Tur Operatörleri ve Ulaştırma

Tur operatörleri, ana ulaşım olarak nitelendirilen tüketicilerin evlerinden destinasyona, tatilleri bittiğinde ise destinasyondan evlerine dönüşlerini kapsayan ulaşımda ulaştırma araçlarını kullanırlar. Bu araçların türünü, destinasyonun mesafesi, tüketicilerin ekonomik yapısı ve tercihleri, turun mahiyeti vb. pek çok faktör belirlemektedir. Tur operatörleri sadece ana ulaşımda değil, tüketicilerin varış noktalarından kalacakları konaklama işletmelerine transferlerinde ve tur kapsamındaki gezilerde de ulaştırma araçlarından faydalanırlar. Dolayısı ile tur operatörleri için ulaşım, düzenledikleri turun neredeyse her aşamasında kullandıkları vazgeçilmez bir unsurdur.

Tur operatörlüğü, seyahat endüstrisinin önemli bileşenleri olan konaklama, ulaşım, yeme-içme ve eğlence gibi turistik ürün ve hizmetlerin bir araya gelmesinden oluşan paket turların önceden hazırlanıp (herhangi bir talep olmadan) pazarlanması faaliyetlerini içerir.

Tur operatörlerinin seyahat acentelerinden farklarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

• Hitap ettiği tüketici kesimi tarafından nelerin istenebileceğini tahmin ederek bunları hazırlayacağı paketin ve fiyatın içine dâhil eder,
• Hazırlayacağı pakete yönelik talep tahmini ile turu satın alacak kişi sayısını yordar,
• Muhtemel katılımcı sayısının operasyon dönemi boyunca tur hareket tarihlerine göre aylık hatta haftalık dalgalanmalarını öngörür,
• Operasyon süresi boyunca dalgalanmalara uygun olarak ulaştırma, konaklama ve diğer rezervasyonları yapar,
• Öngörüleri gerçekleşmediği takdirde önemli bir risk üstlenmiş olur.

Tur operatörlerinin tüketicilere sağladığı avantajlar; maliyetlerin bilinmesi, tasarruf, uygunluk ve daha az endişe, refakat ve paylaşılan kazançlar, konaklama tercihi, gezinin yönlendirilmesi ya da yönetilmesi olarak sayılabilir.

Tur operatörlerinin üreticilere sağladığı avantajlar aşağıdaki gibidir;

• Tur operatörleri ürünlerini toptan satın alırlar ya da rezervasyon yaptırırlar. Bu da üretici işletmelerin önlerini görebilmeleri açısından çok önemlidir. Ayrıca tur operatörlerinin toplu satın almaları doluluk oranlarını arttırır.
• Tur operatörleri önceden yaptıkları satın almalar için, üretici işletmelere ön ödeme yaparak finansal (mali) kaynak sağlamaktadırlar. Tur operatörlerinin yüksek miktarlarda alım yapması ya da rezervasyon yapması ilgili işletmelerin tur operatörlerine olan bağımlılığını da arttırır.

Tur operatörleri özellikle charter işletmelerden koltuk kiralarlar. Bu kiralama işlemi üç şekilde gerçekleşmektedir:
• Tam (Full) Charter: Bu durumda uçağın tüm koltukları tek bir tur operatörüne kiralanır. Doluluk riski kiralayan şirkete aittir.
• Kısmi (Part) Charter: Bu durumda charter firması, uçağın koltuklarını bölümler ayırarak birden çok operatöre kiralama yoluna gider. Her kiracı işletme kendi kiraladığı kadar koltuğun doluluk riskini taşır. Charter işletmesi bu durumda riski birden çok kiracı işletmesi arasında paylaştırmış ve aksi takdirde gerçekleşmeyecek bir uçuş için uçağını pazarlamış olur.
• Koltuk (Ad Hoc) Charterı: İstisnai bir durumdur. Charter işletmesi belirli tarihlerde uçuş yapacağını bildirir ve seyahat acentelerinden koltuklarını belirli bir yolcu kesimine (örneğin işçilere) satmasını talep edebilir. Bu durumda uçağın doluluk riski tümüyle charter işletmesinin üzerinde kalmaktadır.

Paket tur, değişik tatil unsurlarının bir araya getirilmesi ile oluşturulan ve tüketicilere tek bir fiyat ile satılan ürün ve hizmetlerin birleşimidir. Bu unsurlar, konaklama, ulaşım, yeme içme ve eğlence etkinliklerini içerir.

İlk paket turlar 1841 yılında Thomas Cook tarafından İngiltere’de düzenlenmeye ve satılmaya başlanmıştır. Bu turlarda o dönem ulaşım aracı olarak demiryolları kullanılmıştır. 20. yüzyılın başlarına gelindiğinde buharlı gemi turları düzenlenmeye başlanmış ve popüler olmuştur. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra ise hava taşımacılığı devreye girmiş, yolcular artık daha ucuza, daha hızlı, konforlu ve güvenilir koşullarda taşınabilir hale gelmiştir.

Tur operatörlerinin paket turu tercih etme nedenleri şöyle sıralanabilir;
• Toptan alımlar nedeni ile düşük fiyatla hizmet alımının yapılması ve pazarda rekabet edebilmeleri,
• Paket tur bedellerinin önceden tahsil edilmesi sonucu finansman olanaklarının yaratılması,
• Tanıtım konusunda ulaşım ve konaklama tesislerinin katkısının sağlanabilmesi,
• Tek katalog yardımı ile birden fazla paket tur satışının gerçekleştirilmesi ve gelecek yıllar için potansiyel müşterilerin fiili duruma getirilmesi,
• Paket tur düzenlemesi sonucu kârlı çalışmayan işletmelerin bünyeye entegre edilmesiyle yatay ve dikey bütünleşme olanaklarının sağlanmasıdır.

Bağımsız turlar kişilerin kendi başlarına, aileleriyle veya arkadaşlarıyla küçük bir grup halinde yaptıkları; uçuş planı, otel konaklamaları, belirli güzergâhları bilinen; ancak günlük gezi programlarında kişilerin kendilerine kendi programlarını ve zaman kullanımlarını düzenleme olanağı veren turlardır.

Yönetilen turlar; her günü, her dakikası, her ayrıntısı önceden planlanmış olan bu turlar; çoğunlukla gidilen bir ülke ya da yörede mümkün olduğunca çok tarihi ve turistik yeri görmeyi, o yöre halkı ile günübirlik yaşamı bir ölçüde de olsa paylaşmayı, geleneksel birikimlerini gözlemeyi ve öğrenmeyi hedefleyen kültürel ağırlıklı turlardır. 

Rehberli turları eşlikli turlardan ayıran en önemli fark, turist veren ülkedeki tur operatörünü temsil eden bir kişinin bu turlarda bulunmayışıdır.

Konaklama tur operatörlerinin hazırladıkları paket turun önemli bir kısmını kapsayan girdilerden biridir. Tur operatörleri, oteller, tatil köyleri, moteller, hosteller, tatil kampları vb. gibi konaklama işletmelerini paket tura dâhil ederler. Tur operatörünün düzenlediği paket turlar için konaklama işletmelerinin yeterli oda sayısına sahip olmaları gerekmektedir. Bu yüzden eğer grup kalabalık ise tur operatörleri otel ve tatil köylerini tercih etmektedirler. Turun fiyatına ve özellikle de verilecek hizmetin kalitesine göre konaklama işletmesinin seçimi değişebilir.

Otobüsler ucuz olması nedeniyle turistler tarafından tercih edilen ve tur operatörlerinin de paket turlarında kullandığı bir ulaşım aracıdır. Lüks ve konforlu (TV sistemleri, tuvalet, havalandırma, bar, yatan koltuklar, internet vb. hizmetlerin bulunduğu) otobüslerin üretilmesi, otobüs yolculuklarını cazip ve tercih edilir hale getirmiştir. Tur operatörleri paket turlarının yerel operasyon ayağında otobüsleri tercih ederler. Çünkü şehir içi ulaşımda en ideal kitle taşıma aracı otobüslerdir. Paket tur içinde otobüslerin bir başka fonksiyonu da turistlerin ana ulaşım araçlarından inip konaklama yapacakları tesise ve dönüş transferlerinde de kullanılmasıdır.

Kruvaziyer gemilerle düzenlenen paket turların pek çok avantajı bulunmaktadır. Kruvaziyer gemi ile yolculuğu içeren paket turlarda tüketiciler bütün hizmetleri bir arada bulabilirken aynı zamanda yolculuklarına da devam etmekte ve yeni destinasyonları görme şansına da sahip olabilmektedirler.

Tur operatörlerinin paket turlarında charter havayollarını tercih etme sebepleri vardır. Bu sebepler charter havayollarının sahip olduğu avantajlardır. Bu avantajları şunlardır:

• Charter havayollarının dolaylı işletme maliyetlerinin düşük olmasından dolayı tarifeli taşıyıcılara göre daha ekonomik olmaları (Fiyat avantajı)
• Kiralama kolaylıkları,
• Ödeme kolaylıkları,
• Planlama avantajları,
• Charter havayolu işletmelerinin uçaklarının tarifeli havayoluna ait aynı uçaklar ile karşılaştırıldığında sık oturma düzeni benimsenmesi sebebi ile daha çok yolcu alabilmesi,
• Charter havayollarında yolcuların tek sınıf sistemi ile uçmaları (ekonomik sınıf), birinci sınıf ve iş adamı sınıfının bulunmamasıdır.

Ana ulaşım maliyetlerinin belirlenmesi nispeten kolaydır. Ana ulaşımda tarifeli sefer yapan uçak ya da gemiler tercih ediliyorsa, bunların uluslararası sözleşmeler uyarınca (hava taşımacılığı için IATA) bedelleri ve tur operatörünün bu bedeller üzerinden alacağı komisyonlar bellidir. Dolayısıyla aradaki net fark maliyet olarak hesaplara katılacaktır. Üstelik bu tür ulaşım, üstlenilecek riskin azalmasına neden olacaktır: Paket satılamadığı takdirde bu rezervasyonların tazminat ödenmeksizin iptal edilmeleri mümkündür. Ancak tarifeli seferlerin kullanılması durumunda, ana ulaşım maliyetlerinin yüksek olması söz konusu olmaktadır.

Paket turlarda ulaştırma maliyetlerini etkileyen temel faktörleri beş gruba ayırmak mümkündür:

• Uçakların koltuk kapasitesi
• Uçakların kullanılma süresi ve personel giderleri
• Uçakların doluluk oranı (Load factor)
• Terminal imkânlarından yararlanma giderleri 
• Uçuş yoğunluğu

Uçakların doluluk oranı (Load factor), uçakların sahip olduğu yolcu-yük faktörü ile birim maliyet düzeyi arasındaki yakın ilişkiyi ortaya koyar. Uçakların doluluk oranı arttıkça, maliyet giderlerinin belirli bir sınıra kadar inmesi ve işletme için optimum kapasiteden faydalanılması sağlanır.

Paket turlarda maksimum grup sayısı, aynı zamanda optimum grup sayısını vermektedir. Maksimum katılımcı sayısının belirlenmesinde sınırlar oluşmasında iki neden rol oynayabilir:
• Grubun özellikleri: Bunlar turun uygulanmasına ilişkin mesleki-teknik nedenlerdir.
• Taşıma araçlarının özellikleri ve eşitlik ilkeleri: Genellikle otobüslerin en arka sıraları müşteri taşıma amacıyla kullanılmaz. Bunun nedenlerinden başlıca bir tanesi, en arka sıradaki koltukların diğerlerinden farklı olarak geriye doğru yatmamaları ve konfor farkı sunmalarıdır. Bütün müşteriler aynı fiyatı ödeyeceğine göre en arkadaki daha rahatsız olan koltuklara kimin oturacağı tur boyunca sorun yaratacaktır.