TURİZM ULAŞTIRMASI

Havaalanı referans pist uzunluğu 1800 metreden büyük, kanat açıklığı 24 – 36 metre, ana iniş takımı açıklığı 6 – 9 metre olan uçaklar için tasarlanmış ise referans kodu 4C’dir.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca yayınlanmış olan Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)’ye göre yer hizmetleri türleri 10 alanda gruplandırılmıştır. Bunlar:

a. Temsil,
b. Yolcu trafik,
c. Yük kontrolü ve haberleşme,
d. Ramp: Ramp, kargo ve posta, uçak temizlik, birim yükleme gereçlerinin kontrolü,
e. Uçak hat bakım: uçak hat bakım, yakıt ve yağ,
f. Uçuş operasyon,
g. Hava tarafında ulaşım,
h. İkram servis,
i. Gözetim ve yönetim,
j. Uçak özel güvenlik hizmet ve denetimi hizmetleridir.

Mülkiyeti kamuya işletimi özel sektöre ait havalimanları: Değişen sektör ve müşteri yapısı, istek ve ihtiyaçları ile kamu mülkiyetindeki havalimanlarının bağımsız ve profesyonel bir yönetime devredildiği havalimanlarıdır.

Havacılık Dışı Gelirler
Havacılık dışı gelirler yan ticari hizmetler, tesisler ve kolaylıklardan alınan ücretlerden oluşan gelirlerdir.
Bu anlamda ücretlendirilen bazı faaliyetler ve hizmetler aşağıdaki gibidir:
• Yakıt ve yağ satışı imtiyazları,
• Terminal veya havalimanı arazisindeki ticari yerlerin kiraları,
• Ticari işletmelerin satışlarından alınan imtiyazlar,
• Elektrik, su, doğalgaz, ısıtma ve havalandırma kullanımı,
• Reklam panoları,
• Kablosuz internet ve haberleşme hizmetleri,
• Otopark hizmetleri,
• Toplantı veya konferans salonu hizmetleri,
• Yolcular ve uçuş mürettebatları için kısa veya uzun süreli konaklama tesisleri,
• Havalimanında sinema veya televizyon filmi veya dizisi çekimleri,
• Havalimanı içi veya havalimanına ulaştırma hizmetleri,
• Danışmanlık ve proje hizmetleri

Havayoluyla yolcu taşımacılığı:
a. Düzenli rotalarda ve düzenli tarifelerle havayolu ile yolcu taşımacılığı,
b. Yolcular için charter uçuşları,
c. Gezinti ve manzara uçuşları,
d. Hava ulaştırması ekipmanının yolcu taşımacılığı amacıyla operatörü ile birlikte
kiralanması,
e. Yolcuların eğitim veya eğlence amacıyla havacılık kulüpleri tarafından taşınması gibi genel havacılık faaliyetleri.

1933 yılında kurulan Havayolları Devlet İşletme İdaresi’nin King-Bird tipi uçağı, 3 Şubat 1933’te Eskişehir – Ankara arasındaki ilk yolcu taşımacılığı seferini yaptığında, Eskişehir Havaalanı (bugünkü askeri havaalanı) ve Ankara Güvercinlik Havaalanı Türkiye’nin ilk havayolu ulaştırmasına açık havaalanları oldu.

DHMİ haricinde bir kurum tarafından işletilen, tarifeli ve tarifesiz iç hat, dış hat trafiğe hizmet veren diğer bir havalimanı da, Eskişehir’deki Anadolu Üniversitesi havalimanıdır. Öncelikle, Anadolu Üniversitesi, Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi, Pilotaj Bölümünün uçuş eğitimleri amacıyla 1989 yılında hizmete girmiştir. Havalimanı Anadolu Üniversitesi tarafından işletilmektedir ve dünyada bir üniversite tarafından işletilen yegâne uluslararası hava trafiğine açık havalimanıdır.

Türkiye’nin en büyük havalimanı işletmecisi Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ)’dir.

Ticari faaliyetler birinci planda yolcular olmak üzere havalimanı kullanıcılarının çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak üzere verilen hizmetlerdir. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca yayınlanmış olan Sivil Hava Ulaşımına Açık Havaalanlarında Yer Alan Terminaller ile Sıhhi İşyerleri için İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik (SHY-33B) incelendiğinde başlıca ticari faaliyetlerin aşağıdaki gibi olduğu görülmektedir:
a. Gümrüksüz (duty-free) satış,
b. Yiyecek-içecek hizmetleri: Kafeler, kafe-barlar, restoranlar, pastaneler,
c. Dinlenme, eğlenme ve kültürel hizmetler: Otel, sinema, tiyatro, konferans ve toplantı salonları,
oyun ve eğlence hizmetleri, internet salonları, özel yolcu salonları,
d. Bankalar ve döviz büroları,
e. Yolcuya yönelik kişisel hizmetler: Kuaför, güzellik salonları ve SPA hizmetleri, sauna, hamam, duş hizmetleri, kısa süreli yatak ve dinlenme hizmetleri, masaj salonları, spor salonları, kuru temizleme hizmetleri, bagaj taşıma hizmetleri, fotoğrafçı, bagaj/eşya emanet hizmetleri, ayakkabı boyama ve aksesuar satışı, kuyumculuk,
f. Diğer alışveriş hizmetleri: Büfeler, süpermarketler, gazete bayileri, kitapçılar, çiçekçiler,
g. Taşımacılık hizmetleri: Taksi, araç kiralama, terminal içi taşımacılık,
h. Otopark: Araç park yeri hizmeti, valet hizmeti

Tamamı ya da bir kısmı hava araçlarının inişi, kalkışı ve yüzeydeki hareketleri için kullanılmak amacıyla, üzerindeki çeşitli bina, tesis ve donanımlar da dâhil, karada veya suda belirlenmiş yerleri havaalanı olarak tanımlamaktadır

Uluslararası hava trafiği, geliş ve gidişlerine hizmet vermek amacıyla tesis edilmiş olup, gümrük, göçmenlik, halk sağlığı, hayvan ve bitki karantina işlemleri ve benzeri işlemlerin bünyesinde vakit kaybedilmeksizin yürütüldüğü havaalanlarına havalimanı denmiştir.

Havalimanları temelde hava tarafı (air side) ve kara tarafı (land side) olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Hava tarafı temel olarak pist, taksi yolları ve aprondan meydana gelir. Havalimanında apronlar dışında kalan, uçakların kalkış, iniş ve taksi hareketleri için kullanılan kısımları ise manevra sahasıdır. Apronda uçakların park etmesi için belirlenmiş alanlara ise uçak park sahası denir. Kara tarafı; şehir ile havalimanı arasındaki kara ve demiryolu gibi diğer taşımacılık sistemleri ile bağlantı noktasından başlayıp, araç park yerleri ve terminal binasından oluşur.

Yolcu terminali birbiri ile bağlantılı alt sistemlerden oluşmaktadır.  Ana yolcu işlem alanı;  devlet kontrol hizmetleri alanı; birincil ve merkezileştirilmiş bekleme alanları; ikincil ve dağınık bekleme alanları; ayrıcalıklı alanlar.

Havaalanı konum göstergesine günlük hayatta, çoğunlukla, ICAO havaalanı kodu da denmektedir

IATA havalimanı kodları biletlemede, rezervasyonlarda, bagajların
işlenmesinde ve havayolu ulaştırmasındaki diğer çeşitli ticari faaliyetlerde kullanılır.

Yer hizmetleri türleri 10 alanda gruplandırılmıştır. Bunlar:
a. Temsil,
b. Yolcu trafik,
c. Yük kontrolü ve haberleşme,
d. Ramp: Ramp, kargo ve posta, uçak temizlik, birim yükleme gereçlerinin kontrolü,
e. Uçak hat bakım: uçak hat bakım, yakıt ve yağ,
f. Uçuş operasyon,
g. Hava tarafında ulaşım,
h. İkram servis,
i. Gözetim ve yönetim,
j. Uçak özel güvenlik hizmet ve denetimi hizmetleridir

Havalimanı mülkiyet ve işletim yapıları sınıflandırılmasında
onlarca çeşit bulunmaktadır. Ancak, temelde 4 gurupta toplanabilir:

Mülkiyeti ve işletimi kamuya ait havalimanları
Mülkiyeti kamuya işletimi özel sektöre ait havalimanları
Kamu/özel sektör ortaklığındaki havalimanları
Özel havalimanları

Aşağıdaki başlıca faaliyet ve hizmetlerden
ücret almaktadır:
• Hava aracı konma ve konaklama,
• Havayolu şirketi talep etmişse, havaalanı çalışma saatinin uzatılması,
• Hava araçlarına itfaiye tarafından verilen emniyet tedbiri hizmetleri,
• Havalimanlarının PAT sahalarında verilen araçla, hava aracı ve kara taşıtlarının yönlendirilmesi
hizmeti,
• Havalimanı işletmesi tarafından doğrudan verilen veya havalimanındaki diğer kuruluşlar
tarafından verilen yolcu trafik, yük kontrolü ve haberleşme, ramp, uçak hat bakım, uçuş
operasyon, ikram servis, temsil, gözetim ve yönetim gibi yer hizmetleri,
• Giden yolculara, havalimanlarında ve terminallerde sağlanan kolaylıklar ve verilen hizmetleri
içeren yolcu servis (bunla ilgili ücret bilet ücreti içine dâhil edilir),
• Yolcu köprüsü, 400 Hz. elektrik ve su temini,
• Check-in kontuar, transit kontuar, check-in kiosk ve karşılama bankoları tahsisi

Havalimanlarının yarattığı ve “ekonomik değer” olarak tanımlanabilecek katkı genel olarak istihdam, gelir artışı ve vergi getirisi şeklinde gerçekleşmektedir.

Kara tarafı; şehir ile havalimanı arasındaki kara ve demiryolu gibi diğer taşımacılık sistemleri ile bağlantı noktasından başlayıp, araç park yerleri ve terminal binasından oluşur. Doğru cevap E'dir.