TURİZM VE GÜVENLİK

Yöneticilerin yönetim fonksiyonunu gerçekleştirirken yerine getirmesi gereken ana faaliyetler planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve denetim şeklinde sıralanabilir. Planlama, geleceğe yönelik gelişmelerin tahmin edilmesi, işletme amaçlarının ve bu amaçlara nasıl ulaşılacağının belirlenmesidir. Örgütleme, işletme yapısının oluşturulması, işlerin ve çalışanların belirlenmesi, amaçlara ulaşmayı sağlayacak ortamın oluşturulmasıdır. Yöneltme, örgütü oluşturan insanların amaçlara ulaşma yolunda isteklendirilmesi, yönlendirilmesi ve harekete geçirilmesidir. Koordinasyon, çalışmayı kolaylaştırmak ve başarıyı sağlamak için bütün faaliyetlerin ve çalışanların uyumlaştırılmasıdır. Denetim ise amaçlara ulaşılıp ulaşılmadığı veya ne ölçüde ulaşıldığının belirlenip düzeltici tedbirlerin alınmasıdır (Budak ve Budak, 2010, s. 19, Akt: Ünüvar, 2015, s. 24).

“Turizmi yönetmek dinamik bir faaliyettir; değişim, daha fazla değişim ve çok hızlı değişen sektörde karışıklık ve karmaşa yönetimin bir fonksiyonudur. Yönetim sürecinde en çok göz önüne alınan husus değişimdir ve dolayısıyla turizm işletmelerinin; sosyokültürel ve ekonomik konular, demografik değişiklikler, yasal ve siyasal değişikliklerin rolü, teknolojik değişim, rekabetin ne yaptığı, küresel çevre, değişimin ve piyasalardaki belirsizliklerin rolü gibi birçok faktörün farkında olması gerekmektedir” (Page, 2016, s. 309).

Turizm güvenliğinin yönetiminde ise ortaya çıkan değişimlere uyum sağlamak bakımından dikkat edilmesi gereken başlıca alanlar mevcuttur. Ziyaretçi koruması, personelin korunması, yer/site koruması, ekolojik yönetim, ekonomik koruma ve itibarın korunması şeklinde adlandırılan bu alanlar turizm güvenliğinin yönetiminde her zaman göz önünde bulundurulması gereken ilkelerdir. 

Personelin Korunması: Turizm sektörünün çalışanlarına önem verdiğini göstermesi esastır. Turizm hizmet odaklı bir endüstridir, bu nedenle morali düşük çalışan ile hizmetin sürdürülebilirliği mümkün değildir. Çalışanlar haksızlığın yoğun olduğu ortamlarda çalıştıklarında veya birden fazla baskıya maruz kaldıklarında, çalışan morali kısa sürede düşmeye başlar ve ardından müşteri daha düşük hizmet alır. Turizm, yoğunluğun ve baskının yüksek olduğu bir endüstridir ve personelin istismar edilmesi veya öfkenin alevlenmesi çok kolaydır, bu da düşmanca bir çalışma durumuna yol açar.

Turistlerin seçmiş oldukları destinasyonda ziyaret ettikleri alanların güvenli olma durumları ve bu alanlar açısından en güvende hissetmek istedikleri alanları analiz eden bir çalışmada (Ilgaz, 2020, s. 21), bu alanlar; ulaşım, konaklama, turistik yerler, yerel halk, sağlık ve iklim olmak üzere altı başlıkta toplanmıştır. Bu analiz sonucunda turistlerin güvende olmak istedikleri alanlardan önem düzeyi en yüksek olan alanlar sırasıyla konaklama, iklim, turistik yer, ulaşım, sağlık ve yerel halktır.

Dolayısıyla ülkeler salgın gibi olağanüstü koşullarda diğer (rakip) ülkelerden kendilerini farklılaştırmanın yolunu aramakta ve daha fazla turist çekmek istemektedir. Örnek olarak Türkiye’nin daha önce benzeri görülmeyen bir uygulama olan Güvenli Turizm Sertifikası almayı, konaklama işletmelerine zorunlu sayması, Türkiye’deki konaklama tesislerinde kalmak isteyen yerli ve yabancı turistlerin salgın konusundaki endişelerini gidermeyi ve böylelikle güvenli bir ülke algısı yaratmayı hedeflemektedir.

Turizm güvenliğinin yönetiminde ise ortaya çıkan değişimlere uyum sağlamak bakımından dikkat edilmesi gereken başlıca alanlar mevcuttur. Ziyaretçi koruması, personelin korunması, yer/site koruması, ekolojik yönetim, ekonomik koruma ve itibarın korunması şeklinde adlandırılan bu alanlar turizm güvenliğinin yönetiminde her zaman göz önünde bulundurulması gereken ilkelerdir

Ziyaretçi (Turist) Koruması: Turizm güvencesi, güvenlik uzmanlarının ve polisin ziyaretçileri kendilerinden, yerel halktan, diğer ziyaretçilerden ve hatta dürüst olmayan personelden nasıl koruyacaklarını bilmeleri gerektiğini varsayar.

“Site” ifadesi kapsamlı bir şekilde kullanılır ve bir konaklama yerinden bir
destinasyon veya anıta kadar herhangi bir fiziksel yeri ifade edebilir.

Turizm, bir turist için özellikle ulaşım, konaklama, yeme-içme, eğlence ve dinlenme ihtiyaçlarının karşılandığı bir hizmet bileşimidir

Seyahat işletmelerinde görülen güvenlik sorunları arasında belgesiz/sahte acentacılık faaliyetleri ile siber dolandırıcılık en başta gelen sorunlardır

Yiyecekleri güvensiz hale getiren başlıca üç tür tehlike vardır: Mikrobiyolojik tehlikeler: bakteri, virüs, küf ve parazit vb.; Fiziksel tehlikeler: cam, tahta, kemik parçaları, saç teli, zımba teli vb.; son olarak ise Kimyasal tehlikeler:
alerjenler, tarım ilaçları, veteriner ilaç kalıntıları, toksin mineraller, deterjan ve dezenfektan kalıntıları vb.”

Turizm ulaştırması istatistiklerine göre dünya çapında 2018 yılında turistler en çok sırasıyla yüzde 58 ile hava yolu, yüzde 37 ile kara yolu ve yüzde 4 ile deniz yolu ulaşımını tercih etmişlerdir.

Kruvaziyer işletmelerinde turizm güvenliğinin sorunları ve yönetimi bakımından
dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibidir:

Turist Koruması, Personelin Korunması, Gemi Koruması, Ekolojik Yönetim, Liman Koruması, Ekonomik Koruma, İtibar Koruması.

Rekreasyon işletmeleri kişilerin boş zamanlarını değerlendirmek, eğlence-dinlence ve tatmin dürtülerini karşılamak amacıyla katıldıkları etkinlikleri
sunan işletmelerdir.

Turizm sektörünün yapısı gereği mevsimsel çalışma, uzun çalışma
saatleri, vardiyalı çalışma, akşam ve hafta sonu çalışma, iş yükünün fazlalığı, konuklar tarafından şiddet ve baskı görülmesi sektördeki psikososyal
risklerin kaynakları arasında gösterilebilir. Türkiye’nin çeşitli illerindeki otellerde gerçekleştirilen bir araştırma sonucunda, çalışanlar üzerinde
stres yükü ve şiddeti açısından en önemli stres kaynakları, “yetersiz ücret ve maddi koşullar, aileye ve sosyal yaşantıya yeterli zaman ayıramama,
performans değerlendirmede adaletsizlik, eksik terfi ve işyerindeki dedikodular” olarak belirlenmiştir.

Turistlerin tur operatörleri ve/veya seyahat acentaları tarafından hazırlanan paket turları tercih etme nedenleri arasında en önde gelen nedenlerden biri bu turizm aracılarının turiste kendini güvende hissetme duygusunu vermesidir. Turistlerin paket turları tercih etme nedenlerini genel olarak şu başlıklarda incelemek mümkündür (Albustanlıoğlu, 2009):

• Güvenlik duygusu vermesi • Ekonomik fiyat özelliği taşıması • Hizmetlerin tur operatörü tarafından yerine getirilme güvencesi • Değişik paket tur seçme olanaklarının verilmesi • Turist rehberleri aracılığıyla dil sorununun olmaması • Tur bitiminde kesin dönüş imkânı sunması • Turistik harcamaların önceden belirlenmiş olması • Değişik yerler gezme ve görme imkânı vermesi • Organizasyona harcanacak zamanın tüketiciye kalması

Yiyecekleri güvensiz hale getiren başlıca üç tür tehlike vardır: Mikrobiyolojik tehlikeler: bakteri, virüs, küf ve parazit vb.; Fiziksel tehlikeler: cam, tahta, kemik parçaları, saç teli, zımba teli vb.; son olarak ise Kimyasal tehlikeler: alerjenler, tarım ilaçları, veteriner ilaç kalıntıları, toksin mineraller, deterjan ve dezenfektan kalıntıları vb.” (Koçak, 2009: s. 9, Akt: Bucak, 2012).

Yiyecekleri güvensiz hale getiren başlıca üç tür tehlike vardır: Mikrobiyolojik tehlikeler: bakteri, virüs, küf ve parazit vb.; Fiziksel tehlikeler: cam, tahta, kemik parçaları, saç teli, zımba teli vb.; son olarak ise Kimyasal tehlikeler: alerjenler, tarım ilaçları, veteriner ilaç kalıntıları, toksin mineraller, deterjan ve dezenfektan kalıntıları vb.” (Koçak, 2009: s. 9, Akt: Bucak, 2012).

Hizmet sektöründe faaliyet gösteren yiyecek-içecek işletmeleri, müşterilerine daha ucuz, lezzetli ve kaliteden ödün vermeden hizmet sunabilmek için uğraş vermektedir. “Bunun yanında yine bu işletmeler; hijyen, sanitasyon, güvenli gıda üretimi gibi faktörlere özen göstererek müşteri memnuniyeti ve sağlıklı beslenmeyi sağlamak için çaba sarf etmektedirler. Bunu yaparken de kendilerine ulusal ve uluslararası gıda güvenliği standardını rehber almaktadırlar. Bu standartlar arasında en önemlisi olan ISO 22000 GGYS, ISO 9001’in içerisinde yer alan gıda güvenliği maddeleri ile HACCP standardının çok iyi şekilde entegre edilmesi sonucunda ortaya çıkmış olan kalite sistemidir. Böylece farklı ülkelerin farklı gıda güvenliği uygulamaları, uluslararası bir standart (ISO 22000 GGYS) çatısı altında toplanmış olup bu şekilde yiyecek içecek işletmelerinde uygulanmaktadır” (Bucak, 2012, s. 120).

Geçmişte ulusların gelişmişlik düzeyini belirlemede önemli bir gösterge olan deniz yolları, günümüzde, yüzen otel niteliği taşıyan her türlü konfora sahip kruvaziyer gemilerde kitle turizmini gerçekleştiren bir ulaştırma türüdür. Kara yolları, turizm arzına yönelik ulaştırma faaliyetlerini hem bireysel hem de kitlesel bir şekilde gerçekleştiren ulaştırma türüdür. Hava yolu taşımacılığı, özellikle kitle turizminin başladığı 1950’li yıllardan bu yana önem kazanmıştır. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de insanların demir yolu ulaştırmasına olan tercihlerinde “güvenlik” ve “ucuzluk” unsurlarının büyük rol oynadığı görülmektedir (Kozak vd., 2018, s. 78-79).