Turizmde Bilgi Teknolojilerinin Rolü ve Önemi

Bilgi Teknolojileri (BT); bilginin edinilmesi, işlenmesi analizi, depolanması, erişimi, dağıtılması ve uygulanma­sı için elektronik mekanizmalar (bilgisayarlar ve iletişim teknolojileri) ve bu mekanizmalardaki en son gelişmelere verilen ortak isim olarak tanımlanabilmektedir.

Makroekonomik düzeyde BT, bölgelerin küresel piyasadaki rekabet gücünü belirledikleri için bölgele­rin kalkınmasında ve refahında etkilidir. Mikroekonomik düzeyde BT, stratejik ve operasyonel yönetimin tüm işlevlerinde yer almakta ve işletmelerin rekabet gücünü harekete geçirmektedir.

BT yeni yönetim ve iş fırsatları sunmakla bir­likte en az dört farklı yolla stratejik olarak uygu­lanabilir: rekabet üstünlüğü sağlamak; üretkenliği ve performansı geliştirmek, yeni yönetim ve or­ganizasyon yollarına olanak sağlamak; yeni işler geliştirmek. En nihayetinde, BT ye yatırım yapan firmalar, maliyetlerini düşürerek veya müşterilerin, ürün ve hizmetlerinin kalitesi hakkındaki algısını iyileştirerek ve dolayısıyla tekliflerini farklılaştıra­rak rekabet üstünlüğü sağlamaya çalışmaktadır.

Tüketicilerin ihtiyaçları ile ilgili zamanında ve doğru bilgi, genellikle turist talebinin karşılanmasının anahtarıdır. Bu nedenle BT, turizmi kolaylaştıran temel bilgiyi sunmaktadır. BT devrimi, esas olarak sektör içinde verimli işbirliğine olanak sağlamak ve küreselleşme için araçlar sunmak suretiyle turizm sektöründe büyük etkilere sahiptir. Hem arz hem de talebin hızlı gelişimi BT’yi kaçınılmaz bir ortak hâline getirmekte ve bu nedenle BT turizm pazarlaması, dağıtımı, tanıtımı ve koordinasyonunda giderek daha kritik bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, BT turizm sektörü üzerinde dramatik bir etkiye sahiptir, çünkü sektörü, onun işini, değerlerini veya davranış normlarını organize etme şeklini ve işgücünü eğitme şeklini evrilmeye zorlamaktadır. Çağdaş gezginlerin hem hacminin hem de kalite gereklilik­lerinin hızlı artışı, genişleyen trafiğin yönetimi için güçlü BT gerektirmektedir

BT; işletmelerin verimliliklerini, rakiplerinden farklılaşmalarını, operasyonel maliyetlerini ve tüketi­cilerden gelebilecek soru ve şikayetleri yanıtlama sürelerini etkileyerek işletmelerin rekabet ortamındaki stratejik konumunu değiştirmektedir. Özellikle turizm sektöründeki işletmelerin işleyişinde ve ürünün dağıtımında köklü değişiklikleri teşvik etmiştir. Belki de turizmde en belirgin örnek, gittikçe rasyonelleşen ve hem tüketicilerin hem de sektörün turistik ürünleri tanımlama, birleştirme, rezerv etme ve satın alma konusunda önemli ölçüde zamandan tasarruf etmesini sağlayan rezervasyon sürecindeki değişimdir.

Dağıtım kanalındaki bu değişim, aynı zamanda çok çeşitli yeni oyuncuların ortaya çıkmasını ve önemli bir pazar payı elde etmelerini sağlamıştır. BT’nin güvenilirliğinin, hızının ve kapasitesinin hızla artmasının turizm işletmelerinin bu yeni aktörlere uyum sağlamaya ve onları kullanmaya zorladığı görülmektedir.

BT, destinasyonlara çok daha koordineli bir turistik ürün sunmalarına olanak sağlamaktadır. Yerel düzeyde daha yakın işbirliği için büyük bir fırsat sunmakta ve tedarikçiler ile tüketiciler arasındaki boşluğu doldurmaktadır. Sonuç olarak, destinasyonların tüketicilerle doğrudan iletişim kurmalarına ve böylece dağıtım kanalı içinde güç kazanmalarına ortam sağlanmaktadır

Turizm sektöründe bilgi teknolojilerinin kullanılması, birbirini izleyen üç teknolojik ge­lişim aşaması şeklinde ortaya çıkmıştır. İlk aşama,1970’lerde bilgisayarlı rezervasyon sistem­lerinin (CRS), ikinci aşama, 1980’lerde global dağıtım sistemlerinin (GDS) ve son olarak 1990’larda turizm sektöründe internet kullanımının yaygınlaşmasıdır.

Merkezî Rezervasyon Sistemi (Central Reservation System: CRS); birden fazla hava yolu şirketinin diğer tüm bilgilere ilaveten uçuş tarifeleri, satışa açık boş yerleri ve ücretleri hakkında bilgi içeren, rezer­vasyon yapma veya bilet verme olanakları ile birlikte ya da bunlar olmaksızın, bu hizmetlerin bazılarının veya hepsinin tüm aboneler için kullanılabilir olduğu bilgisayarlı rezervasyon sistemidir. 1970’li yıllarda İngiltere’de Ulusal Ekonomik Gelişme Kurulu’nun yaptığı çalışma, merkezî rezervasyon sisteminin ilk örneklerindendir (Buhalis, 2000).

CRS, işletmelerin ürünlerini küresel olarak kontrol etmelerini, tanıtmalarını ve satmalarını sağlarken aynı zamanda gelir yönetimini kolaylaştırmaktadır. CRS, talep dalgalanmalarına arzı uyarlamak için esnek fiyatlama ve kapasite değişikliklerini sağlamaktadır. Aynı zamanda iletişim maliyetlerini azaltır, talep ve rakipler ile ilgili bilgi sağlar CRS, satıcı hava yolları için üç ana finansal fayda sağlamıştır. Bunlar, geniş bir dağıtım ağı ve CRS hizmetleri, üçüncü şahıslara verilen hizmetlerden elde edilen gelirler ve ana taşıyıcıya yönlü satış yoluyla artan faydalardır.

1980’lerin ortalarından itibaren hava yolu işletmelerinin bilgisayarlı merkezî rezervasyon sistemleri (CRS), coğrafi kapsamlarını kademeli olarak genişleterek ve hem yatay (diğer hava yolu sistemleriyle) hem de dikey olarak (konaklama, araç kiralama, tren ve feribot bileti kesme, eğlence ve diğer hizmetler gibi tüm turistik ürünleri kapsayacak şekilde) entegre ederek Küresel Dağıtım Sistemlerine (Global Distribution Systems: GDS) dönüşmüştür. 

GDS’ler çoğu turizm işletmesini dünya genelindeki aracılara bağlamaktadır. Bu şekilde yeni bir turizm elektronik dağıtım kanalı oluşturarak sektörün ‘dolaşım sistemi’ veya ‘omurgası’ olmuştur. Günümüzde Galileo, Amadeus, Sabre ve Worldspan olmak üzere dört sistem, küresel piyasaya hakimdir. Seyahat acenteleriyle geleneksel bağlantılar kullanılmış olduğundan, her bir GDS ana hava yo­lunun faaliyet gösterdiği bölgede daha güçlü bir pazar payına sahiptir. GDS’lerin etkinliği ve güvenilirliği, tüketici ihtiyaçları ile arz arasında köprü kurarak rezervasyonları küresel olarak dağıtma ve yönetme olana­ğı sağlamaktadır.

1980’lerin ortalarından itibaren hava yolu işletmelerinin bilgisayarlı merkezî rezervasyon sistemleri (CRS), coğrafi kapsamlarını kademeli olarak genişleterek ve hem yatay (diğer hava yolu sistemleriyle) hem de dikey olarak (konaklama, araç kiralama, tren ve feribot bileti kesme, eğlence ve diğer hizmetler gibi tüm turistik ürünleri kapsayacak şekilde) entegre ederek Küresel Dağıtım Sistemlerine (Global Distribution Systems: GDS) dönüşmüştür.

GDS’ler çoğu turizm işletmesini dünya genelindeki aracılara bağlamaktadır. Bu şekilde yeni bir turizm elektronik dağıtım kanalı oluşturarak sektörün ‘dolaşım sistemi’ veya ‘omurgası’ olmuştur. Günümüzde Galileo, Amadeus, Sabre ve Worldspan olmak üzere dört sistem, küresel piyasaya hakimdir.

Amadeus Global Travel Distribution, 1987 yılında, eşit hisseye sahip dört Avrupa hava yolu şirketi olan Air France, Iberia, Lufthansa ve Scandinavian Airlines System (SAS) ile kurulmuştur.

Seyahat işletmeleri AMADEUS ile ulaşım ve konaklama rezervasyonları yapabilmektedirler. Bugün pek çok hava yolu biletlerinin yanında tren biletleri dahi bu sistem ile kesilebilmektedir. Sadece tüm dünyada küresel firmalarla değil yerel bazda da işletmelere destek hizmetler sunmakta­dır. Örneğin ülkemizde yerel olarak AtlasJet ve Varan Turizm bu sistem içinde bulunmaktadır. Küresel dağıtım sistemleri, kullanan seyahat acentelerine, bağlı olan işletmelere ve müşterile­re çeşitli avantajlar getirmektedir

AMADEUS’un uluslararası alanda hizmet veren acenteler için işlemleri kolaylaştırarak dün­yayı küçülttüğünü söylemek mümkündür. Oluş­turduğu iletişim ağı ile sürekli ve kesin bilgi elde etmek mümkündür. Turistik ürünü oluşturan unsurların bir arada sunulması ve müşteriler için zaman kaybını azaltması, farklı seçenekleri karşı­laştırma olanağı sağlaması; seyahat acentelerinin satış ve pazarlama faaliyetlerini kolaylaştırmakta ve etkinleştirmektedir. Bu nedenle acentelerin satışları artmakta, komisyonlardan elde ettikleri gelir yükselmekte ve pazar payı büyümektedir. Bağlı işletmelere uluslararası düzeyde tanıtım, satış yapma ve çok sayıda tüketiciye ulaşma ola­nağı sağlayan AMADEUS, aynı zamanda farklı ülkelerdeki işletmeler arasında hızlı ve kesin bir iletişim imkânı sunmaktadır. Ayrıca bu işletme­lerin yabancı işletmeler ile rekabet etmesine de olanak tanımaktadır. Bağlı işletmelerin kendile­rine gelen rezervasyon taleplerini kontrol etme, onaylama ve seyahat acentesine bilgi verme gibi işlemleri zaman harcamadan sistem üzerinde anında gerçekleştirmeleri de AMADEUS aracı­lığı ile mümkün olmaktadır. Rezervasyonların merkezileşmesi, işletme içi denetimi de kolaylaş­tırmaktadır. Müşteriler için ise AMADEUS’un en büyük avantajı, çok sayıda seçenek sunması ve karşılaştırma yapmaya olanak tanımasıdır. Seya­hat ile ilgili tüm talepleri karşılaması, müşterile­rin seyahat organizasyonu için vakit harcamaları­nı önlemekte ve garantili rezervasyonlar ile sorun yaşamalarını engellemektedir. Ayrıca internet üzerinden rezervasyon yapma olanağı, müşterile­re herhangi bir aracıya ihtiyaç olmaksızın bireysel olarak seyahat planlarını hazırlama ve özgürce se­çim yapma şansı da tanımaktadır.

Seyahat acenteleri, AMADEUS sayesinde müşterilerine daha hızlı ve kaliteli hizmet sunma imkânına sahip olabilmektedir. Ulaşılan bilgilerin kesinliği ve kapsamının çok geniş olması seyahat acentelerinin sunabileceği alternatifleri arttırmaktadır.

AMADEUS’un sürekli gelişen turizm endüstrisinde seyahat acentelerine sağladığı avantajlarının yanı sıra birtakım dezavantajları da söz konusudur. Sistemin kuruluş maliyetinin çok yüksek olması, küçük acentelerin bu olanaklardan yoksun kalmasına ve rekabet avantajını yitirmesine neden olmaktadır. Acentedeki AMA­DEUS terminal sayısını arttırmak ve taahhüt edilen satış rakamına ulaşamamak ek maliyetler getirmektedir. Ayrıca bu sistemi kullanabilmesi için personelin iyi bir eğitimden geçmesi gerekmektedir. Bu eğitimler, acentelerin zaman kaybı ve maliyet yükünü de beraberinde getirmektedir. Dünyanın en büyük küresel dağıtım sistemlerinden birisi olan AMADEUS, teknolojinin güncelleştirilmesini, satışları arttırmak için faaliyetlerin daha etkin hâle getirilmesini sağlamaktadır. AMADEUS internet teknolojisinin gelişimi ile yeni sistemler geliştirerek kendi sistemine dâhil olan firmalara da kolaylıklar sunmaktadır.

1980’lerin ortalarından itibaren hava yolu işletmelerinin bilgisayarlı merkezî rezervasyon sistemleri (CRS), coğrafi kapsamlarını kademeli olarak genişleterek ve hem yatay (diğer hava yolu sistemleriyle) hem de dikey olarak (konaklama, araç kiralama, tren ve feribot bileti kesme, eğlence ve diğer hizmetler gibi tüm turistik ürünleri kapsayacak şekilde) entegre ederek Küresel Dağıtım Sistemlerine (Global Distribution Systems: GDS) dönüşmüştür.

GDS’ler çoğu turizm işletmesini dünya genelindeki aracılara bağlamaktadır. Bu şekilde yeni bir turizm elektronik dağıtım kanalı oluşturarak sektörün ‘dolaşım sistemi’ veya ‘omurgası’ olmuştur. Günümüzde Galileo, Amadeus, Sabre ve Worldspan olmak üzere dört sistem, küresel piyasaya hakimdir.

Büyük ölçüde Apollo teknolojisi üzerine kuru­lu Galileo sistemi, Hollanda’daki Corda, İtalya’daki Sigma Seyahat Sistemi, Birleşik Krallık’taki Tra­vicom, Avusturya’daki Traviaustria ve İsviçre’deki Traviswiss gibi çeşitli ortak hava yolu şirketlerinin ulusal rezervasyon sistemlerini birleştirerek 1989 yılında faaliyete geçmiştir. Corda ismi sonrasında yalnızca KLM iç hava yolu sistemi için kullanıl­mıştır ve Travicom, Galileo UK olarak yeniden adlandırılmıştır. Gemini Group, Air Canada, Ca­nadian Airlines International Limited (eski adıyla Canadian Pacific) ve Covia Corporation (Covia Ortaklığı) tarafından Kasım 1988’de Kanada’da kurulmuştur ve 1978’de kurulan Air Canada’nın Reservac sistemini ve 1979’da kurulan Canadian Airlines International’ın Pegasus sistemini enteg­re etmiştir. Canadian Airlines International daha sonra gruptan ayrıldığı sırada, Air Canada, Covia Corporation’ın müşterek maliki olmuştur ve Ge­mini sistemi 1989’da Apollo teknolojisine dayalı olarak yeniden tasarlamıştır.

En nihayetinde Temmuz 1994’te Apollo’ya entegre edilmiştir. Galileo’nun kuruluşundan bu yana, ulusal sistemlerin işletimi ve pazarlaması esas olarak ulusal dağıtım şirketleri (NDC’ler) tarafından yürütülmektedir. Ortak havaalanlarının ulusal dağıtım şirketleri ve Eylül 1994’ten itibaren Hindistan’da Inter Globe Enterprises, Nisan 1992’den itibaren Güney Afrika’da South African Airways (SAA) ve 1994 sonundan itibaren Türk Hava Yolları A.O. (THY)’nin ulusal dağıtım şirketleri de sisteme dâhil olmuştur.

1980’lerin ortalarından itibaren hava yolu işletmelerinin bilgisayarlı merkezî rezervasyon sistemleri (CRS), coğrafi kapsamlarını kademeli olarak genişleterek ve hem yatay (diğer hava yolu sistemleriyle) hem de dikey olarak (konaklama, araç kiralama, tren ve feribot bileti kesme, eğlence ve diğer hizmetler gibi tüm turistik ürünleri kapsayacak şekilde) entegre ederek Küresel Dağıtım Sistemlerine (Global Distribution Systems: GDS) dönüşmüştür.

GDS’ler çoğu turizm işletmesini dünya genelindeki aracılara bağlamaktadır. Bu şekilde yeni bir turizm elektronik dağıtım kanalı oluşturarak sektörün ‘dolaşım sistemi’ veya ‘omurgası’ olmuştur. Günümüzde Galileo, Amadeus, Sabre ve Worldspan olmak üzere dört sistem, küresel piyasaya hakimdir.

1951’de SAGE (yarı otomatik kara işlem tesisleri) projesi, hava trafik kontrolü için gerçek zamanlı bir bilgisayar sistemi geliştirmek amacıyla Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri adına International Business Machines Corporation (IBM) tarafından kurulmuştur. Bu savunma projesinden elde edilen bilgi­lere dayanarak American Airlines Inc, 1953’te (1959) IBM ile birlikte American Airlines için bir envanter sistemi geliştirmek üzere SABRE projesini başlatmıştır ve 1963’te dünyanın ilk bilgisayarlı hava yolu rezer­vasyon sistemi (CRS) olarak faaliyete geçmiştir. İlk projenin tamamlanması ve IBM’in American Airlines ile yollarını ayırmasıyla, sistem 1964’te SABRE olarak yeniden adlandırılmıştır. SABRE, 1976’da seyahat acentelerinin kullanımına sunulmuştur. İlk SABRE terminalleri, Avrupa’da kurulmuştur ve bilgisayar sis­temi Oklahoma’dadır.

1980’lerin ortalarından itibaren hava yolu işletmelerinin bilgisayarlı merkezî rezervasyon sistemleri (CRS), coğrafi kapsamlarını kademeli olarak genişleterek ve hem yatay (diğer hava yolu sistemleriyle) hem de dikey olarak (konaklama, araç kiralama, tren ve feribot bileti kesme, eğlence ve diğer hizmetler gibi tüm turistik ürünleri kapsayacak şekilde) entegre ederek Küresel Dağıtım Sistemlerine (Global Distribution Systems: GDS) dönüşmüştür.

GDS’ler çoğu turizm işletmesini dünya genelindeki aracılara bağlamaktadır. Bu şekilde yeni bir turizm elektronik dağıtım kanalı oluşturarak sektörün ‘dolaşım sistemi’ veya ‘omurgası’ olmuştur. Günümüzde Galileo, Amadeus, Sabre ve Worldspan olmak üzere dört sistem, küresel piyasaya hakimdir.

 1951’de SAGE (yarı otomatik kara işlem tesisleri) projesi, hava trafik kontrolü için gerçek zamanlı bir bilgisayar sistemi geliştirmek amacıyla Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri adına International Business Machines Corporation (IBM) tarafından kurulmuştur. Bu savunma projesinden elde edilen bilgi­lere dayanarak American Airlines Inc, 1953’te (1959) IBM ile birlikte American Airlines için bir envanter sistemi geliştirmek üzere SABRE projesini başlatmıştır ve 1963’te dünyanın ilk bilgisayarlı hava yolu rezer­vasyon sistemi (CRS) olarak faaliyete geçmiştir. İlk projenin tamamlanması ve IBM’in American Airlines ile yollarını ayırmasıyla, sistem 1964’te SABRE olarak yeniden adlandırılmıştır. SABRE, 1976’da seyahat acentelerinin kullanımına sunulmuştur. İlk SABRE terminalleri, Avrupa’da kurulmuştur ve bilgisayar sis­temi Oklahoma’dadır.

İnternet, turizm sektörü için destinasyonlara ve turistik ürünlere ilişkin enformasyonun tüketicilere ulaştırılabileceği doğrudan, maliyet ve zaman etkili mükemmel bir platformdur. Geleneksel olarak turistik ürün tüketicileri satın alma kararını verirken broşür, magazin gibi yazılı ögelerden faydalanmakta iken günümüzde potansiyel tatil destinasyonu konusunda araştırma yapacakları zaman tercih ettikleri ilk unsur internet ol­maktadır. İnternet, turizm talebinin artmasında da önemli bir role sahiptir ve bunun yanında turizm deneyimini de zenginleştirmektedir. Geleneksel araçlara göre daha kapsamlı bir içerik sunarak turistik tüketicinin beklentileri ile deneyimi arasındaki farkı azaltan internet, kötü sürprizleri de ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca rezervasyonla­rın kolay ve hızlı bir şekilde yapılmasına olanak sağlamaktadır (Buhalis, 1998).

1990’larda, CRS’ler, çok çeşitli turizm ürünleri sunan ve yöneticiler ile seyahat acenteleri arasındaki iletişimde omurga mekanizması sağlayan Küresel Dağıtım Sistemleri (GDS’ler) olarak ortaya çıkmıştır. GDS’ler, konaklama, araba kiralama, ulaşım programları vb. dâhil olmak üzere tüm seyahat ürünleri için bilgi ve rezervasyon imkânı sunan seyahat süpermarketleri hâline gelmiştir. 1990’ların sonunda World Wide Web’in (WWW) geliştirilmesi, hava yolu şirketleri için ortaya çıkan en ilgi çekici fırsatlardan biri olmuştur. 1998’e ge­lindiğinde çoğu hava yolu işletmesi, yalnızca tüketicileri bilgilendirmekle kalmayıp, aynı zamanda seyahat programı oluşturmayı, ücret belirlemeyi ve rezervasyonları da mümkün kılan Web siteleri sunmuşlardır. Bu durum, tüketicilerle etkileşimi ve ilişkisel pazarlama stratejileri oluşturmayı mümkün kılmıştır.

Konaklama işletmelerinde kullanılan BT işletme yönetim sistemleri (Property Management Systems: PMS), maliyet ve muhasebe sistemleri, kurumsal kaynak planlaması, getiri yönetimi, insan kaynakları yönetim, elektronik müşteri ilişkileri yönetimi, dahili ağ, e-posta ile pazarlama, rezervasyon işlevli web site­leri, e-tedarik ve çevrimiçi platformları içermektedir