” (Mutlu, 1995, s.99). İletişim; bilginin, düşüncelerin,
duyguların ve becerilerin simgeler kullanılarak
iletilmesinin ve /veya aktarılmasının yanı sıra aynı
zamanda insanın anlam arama çabasıdır

Kültürlerarası iletişim, günlük yasamın ve toplumsal hayatın çeşitli alanlarında farklı kültürlere
mensup insanlar arasındaki etkileşimi konu alır.
Dolayısıyla kültürel olarak bir farktan söz edilebildiği ve söz konusu farklılıklar ya da farklı olanlar
arasında etkileşimin olduğu her durum kültürlerarası iletişim disiplininin inceleme alanına girebilir
(Sarı, 2004, s.1).Kültürlerarası iletişim farklı kültürler arasında
yapılan bilgi alışverişidir (Selçuk, 2007). Ayrı kültürlere mensup olan insanların günlük yaşamda
ve toplumsal hayatın çeşitli alanlarında etkileşime
girmesi ile kültürlerarası iletişim ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, kültürlerarası iletişim sürecinde
bir kültür farklılığı söz konusudur. Kültürlerarası
iletişimde “farklı kültürlerin ya da alt kültürlerin
üyeleri arasındaki iletişim” söz konusudur (Mutlu,
1995’den aktaran Yüksek, 2016, s.168). 

Schmidt (2007), kültürlerarası iletişimi üç yaklaşım ile incelemiştir. Bunlar:
• Pozitivist Yaklaşım (Karşılaştırmalı Antropoloji)
• Göreceli Yaklaşım (Kültürlerarası Psikoloji) ve
• YapılandırmacıYaklaşım(BilişselPsikoloji)’dır

Pozitivist yaklaşıma göre, bir ülkenin kültürünü öğrenmek için somut olarak ölçülebilen ve algılanan unsurları öğrenmek yeterlidir. Bu unsurlar
sanat, mimari, edebiyat, toplumsal, siyasi vb. unsurlardır

 Göreceli yaklaşım ise kültürler arasındaki
farklılıkları göreceli şekilde ele almaktadır. Bu yaklaşıma göre farklı kültürlere uyum sağlamak için
kişiler kendi kültürleriyle bu kültürler arasındaki
farklılıkları ve benzerlikleri öğrenirler

 Son yaklaşıma göre kişiler farklı kültürlerle iletişime geçebilmek için karşılarındaki kültüre mensup olan kişilerin zihnine girmeye çalışırlar.
Bu da empati yoluyla sağlanmaktadır

• Farklı kültürlere mensup insanlarla iletişimde, kişilerin iyi niyetle karşı kültürdeki
insanların da kendilerine benzediklerini
varsaymaları,
• Kullanılan dilin dışında kalan davranışların
yanlış yorumlanması,
• İnsanların yargılama ve hüküm verme eğilimleri,
• Ön yargılar ve kalıplaşmış algılar,
• Farklı kültürler arasında genellikle farklı bir
dilin kullanılıyor olması ve
• Yüksek gerilim.

Turizm de farklı kültürlere sahip bireyleri bir
araya getiren ve aralarında iletişim gerçekleşmesine
sebep olan bir olgudur. Turizm bireylere kültürlerarası iletişim alanları yaratırken aynı zamanda onların seyahatleri bitene kadar birbirleri ile, yerel halk
ile olan iletişimlerine imkân sağlamaktadır.
Turizm kültür değişimi ve kültür yayılmasına
aracı olan en önemli endüstridir. Turizm sayesinde
öncelikle yerel kültür önem kazanır ve yerel halk
kendi kültürleri konusunda bilgilerini arttırır,
aynı zamanda yerel halk, yabancıların sahip olduğu kültürleri öğrenirler ve bilgilerini geliştirirler.
Dolayısıyla turizm doğası gereği farklı kültürlerden insanları bir araya getirmekte ve kültürlerarası
iletişim oluşmasına uygun ortamlar sunmaktadır
(Yılmaz, 2016, s.18).

Turistlerin evlerinden ayrılarak gerçekleştirdikleri
seyahatlerde gittikleri her destinasyonun kendine ait
kültürel değerleri ve yapısı bulunmaktadır. Bu turist
destinasyonlarının sahip olduğu kültürel unsurları
aşağıdaki gibi sıralayabiliriz (Yüksek, 2016, s.172):
• Yaşam tarzları (yeme-içme, tüketim, eğlence, giyim-kuşam vb.)
• Gelenek ve görenekler
• Normlar
• Müzik ve sanat (konserler, resim, heykel vb.)
• Tarihî geçmiş ve tarihî çekicilikler (görsel
malzeme ile desteklenen)
• Yerel halkın meslek türleri ve kullanılan
teknoloji
• El sanatları, el işleri
• Mimari yapı özellikleri
• Din ve inançlar
• Eğitim sistemi
• Boş zaman aktiviteleri vb.
• Dil

. Turistlerle bu sosyal etkileşim;
• Turist- yerel halk (ev sahibi)
• Turist- turist
• Turist- potansiyel turist ve
• Turist- sağlayıcı (işletmeler) etkileşimleri olarak sınıflandırılsa da (Fridgen, 1991’den aktaran Reisinger ve Turner, 2003, s.37) kültürlerarası iletişimin
en özel yaşandığı alan turist ile yerel halkın arasında
geçendir.

Yerel halk, ziyaret edilen ülkenin turizm sektöründe istihdam edilen ve otel işletmecisi, ön büro çalışanı, garson,
tezgâh asistanı, gümrük memuru, tur rehberi, acenta müdürü, taksi ve otobüs şoförü gibi turistlere hizmet veren bir
vatandaşıdır (Reisinger ve Turner, 2003, s.38).

Mekânsal alan
Ticari hizmetlerin paylaşılması (alışveriş, ulaştırma, eğlence vb.); topluma hizmet
veren destek hizmetlerin paylaşılması (polise ihtiyaç duyulması, hastane ve acil servis
hizmetleri, postaneler vb.); parklar, plajlar vb. gibi mekânların ortak kullanımı...
Geçici alan
Yerel halk alanların düzenli ve sürekli kullanıcıları iken, turistler mekânlardaki
hizmetlerin, olanakların, destek hizmetlerin geçici kullanıcılarıdır. Yerel halk ve turistlerin
geçici karşılaştığı bu alanlarda bazen turistler sezon boyu kalmakta bu da yerel halkın
bu alanları turistlerden sakınma, koruma, kullanımlarını engelleme gibi davranışlarda
bulunmasına neden olabilmektedir.
Sorumluluk ve
saygı alanı
Turistler, ziyaret ettikleri destinasyonları çok az koruma sorumluluğuna sahip iken,
yerel halk bu alanı hem koruma sorumluluğuna sahiptir. Hem de koruma maliyetini
üstlenmektedir.
Kaynak: Michael Fagence, Tourism and Local Society and Culture, Tourism in Destination Communities (Edt. By Shalini
Singh, Dallen J. Timothy ve Ross K. Dowling) kitabı içinde bölüm, CABI Publishing, Wallingford, 2003, s.59.

. Turistler ve yerel halk arasında iletişimin gerçekleşebileceği üç ana durum tanımlanmıştır (Reisinger ve Turner, 2003, s38):
• Turistlerin yerel halktan ürün ve hizmet satın almaları ile gerçekleşen iletişim,
• Turistlerin ve yerel halkın kendilerini bir
çekiciliğin önünde yan yana bulduklarında
gerçekleşen iletişim,
• Her iki tarafın bilgi alma süreci sırasında
yüz yüze gelmesi ile gerçekleşen iletişim

Bilimsel çalışmalarda kültürlerarası iletişim,
“cross-cultural communication” ve “intercultural communication” terimlerinin karşılığı olarak kullanılmaktadır

Kültür şoku ile ilgi çeşitli yazarlar çeşitli açıklamalar yapmışlardır (Reisinger ve Turner, 2003, s.57);
• Misafirlerin, ev sahibi üyelerle ilişkilerinde
karşılaştıkları sorunlara tepkisi,
• Yeni bir kültürde nasıl davranılacağına dair
tanıdık ipuçlarının olmaması,
• Yeni çevreye ve insanlara uyum sağlamaya
yönelik başarısız girişimlere tepki…

Dil Farklılıkları: Gittiğiniz ülkenin ana dili veya yaygın olarak kullanılan dili ile ilgili yeterli bilgiye
sahip değilseniz alışma sürecinizde ciddi zorluk çekebilirsiniz. Aynı dili konuşmamaktan kaynaklanan
iletişim sorunları kültür şokunun en önemli nedenlerinden biridir.
Sosyal Yaşam: Her ülkenin kültürüne ait olan sosyal yaşamı, adetleri ve gelenekleri bulunmaktadır.
Ülke değiştirdiğiniz zaman çok farklı bir sosyal yaşam ve buna bağlı yaşam tarzları ile karşılaşmanız
mümkün. Sosyal yaşamda karşılaşacağınız engeller ve zorluklar kültür şokuna neden olabilmektedir.
Yemek Alışkanlıkları: En temel ihtiyacımız olan yemek ve gıda alımı başka bir ülkeye gittiğinizde en
çok zorlanabileceğiniz konulardan biri. Türkiye’de sulu yemek, zeytinyağlı yemekler ve veya et ağırlıklı
besleniyor olabilirsiniz ancak gittiğiniz ülkenin yemek alışkanlıkları buna uymayabilir. Yemek konusunda yaşayacağınız zorluklar kültür şokunun en öncelikli nedenlerinden biri.
Dinsel Farklılıklar: Dini inançlar ülkeden ülkeye hatta aynı ülkenin içinde bölgesel olarak bile
farklılıklar göstermektedir. Dini inancınızdan farklı bir ülkeye gitmek ve dünya görüşü farklı insanlarla
yaşamak sizi en başta biraz zorlayabilir.
Kültürel Farklılıklar: Sanat, müzik, sahne sanatları ve görsel sanatlarda anlayış farklılıkları size kısa
süreli de olsa kültür şoku yaşatabilir. Ancak mobil teknoloji ve internetin yaygınlaşması kültürel farklılıkları minimize ettiğinden dolayı kültürler arası iletişim de kolaylaşmıştır.
Feray Suda,
https://www.hotcourses-turkey.com/study-in-usa/once-you-arrive/culture-shock/ (25 Şubat 2016)
Erişim Tarihi: 26.08.2020

e kültür şokuna sebep olan bazı faktörler
vardır. Bunları (Yüksek, 2014, s.47):
• Yerel halk ile turistler arasında maddi açıdan büyük eşitsizliklerin olması,
• Yerel halk ile turistler arasında kültürel ve
davranışsal açıdan farklılıkların olması,
• Yerel halk ile turistler arasındaki iletişimin
çok aşırı rahatsız edici ya da hiçbir paylaşım
olmayan düzeyde olması,
• Turist sayısının yerel halkın nüfusuna oranla çok ya da az olması ve
• Farklı beklentiler olarak sayabiliriz.

. Turizmde kültürlerarası iletişimin temelini belirleyen turist tarafındaki
unsurlar turistlerin profilleri (yaş, eğitim, gelir vb.), kalış süreleri, gelen turist sayısı, turistlerin yerel halka
yönelik tutum ve davranışları, turizm sezonunun süresi iken; yerel halk tarafındaki unsurlar ise yerel halkın
profilleri (yaş, eğitim, gelir vb.), davranış ve tutumları ve sahip oldukları kültürleridir (yeme-içme, dil, din
gelenek, görenek, norm vb.) (Yüksek, 2016, s.177).

Kültürün önemli bir öğesi olan “dil”, aynı zamanda iletişimin gelişmiş bir aracıdır. Dil, önemli
bir anlaşma sistemidir ve aynı zamanda toplumların en önemli ortak özelliklerinden biridir. Dilin
iyi kullanılması, kültürel aktarımın da en önemli
faktörlerindendir. Kendi dilinin konuşulmadığı
bir destinasyona giden turistler, kendi dilini bilmeyen yerel halk ile farklı iletişim türleri kullanarak anlaşabilmektedir

Yeme-içme kültürü belki de kültürlerarası iletişimde verilebilecek en güzel örnekleri barındırır.
Zira sadece turizm endüstrisinde yerel halk ile turist arasında değil, bir toplumun içinde de farklı
kültürlere sahip farklı yöreler birbirlerinin yemeiçme kültüründen etkilenmektedir