Turizm Sektörü Sözleşme Türleri

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na göre kaynakları bakımından borç ilişkileri şunlardır:
• Sözleşmeden doğan borç ilişkisi,
• Haksız fiillerden doğan borç ilişkisi,
• Sebepsiz zenginleşmeden doğan borç ilişkisi.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 1. maddesi uyarınca sözleşmeler, tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur. Kanun’da yer
alan sözleşme tanımından hareketle bir sözleşmenin kurulması için gerekli kurucu şartlar şunlardır:
• Taraf iradelerinin açıklanması,
• İrade açıklamalarının karşılıklı olması,
• İrade açıklamalarının kurulmak istenen
sözleşmenin esaslı unsurlarını içermesi ve
• Tarafların irade beyanlarının birbirine uygun olması.

Tarafların belirli bir hukuki sonuca, yani bir hakkı veya hukuki ilişkiyi kurmaya, değiştirmeye veya ortadan kaldırmaya yönelik karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamalarından oluşan iki veya çok taraflı hukuki işleme sözleşme denir.

Turizm sektöründe karşılaşılan türleri şunlardır:
• Otel sözleşmeleri
• Paket tur sözleşmesi
• Finansal kiralama sözleşmesi
• Franchise sözleşmesi

Turizm İşletmelerinin Bakanlıkla, Birbirleriyle ve Müşterileriyle İlişkileri Hakkında
Yönetmelik hükümleri uyarınca acente ile otel arasında düzenlenecek sözleşmeleri ş u şekilde sıralayabiliriz:
1. Münferit (Bireysel) müşteri sözleşmeleri:
Bireysel olarak seyahat eden müşterilerle ilgili sözleşmeler olup aynı otel hizmetlerinden yararlanan 1 ila 10 yolcu için yapılan  sözleşmelerdir.
2. Grup otel sözleşmesi: Grup olarak seyahat eden müşterilerle ilgili sözleşmeler olup söz konusu grup, en az 11 kişiden oluşmaktadır.
3. Kontenjan (Tahsis) sözleşmesi: Belirli bir sürenin üzerindeki rezervasyonlar için yapılacak tahsis sözleşmeleridir.

Paket tur sözleşmesinde katılımcının (tüketici, turist) üstlendiği yükümlülükler  şunlardır:
1. Paket tur ücretini ödeme borcu,
2. Ek masrafları ödeme borcu,
3. İşbirliği yapma ve özenli davranma borcu.

 Kiracının finansal kiralama sözleşmesinden doğan hak ve borçları şunlardır:

1. Kiracı, sözleşme süresince finansal kiralama konusu malın zilyedi olup sözleşmenin
amacına uygun olarak her türlü faydayı elde etmek hakkına sahiptir.
2. Kiracı, finansal kiralama konusu malı sözleşmede ön görülen şart ve hükümlere göre özenle kullanmak zorundadır.Sözleşmede aksine hüküm yoksa kiracı, malın her türlü bakımından ve korunmasından sorumlu olup bakım ve onarım masraflarını üstlenir.
3. Malın sözleşme süresi içinde hasar ve zayi sorumluluğu kiracıya aittir. Bu sorumluluk ödenen sigorta miktarının karşılanmayan kısmı ile sınırlıdır. Ancak bu farkı, kiracı finansal kiralama bedelleri ile ödemek zorundadır.
4. Kiracı, finansal kiralama konusu maldaki zilyetliğini bir başkasına devredemez.

En genel anlamda franchising, bir firmanın bir diğer firmaya belirli bir ücret karşılığında mal ve hizmetlerini satma iznini verdiği, kısaca isim ve format kullanma izni veren bir anlaşmadır. Franchise sözleşmesi franchisor (franchise veren) ve franchisee (franchise alan) denilen, hukuken birbirinden bağımsız iki taraf arasında kurulur.
Bir pa

Frachise sözleşmesinin yaygın olarak kullanıldığı alanlar arasında gıda, tekstil, hazır giyim, mobilya, bilgisayar, büro malzemeleri, inşaat malzemesi, spor, eğitim, otel ve motel işletmeciliği, baskı, kozmetik, lokanta, fast-food, eğlence ve turizm, güvenlik hizmetleri ve sağlık hizmetleri yer almaktadır. Ülkemizde genellikle fast-food şirketleri, benzin istasyonları vb. tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır

 ve franchise alanın sözleşmeden doğan hakları ve borçları şunladır:

Franchise verenin hakları:

1. Franchise alanın uygulamasını denetlemek,
2. Muhasebe kayıtlarını incelemek,

3. İş yerini kontrol etmek,
4. Belirli dönemlerde franchise alandan çeşitli
bilgiler ve rapor talep etmek,
5. Franchise alana, sözleşme süresince ve sözleşme sona erdikten sonra belirli bir süre için rekabet yasağı getirme ve bu bağlamda franchise verene ait know-how ile ticari sırları saklı tutmak,
6. Franchise konusu olan marka, isim, knowhow ve diğer belirleyici maddi ve gayri
maddi hakların sahibi olma ya da bunları başkalarına kullandırma hakkı verebilmek
için malikin lisans ve onayına sahip olmak,
7. Franchise alana, eğitim hizmetleri ile sözleşme süresince teknik ya da ticari yardım
hizmetlerinden sunmak,
8 Franchise alana sağlamış olduğu kullanım hakkı dolayısıyla hak kazanacağı ücret hakkına sahip olmak.

Franchise alanın hakları ise şunlardır:
1. Franchise verenin sahip olduğu know-how ve buna bağlı ticari sırları kullanmak,
2. İşletmesinde ana firmaya ait markayı kullanmak,
3. Belirli bir bölgede satış hakkına sahip olmak,
4. Franchise verenden franchising uygulamasıyla ilgili destek ve hizmetleri sürekli şekilde almak.

Franchise sözleşmesinden doğan, tarafların  karşılıklı olarak borçları da şunlardır:

Franchise verenin borçları:
1 Sözleşme öncesi açıklama ve aydınlatma
borcu,
2 İşletme ve pazarlama sistemini franchise alana kullandırma borcu,
3. Franchise alanı, koruma ve destekleme borcu,
4. Franchise verenin, malzemeleri teslim borcu.

Franchise alanın sözleşmeden doğan borçları:
1. Ücret ödeme borcu,
2. Kendisine sunulan gayrimaddi malları kullanma borcu,

3. Kendisine sunulan mal ve hizmetlerin sürümünü kendi ad ve hesabına yapmak ve artırmak için faaliyette bulunma borcu
4. İşletme ve pazarlama ilkelerine uyma ve franchise verenin kontrollerine katlanma borcu,
5. Franchise verenin menfaatlerini koruma ve sadakat borcu.

Otel sözleşmelerinin tümüyle veya kısmen iptali, yazılı olarak yapılmalı ve tarih konmalıdır. Acente tarafından şifahi veya telefonla yapılan tüm iptaller, yazılı olarak teyid edilmelidir. Bireysel müşteriler ile yapılan otel sözleşmelerinin iptali ise taraflar arasında aksine bir anlaşma olmadıkça aşağıda belirtilen süreler içinde gerçekleşir:
• Konaklama talebinin yoğun olduğu yer ve dönemlerde 24 saatten az olmamak koşuluyla otelin doğrudan gelen müşterilerine uyguladığı iptal süresi içinde,
• Tatil otellerinde, yüksek sezonda girişten 30 gün öncesine kadar, sezon dışında girişten 14 gün öncesine kadarki sürelerde.

Turun başlamadan önce iptal edilmesinden dolayı tüketicinin kazandığı haklar şunlardır:
1. Paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından sunulan, eşit veya daha yüksek değerde
başka bir paket tura ek bir bedel ödemeksizin katılma,
• Fiyat farkının kendisine iade edilmesi koşuluyla daha düşük değerde bir paket tura katılma,
2. Herhangi bir tazminat ödemeksizin sözleşmeden dönme hakkına sahiptir

Sözleşmenin sona ermesine neden olan diğer sebepler; şirketin sona ermesi, tüzel kişiliğinin sona ermesi, kiracının iflası veya aleyhine yapılan bir icra takibinin semeresiz kalması, kiracının ölümü veya
fiil ehliyetini kaybetmesi veya işletmesini tasfiye etmesidir. Ancak sayılan durumlardan birinin gerçekleşmesi hâlinde, sözleşmede aksine bir hüküm yoksa sözleşme sona erer.

Ulusal Franchising Derneği UFRAD, franchising sistemini şöyle tanımlamıştır:

Franchising sistemi, bir ürün veya hizmetin imtiyaz hakkına sahip olanın, belirli bir süre içinbazı koşul ve sınırlamalar kapsamında işin
yönetim ve organizasyonuna dair bilgi ve desteği sağlamak suretiyle ticari işler yürütmek üzere diğer tarafa verdiği imtiyazdan doğan, uzun dönemli ve sürekli nitelikteki iş ilişkilerinin bütünüdür.

Kiralayan şirketin finansal kiralama sözleşmesinden doğan hak ve borçları ise şunlardır:
1. Her şeyden önce finansal kiralama konusu mal, kiralayan şirketin mülkiyetindedir. Ancak taraflar sözleşmede, sözleşme süresi
sonunda kiracının, malın mülkiyetini satın alma hakkını haiz olacağını da kararlaştırabilirler.
2. Kiralayan şirket, mülkiyeti kendisine ait olan finansal kiralama konusu malı sözleşme süresince sigorta ettirmek zorundadır. Malın kim tarafından sigorta ettirileceği sözleşmede gösterilir. Sigorta primlerinin ödenmesi ise kiracıya aittir.
3 Sözleşmede aksi öngörülmemişse kiralayan, malın mülkiyetini bir üçüncü kişiye devredemez. Sözleşmede bu yetkinin tanınması
hâlinde devir, ancak başka bir kiralayana yapılabilir. Devralan, sözleşme hükümlerine uymak zorundadır. Devrin kiracıya karşı
geçerli olması onun haberdar edilmesine bağlıdır. Finansal kiralama konusu malın mülkiyeti kiralayan şirkete aittir.

Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği, 2. maddede belirtilen sözleşmeler dışında aşağıdaki sözleşmelerde de uygulanır:

1. Paket turun ayrıntılarının paket tur düzenleyicisi, aracısı veya katılımcısı tarafından
belirlendiği veya aynı paket tur içindeki
hizmetlerin ayrı ayrı faturalandırıldığı sözleşmeler,
2. Başka ülkelerdeki paket tur düzenleyicisi
veya aracısı tarafından düzenlenmekle birlikte Türkiye’deki bir aracı veya temsilci vasıtasıyla satışa sunulan sözleşmeler,

3. Ticari veya mesleki faaliyetleri çerçevesinde
paket tur hizmetinden faydalanan kişilerle
kurulan sözleşmeler.

 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu uyarınca bir sözleşmenin geçerliliği  için gerekli şartlar şunlardır?

1. Taraflarının ehil olması, yukarıda açıkladığımız ehliyet şartlarını haiz olması,
2. Konusunun emredici hukuk kurallarına, kamu düzenine, genel ahlaka ve kişilik haklarına aykırı olmaması,
3. Konusunun başlangıçta ve objektif olarak imkansız olmaması,
4. Taraflarının iradeleri hata, hile ve korkutmanın etkisi ile sakatlanmamış olması.

Haksız fiil sorumluluğunun doğabilmesi için
aranan şartlar şunlardır:
• Hukuka aykırı bir fiil,
• Kusur,
• Zarar,
• İlliyet (nedensellik) bağı.

Sebepsiz zenginleşmenin gerçekleşebilmesi için
şu şartların varlığı aranır:

1. Bir mal varlığının zenginleşmesinden dolayı başka bir mal varlığının fakirleşmesi,
2.  Zenginleşme ile fakirleşme arasında illiyet (nedensellik) bağının bulunması
3. Zenginleşmede haklı bir sebebin bulunmaması.