TURİZM TARİHİ - Deneme Sınavı - 9

Lozan Barış görüşmelerinde görev alan Reşit Saffet Atabinen, İstanbul’a gemi ile dönüşü sırasında, gemide bir yabancı uyruklunun "Birazdan İstanbul’a varacağız, orada göreceksiniz; Türkler insanları direklere asar, günlerce bekletirler." dediğini işitir. Bu kimsenin sözünü ettiği konu Haliç’teki balıkçıların ağlarını kurumaları için direklere asmalarından kaynaklanıyordu. Uzaktan bakılınca direklere asılmış insanlar görüntüsü gibi anlaşılabiliyordu. Raşit Saffet Atabinen, duyduklarından hareketle en kısa zamanda turizm ve tanıtımla ilgili bir birimin kurulmasına karar verir. Mustafa Kemal Paşa’nın oluru ile Cumhuriyet’in ilanından bir hafta önce Türk Seyyahin Cemiyeti’ni kurar.

Turizm Masası, İktisat Vekaletine bağlı olarak kuruldu ve 1938-1939 yılları arasında turizmin de içinde olduğu görevleri yürüttü. İktisat Vekaletine bağlı olarak 1938 yılına kadar Türk Ofis’in "Neşriyat ve Propaganda" servisi içinde yer alan turizm, aynı yıl kurulan "Turizm Masası Şubesi" ile ilk kez kamu yönetiminde temsil edilmeye başlandı. Turizm Masası Şubesi, 31 Mayıs 1939 ve 4220 sayısı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 3614 sayılı "Ticaret Vekâleti Teşkilât ve Vazifelerine Dair Kanun" ile "Turizm Müdürlüğü" adını aldı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2003 yılından bu yana turizm ve kültür alanlarına ilişkin iş ve görevleri yerine getiren kamu idaresidir. 2003 yılından bu bölümün yazıldığı tarihe (2020) kadar Kültür ve Turizm Bakanı olarak görev yapanlar ve görev dönemleri şu şekildir (Kozak, 2015; Kozak, 2020):
• Erkan Mumcu (29.04.2003-15.02.2005),
• Atilla Koç (21.02.2005-29.08.2007),
• Ertuğrul Günay (29.08.2007-24.01.2013),
• Ömer Çelik (24.01.201-28.08.2015),
• Yalçın Topçu (28.08.2015–24.11.2015),
• Mahir Ünal (24.11.2015-24.06.2016),
• Nabi Avcı (24.06.2016–19.07.2017),
• Numan Kurtulmuş (19.07.2017–10.07.2018)
• Mehmet Ersoy (10.07. 2018 – ).

Bu dönemin önemli uygulamalarından biri de Turizm Danışma Kurulu toplantılarının başlatılmasıdır. Basın–Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğünün bünyesinde "Turizm Danışma Kurulu" oluşturuldu ve 1949 yılında Birinci Turizm Danışma Toplantısı düzenlendi. Toplantıda turizm politikalarına temel teşkil edecek "Turizm Ana Programı" hazırlandı ve turizm gelişimi için özel sektörün desteklenmesine yönelik kararlar alındı.

Bu düzenlemelerin yapıldığı yıllarda kamu ve özel sektörün turizm sektörüne yönelik bir dizi etkinliğin içinde olmaya başladığı görülmektedir. İlk olarak, dünyaca ünlü Hilton otellerinin Amerika kıtası dışındaki ilk oteli İstanbul’da hizmete açıldı. Binası Emekli Sandığı tarafından yapılan otel, 1954 yılında faaliyete başladı.

Türkiye’de turist rehberi yetiştirme çalışmaları 1923 yılında kurulan Türk Seyyahin Cemiyeti ile başladı.

Türkiye’de 2020 yılında 150 dolayındaki Meslek Yüksekokulu şu alanlarda eğitim-öğretim vermektedir:
• Aşçılık,
• Balon Pilotluğu,
• Deniz ve Liman İşletmeciliği,
• Hava Trafik Kontrolü,
• İkram Hizmetleri,
• Marina İşletme,
• Otobüs Kaptanlığı,
• Pilotaj Eğitimi,
• Raylı Sistemler İşletmeciliği,
• Seyahat-Turizm ve Eğlence Hizmetleri,
• Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği,
• Sivil Havacılık Kabin Hizmetleri,
• Turizm ve Otel İşletmeciliği,
• Ulaştırma ve Trafik Hizmetleri,
• Yat İşletme ve Yönetimi,
• Yat Kaptanlığı.

Türkiye’de lisans düzeyinde eğitim-öğretim yapmak amacıyla kurulan ilk kurum, Ankara Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okuludur (1965). Bu okul, 1955 yılında "Sekreterlik Öğretmeni Yetiştirme Merkezi" adıyla kuruldu. Bu okulun adı
aynı yıl "Ticaret Öğretmen Okulu" olarak, daha sonra da "Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu" olarak değiştirildi. 1965 yılında bu okula "Turizm" şubesi de eklenerek Ankara Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu olarak adı değişti ve dört yıllık bir eğitim kurumu haline geldi.

Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk seyahat acentaları 1920’li yıllarda faaliyete
başlayan TUTTA (Turkish Travelling and Tourism Agency), Millî Türk Seyahat Acenteliği (NATTA), Türk Seyahat Yazıhanesi Ziya ve Şurekası, Türk Seyahat Acenteliği, Le Globe, Blukes, Nihat ve Şevki Seyahat Acentesi sayılabilir. İstanbul merkezli olan Millî Türk Seyahat Acenteliği, birçok yabancı seyahat
acentesinin Türkiye temsilciliğini de üstlenmiştir. 1927 yılında kurulan TUTTA daha çok bilet satış işlemleri ile uğraşmıştır.

Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED), Türkiye’de turizm alanında faaliyet gösteren yatırım ve işletmeleri temsil eden dernekler tarafından oluşturulmuş bir organizasyondur. Birliğin kuruluş nedenleri aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:
• Üyelerine daha iyi hizmet verebilmek,
• Sektörü doğru yönlendirmek,
• Yasal statüde hizmet sunmak,
• Ankara’ya sektörün sesini daha güçlü duyurabilmek,
• Türkiye genelinde daha yaygın şubelerle sektöre hizmet verebilmek,
• Güç birliği yaratmak,
• Sektörün yanlış vergi ve para politikalarından uğradığı ve uğrayabileceği zararları bertaraf etmek,
• Türkiye’deki turizm bakanlığı belgeli tüm turizm tesislerini birlikler aracılığıyla federasyon çatısı altında toplamak,
• Örgütlenmenin sektördeki dağınıklığı ortadan kaldırılmasına katkıda bulunma, daha etkin ve donanımlı bir örgütsel yapılanma,
• Ülke tanıtımına katkıda bulunabilmek.

Tüzel kişiliği ve kamu kurumu niteliği olan Turist Rehberleri Birliği (TUREB), 22.06.2012 tarihinde 28331 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 6326 sayılı "Turist Rehberliği Meslek Kanunu" uyarınca kurulmuş bir meslek birliğidir. Birliğin amacı, yasa gereği oluşturulan bütün birimleri ile ülke turizminde rehberlerin daha etkin rol almaları, ülkenin kültür ve turizm politikaları doğrultusunda tanıtılması, yasa dışı rehberlik faaliyetlerinin önlenmesidir.

Eğlence ve merak amaçlı seyahatler (turistik seyahatler) ise MÖ 1500 dolaylarında İmparatorluklar Çağı’na kadar gitmektedir (Casson, 1994). Özellikle Yunan ve Roma seçkinlerinin ana kasaba ve şehirlerden uzak bölgelerde eğlence ve rahatlama için seyahatleri, günümüz turizminin somut örneğini oluşturmaktadır (Page ve Connell, 2009). Doğru cevap B'dir.

Başlangıçta kendilerine odaklanan ve kendi ülkelerini dünyanın merkezi olarak gören Mısırlılar, Babilliler, Fenikeliler, Giritliler ve Yunanlar gibi medeniyetler, sonraları farklı ülkelere seyahat ederek, ticari ilişkilerde bulundular. Ancak ilk büyük gezginler, keşiflerini ve gözlemlerini dünyanın geri kalanıyla paylaşmaya istekli olan Yunanlardı. Yunanlar sadece ticaret, din, Olimpiyat Oyunları gibi etkinlikler için değil, aynı zamanda eğlence için de seyahat ettiler. Yunanlardan farklı olarak Fenikeliler, keşiflerini saklamış, hatta ticaret tekelini korumak için yanlış bilgiler yaymışlardır. Mısırlılarda ise Mısırlı rahipler, tarihin ilk turist rehberleri olarak ortaya çıktı. Dönemin cazibe merkezlerini seyahat edenlere rehberlik eden bu kişilerin anlatımları gerçeklerden ziyade, söylencelere ve kulakta dolma bilgilere dayalıydı. Doğru cevap E'dir.

Dünyanın en eski medeniyetlerinden biri olan Mısır, tarih boyunca birçok toplumla ilişki kurmuş, zengin bir birikime sahiptir (Çalışkan, 2007). Mısır, tıpkı Anadolu ve Mezopotamya gibi o dönemin bir başka gelişmiş bölgesi durumundaydı. Mısır, yerleşik üretim düzeninde, dönemin ötesinde bir çizgi çizmiş, ticaret ve savaşın ötesinde anıtsal yapıları ile de ilgi çekici bir yer hâline gelmişti. Ayrıca, bilim ve teknoloji anlamında da ileri bir medeniyet seviyesine erişerek (Sivas, 2008; Freeman, 2010), başta gemi yapımı olmak üzere önemli gelişmeler kat etmişlerdi. Bu gelişmelerin etkisiyle, Mısır’da özel gemi seferleri de düzenleniyordu. Hatta MÖ 1480 yılında Kraliçe Hatshepsut’un Afrika’nın doğu kıyılarına yaptığı gezinin barış ve turizm amaçlı ilk gezi olduğu düşünülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Antik Yunan’da, Olimpiyat Oyunları, Pythian Oyunları, Isıtmian Oyunları, Nemean Oyunları ile Asclepia, Karnea, Herea, Daidala, Eleutheria ve Likya Festivalleri dönemin en ünlü spor ve sanat etkinlikleriydi. Olimpiyat Oyunları aynı zamanda spor turizmin de başlangıcı olarak kabul edilmektedir. MÖ 700’lü yıllarda Olimpiyat Oyunlarının başlaması ile spor yarışmalarına aktif olarak katılmak isteyen kişiler ise ilk spor turistleri olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Appian Yolu: Antik dönemin en eski ve stratejik açıdan en önemli Roma yollarından biridir. Roma’yı İtalya’nın güneydoğusundaki Brindisi’ye bağlayan yol, uzun yolların kraliçesi olarak anılıyordu. “Appia longarum ... regina viarum. (Appian Yolu, uzun yolların kraliçesi).” Doğru cevap D'dir.

Orta Çağ’da seyahat hâlâ üst sınıf ayrıcalığı olsa da orta ve alt sınıfların da din amaçlı seyahatlere başlaması giderek daha yaygın hâle geldi. Dolayısıyla, Orta Çağ’da seyahat yeni bir anlam kazandı. İslami, Musevi, Hristiyan ve Budizm gelenekleri de dâhil olmak üzere, o dönemdeki büyük dinlerin çoğu, inananları hac ziyaretleri yapmaya teşvik etti. Doğru cevap B'dir.

Hsüan-tsang, 629- 645 yılları arasında Çin’den Hindistan’a giderek Batı Diyarlarının Tasviri adlı eserinde o dönemin Asya’sı hakkında bilgi verdi. Doğru cevap C'dir.

Seyahat ve turist rehberliğinin günümüz benzer  bir hizmete ulaşması, kitlelerin yaşamında büyük dönüşüme yol açan Endüstri Devrimi ile oldu. 1841’de Thomas Cook’un İngiltere’de düzenlediği günübirlik tren turu, modern turizm hareketlerinin en somut başlangıcı oldu. Yapılan bu ilk turdan bugüne turizm, geniş bir alanda yer değiştirebilen kitleleri etkiledi. Özellikle turları planlayan, mesleki ve kişisel gelişimleri süreklilik gösteren turist rehberleri, artık profesyonel olarak mesleklerini icra etmeye başladılar. Doğru cevap A'dır.

Demir yolunun turistik güzergâhları ve destinasyonları kullanması ve yaygınlaşması ancak 19. yüzyılın sonlarına doğru, dağ güzergâhlarının tanıtılmasıyla başladı. İsviçre’deki Vitznau-Rigi demir yolu, 1871’de Avrupa’nın ilk dağ manzaralı demir yolu oldu. Bu yeni ulaşım araçları sadece taşıma kapasitesini artırmakla kalmadı. Aynı zamanda, özel manzaralar sunarak insanların 160 Seyahat ve Turist Rehberliği Tarihi 6 ilgisi çekti ve seyahat maliyetini düşürdü. Bu nedenle demir yolu, modern kitle turizminin doğuşundaki temel yapı taşı olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap D'dir.