TURİZM PAZARLAMASI

Pazarlama karması unsurları, tarihsel gelişim süreci içerisinde incelendiğinde kavramın ilk olarak 1964’te Borden tarafından kullanıldığı söylenebilir. Borden, pazarlama karması elemanları olarak 12 unsurdan bahsetmektedir. Sonrasında McCarthy tarafından daha yaygın kabul görmüş dört elemanlı pazarlama karması geliştirilmiştir. 1960’lardan bu yana pazarlama karması unsurları üzerine çok sayıda çalışma yapılmış ve karma elemanları sürekli güncellenmiştir. Buna karşılık hâlâ literatürde ürün, fiyat, tutundurma ve dağıtımdan oluşan dörtlü sınıflandırmanın en sık kullanılan pazarlama karması olduğu söylenebilir.

4'lü pazarlama karması elemanları; ürün, fiyat, dağıtım ve tutundurmadır.

İlişkisel pazarlamayla  Robert Lauterborn, pazarlama karması sınıflandırması olarak 4P yerine 4C’yi önermiştir. Bu yeni anlayışta ürünün yerini müşteri değeri (customer value), fiyatın yerini müşteri maliyeti (customer cost), tutundurmanın yerini müşteri iletişimi (Customer communication), dağıtımın yerini de müşteriye kolaylık (customer convenience) almıştır.

İş seyahatlerine ilişkin hipotez turizmdeki sosyo-kültürel trendlere örnek oluşturmaktadır. C, D ve E şıkları ise teknoloik trendlere örnektir.

Artırılmış gerçeklik, gerçek dünya görüntüsü üzerinde sanal nesneleri yerleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu etkiyi yaratmak için sanal gerçeklik kullanan yazılım, gerçek dünyanın unsurlarını sanal nesnelerle gerçek zamanlı görüntü üzerinde birleştirmektedir. Bu bağlamda müze uygulaması arttırılmış gerçeklik trendi kapsamında değerlendirilebilecektir.

Turizmdeki sanal gerçeklik uygulamaları teknolojik trendler kapsamında değerlendirilmelidir.

11C pazarlama karması müşteri  (customer); hizmet önerisi kategorileri (categories of offerings); firma kapasitesi (capabilities of the firm); maliyet, karlılık ve değer (cost, profitability and value); sürecin kontrolü (control of process); firma içi işbirliği (collaboration within the firm); kişiselleştirme (customization); iletişim (communications), müşteri ölçümü (customer measurement); müşteri hizmeti (customer care) ve ilişki döngüsüdür (chain of relationships). 11C pazarlama karmasına daha sonra kapasite kontrol ve rekabet unsurları da eklenerek turizm pazarlama karması 13C’ye çıkarılmıştır.

Destinasyon pazarlamasına ilişkin pazarlama karması elemanları; turistik ürün, destinasyon fiyat politikaları, destinasyon dağıtım sistemi ve destinasyon-pazar bağlantıları, tanıtım, programlama, ürün paketleme, ortak çalışma ve bütünleşme ve bireydir.

Törok (2012), rekreasyon sporları turizmi pazarlamasında 4P’ye ek olarak dört karma unsurundan daha bahsetmektedir. Bu unsurlar turizm kaynakları, teknoloji, materyal ve iş gücüdür.

Artırılmış gerçeklik, gerçek dünya görüntüsü üzerinde sanal nesneleri yerleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu etkiyi yaratmak için sanal gerçeklik kullanan yazılım, gerçek dünyanın unsurlarını sanal nesnelerle gerçek zamanlı görüntü üzerinde birleştirmektedir. Bu bağlamda uçak biletlerinin internet alınması ve destinasyonlardaki yeme-içme imkanlarının görülebilmesi web 3.0 a ilişkin uygulamalar, temalı parklarla müzelerin sanal olarak gezilmesi ise sanal gerçekliğe ilişkin uygulamalardır. Müzede sanal tarihi bir kişiyle beraber gezmek ise gerçek dünya üzerinde sanal bir gerçekliği uygulamaya koymaya yani arttırılmış gerçek uygulamasına örnek oluşturmaktadır.