Turizm ve Ulaştırma

Ulaştırma; yer değiştirme, dağıtma, aktarma, nakliye, taşıma, iletme, götürme, transfer etme, vardırma, dolaştırma gibi kavramlara yakın olan bir terimdir ve kısaca insanın ya da nesnenin mekânda bir noktadan diğerine gitmesi veya götürülmesi işidir.

Sosyal açıdan incelendiğinde ise ulaştırmanın, medeniyetlerin gelişmesinde, refah düzeyinin artmasında, kültürel mirasın ve doğal kaynakların tanınmasında, ticari hareketliliğin gerçekleşmesinde ve küreselleşme olgusunda çok önemli role sahip olduğu görülmektedir. Ulaştırma sosyal yaşamın neredeyse her alanında karşımıza çıkmaktadır.

1. Her düzeyde insan gereksinimlerinin karşılanmasına yardımcı olur ve yaşamı kolaylaştırır.
2. Üretim faktörlerinin, kaynakların, girdilerin, üretim ortamına akışını sağlayarak, üretim yapmayı olanaklı kılar.
3. Ticareti en yakından en uzak mesafeye kadar olanaklı kılar.
4. Değer arttırıcı etkisi vardır.
5. Maliyetleri düşürücü etkisi vardır.
6. Gelir arttırıcı etkisi vardır.
7. Küresel ekonomiyi ve çağdaş yönetim yaklaşımlarını uygulama olanağı sağlar.
8. Sosyal ve siyasal bütünleşmeyi sağlar.
9. Olağanüstü durumlarda kurtarıcı rol oynar.

Denizyolu ulaştırmasının geçmişine bakıldığında M.Ö. 3000’li yıllara kadar uzanan tarihi bir süreç karşımıza çıkmaktadır. İlk çağlarda denizcilik, ticaretin beşiği olarak gösterilen ve çevresi karalarla çevrili olan Akdeniz'de başlayıp gelişmiştir. M.Ö. 400 yılında ise, eski Yunanlıların denizyolu ulaştırması sayesinde ticari bakımdan büyük bir gelişme kaydettikleri görülür (Gürdal, 1995, 67-68). 15. yüzyıla kadar özellikle İspanya ve Portekiz, denizlerdeki hâkimiyetlerini sürdürmüşlerdir. 1821 yılında ilk buharlı gemi Manş Denizi’ni geçmiş, 1840 yılında ise ilk gezi amaçlı gemi (Cunard Line) seferlerine başlamıştır. 20. yüzyıl ise turizm bakımından denizyolu ulaşımının geliştiği bir dönemdir.

Türkiye'de demiryolları işletmeleri tamamen kamu kuruluşlarının elindedir.

Cumhuriyetin ilk yıllarında bir bölümü Nafıa Vekaleti, bir bölümü de İktisat Vekaletine bağlı olarak yürütülen "Ulaştırma" ve "Haberleşme" hizmetleri 27 Mayıs 1939 tarihinde 3613 sayılı kanunla kurulan Ulaştırma Bakanlığına verilmiştir.

Ulaştırma Bakanlığı’nın adı 1 Kasım 2011 tarihinde “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı” olarak değiştirilmiş ve 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden sonra Bakanlığın adı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na dönüşmüştür.

1. Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü.
2. Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü.
3. Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürlüğü.
4. Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü.
5. Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü.
6. Tersaneler ve Kıyı Yapıları Genel Müdürlüğü.
7. Haberleşme Genel Müdürlüğü.
8. Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü.
9. Dış Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü.

1. Karayolları Genel Müdürlüğü.
2. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü.
3. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü.
4. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü.
5. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü
6. PTT AŞ. Genel Müdürlüğü
7. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu ile
8. Türksat A.Ş. Genel Müdürlüğü’dür.

1. Yol
2. Yolcu/Nesne (Taşınan)
3. Terminaller
4. Araç
5. İşletme
6. Taşıma Sözleşmesi

• Raylı sistem ile çalışan araçlar: Tren, tramvay ve metro vb.
• Havayollarında kullanılan araçlar: uçak, helikopter, uzay mekikleri (bilimsel araştırma için kullanılır), balon, zeplin vb.
• Karayollarında kullanılan araçlar: araba, kamyon, otobüs.
• Denizyollarında kullanılan araçlar: yolcu gemileri, kruvaziyer gemiler, yatlar, deniz otobüsleri, feribotlar, yük gemileri, tankerler, ro-ro, denizaltı.

Kruvaziyer gemiler, Uluslararası Kruvaziyer Hatları Birliği’ne (CLIACruise Lines International Association) göre ‘seyahati programlanmış, derin sularda iki ya da daha fazla gün kalan, en az 100 yolcu kapasiteli gemiler’ olarak tanımlanmaktadırlar. Konukların, belli bir rotada işlemekten ziyade değişik destinasyonları ziyaret etmek üzere, temel amacı normal olarak taşıma değil, misafirleri ağırlamak olan bir gemiye, boş zamanlarını değerlendirmek için, bir ücret ödeyerek binmek suretiyle yapılan bir seyahat temeline dayanır.

Turizm ulaştırması, insanların turistik amaçlarla yaptıkları seyahatlerde, turizm pazarlarından (tourism markets) turist çekim merkezlerine (tourist attractions) taşınması ile ilgili bir faaliyettir.

1. Turizmde ulaştırma sistemleri; ekonomik prensiplere uygun olarak, insanlara ucuz bir fiyatla zaman faydası sağlayan bir özelliğe sahiptir.
2. Turizm ulaştırması; hız, güven ve gibi modern çağımızın şartlarını taşıyan rasyonel bir faaliyettir.
3. Turizm ulaştırması; özellikle çok merkezli paket tur düzenlemelerinde, ulaştırma sistemleri arasında koordinasyonu gerektiren bir faaliyettir.
4. Turizmde ulaştırma bir hizmettir. Ulaştırma yol ve araçları ile (denizyolu, demiryolu, karayolu, havayolu) gerçekleştirilen bu hizmet, gereksinme duyulduğu an ve yerde üretilen ve anında tüketilen bir özellik taşır.

1. Demiryolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığı
2. Karayolunda yolcu taşımacılığı
3. Denizde veya kıyılarda yolcu taşımacılığı
4. İç sularda yolcu taşımacılığı
5. Havayolu ile yolcu taşımacılığı
6. Motorlu taşıtların kiralanması (finansal kiralama hariç)

iki şekilde yapılmaktadır: 

1. Nehirlerde, kanallarda, göllerde ve diğer iç sularda yolcu taşımacılığı,
2. İç sularda taşımacılık için eğlence teknelerinin mürettebatı ile birlikte kiralanması

Karayolu ulaşımını turizm açısından cazip kılan başlıca faktörleri kısaca daha ucuz maliyetli olması, zaman ve güzergâh esnekliği sağlaması, erişim ve taşıma kabiliyeti olarak sıralayabiliriz. Ayrıca karayolları turistlere grup halinde seyahat etme imkânı sağlamaktadır. 

Turizm amaçlı kitle seyahatlerinin ilk taşıma araçları trenlerdir. 

Denizyollarının turizmin hizmetine girmesi, İngiltere’de ilk tur organizasyonlarını gerçekleştiren Thomas Cook tarafından sağlanmıştır. Thomas Cook, 1866 yılında bir turist grubu oluşturarak turistik amaçla ilk olarak İngiltere’den Amerika’ya yandan çarklı bir gemiyle seyahat düzenlemiştir. 

Ülkemizde, havayolu taşımacılığı sektörü özel havayolu işletmelerinin kurulabilmesine izin veren 14 Ekim 1983 tarihli 2920 sayılı Sivil Havacılık Kanunu’nun kabul edilmesinden sonra hızlı bir gelişim göstermiştir.