TURİSTİK ALANLARDA MEKAN TASARIMI

Kültür varlıklarının üç boyutu olduğu söylenebilir. Bu boyutlar; tarih öncesi ve tarihi devirler olarak ifade edilen zaman boyutu; bilim, kültür, din ve güzel sanatlarla ilgili olmak ve sosyal yaşama konu olmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşımak şeklinde ifade edilen nitelik boyutu ile yer üstü, yer altı ve su altında olmak şeklinde ifade edilen mekân boyutudur.

Kurumun Yasası 1945 yılı Kasım ayında Londra’da 44 ülkenin temsilcilerinin katıldıkları bir toplantıda kabul edilmiştir.

Ksantos-Letoon / Fethiye
Truva Antik Kenti / Çanakkale
Selimiye Camii ve Külliyesi / Edirne
Cumalıkızık Köyü / Bursa
Göbeklitepe Arkeolojik Alanı / Şanlıurfa

Anıtsal mekanlar, “kendi başlarına tarihi ve estetik bir değer taşıyan yapılar”, çevresel değerli yapılar ise “kentlerin tarihi kimliğini oluşturan kentsel sitlerin öğeleri” olarak tanımlanmıştır.

Vandallık veya akım olarak Vandalizm, bilerek ve isteyerek, kişiye ya da kamuya ait bir mala, araca ya da ürüne zarar verme eylemidir.

2863 sayılı Kültür ve Tabiatl Varlıklarını Koruma Kanunu 1983 yılında çıkarılmıştır. Bu kanuna göre “Kültürel Varlık” kavramı; “değişik uygarlıkların sanat anlayışı, bilim ve teknik düzeyi, sosyal yaşamı hakkında somut veriler sağlayan ve korunmalarında kamu yararı gö- rülen eşya ve yapıtları kapsamaktadır”

2018 yılında Göbeklitepe Arkeolojik Alanı listeye eklenmiş ve Türkiye’nin UNESCO Dünya miras Listesi’ne giren eser sayısı 16’ya yükselmiştir.

Kültür turizmi; festival, folklor, tiyatro, sergi gibi sanat etkinliklerine katılmak, geçmiş ve yaşayan uygarlıklar ile kültürel değerleri tanımak, tarihi yerleri ve toplumun yaşam tarzlarını görmek amacıyla yapılan gezidir.

Tarihi dini merkezler adı altında değişik tarih dönemlerinde yapılmış dini yapılar: Cami, türbe, manastır, kilise, sinagog vb.

“Sürdürülebilir kentsel koruma”, kültürel miras değerlerini gerek kültürel süreklilik ve sosyal çe- şitliliğin korunması-yaşatılması gerekse ekonomik gelişme-canlanma sağlanması açısından stratejik mekânsal planlama yaklaşımı temelinde ele alan geniş kapsamlı ve bütünleşik koruma yaklaşımını ifade etmektedir.

Rölöve : Bir yapının bütün boyutlarını ölçerek plan, kesit ve görünüşünü yeniden çıkarma anlamına gelen mimari bir terimdir.

Bir bölümü hasar görmüş, ya da yok olmuş yapı ve öğeleri, ilk tasarımlarındaki bütünlüğe kavuşturacak biçimde geleneksel ya da çağdaş malzeme kullanarak tamamlama işlemine reintegrasyon adı verilmektedir.

Çağdaş restorasyon büyük oranda, yeni işlev vererek eski yapıları korumak zorundadır. Eski işlevlerin anlamını yitirmesi, arsa fiyatlarının yükselmesi, yapıların strüktür ve konstrüksiyon olarak büyük masraflar gerektiren müdahalelere ihtiyaç duyması, kentsel boyutta koruma kararlarının gerektirdiği büyük parasal masraflar, bu mali kaynakların kamu kuruluşlarınca sağlanamaması, yeni işlev vererek restorasyonu sağlayacak ekonomik kaynak yaratmayı en yaygın müdahale türü haline getirmiştir.

Havuzlu Asmazlar Konağı, Safranbolu: Anadolu’nun en iyi korunmuş kasabalarından biri olan Safranbolu’da yer alır. Şehirdeki su kültürü, zamanında oldukça ileri olduğundan bir kısım büyük konaklarda havuzlu odalar bulunmaktadır. Buna en güzel örnek de türünde hala tek kalabilmeyi ba- şarmış; kendi üslubuna sadık kalınarak restore edilen “Havuzlu Asmazlar Konağı”dır. Safranbolu’nun korunmasına yönelik çalışmalar 1975’e kadar gitmektedir.

Louvre Sarayı, Paris: Louvre, 13. yüzyıl başlarında (1204), Philippe Auguste tarafından ilk şekliyle inşâ ettirilmiştir. Adını İngilizcede kuvvet, güç anlamına gelen “Lower” kelimesinden alan saray, daha sonra 14. yüzyılda kraliyet merkezi olmuştur. 15. yüzyılda ise saray, Loire’nin kıyısına taşı- nınca Louvre bakımsız kalmış ve 1564’te sarayın Tuileries bölümünün yapımına başlanmış fakat 3. Napolyon zamanında tamamlanabilmiştir. 1793’te müze hâline gelen saray, 1871’de büyük bir yangın geçirmiştir. Yapılan tamirat ve değişikliklerle zamanımıza kadar gelen bina 1932’de son şeklini almıştır.

UNESCO Birleşmiş Milletler’in bir özel kurumu olarak, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, 1946 yılında kurulmuştur. Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

Göbeklitepe Arkeolojik Alanı 2018 yılında  listeye eklenmiş  Türkiye’nin UNESCO Dünya Miras Listesi’ne giren eser sayısı 16’ya yükselmiştir. Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Çevresel Değerli Mekânlar: Bartın, Foça, Alaçatı, Safranbolu, Mardin, Göreme, Eskişehir/Odunpazarı evleri bu konuya örnek olarak verilebilir (Yüksek, 2012:138). Didim’deki Apollon Tapınağı anıtsal mekanlara örnektir. Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

Venedik’te düzenlenen etkinlikte Hasankeyf Antik Kenti ve çevresi, 2016 Avrupa’nın en tehlikede olan yedi kültürel mirasından biri seçildi. Etkinlikte ilan edilen listedeki diğer yerler ise şunlar; Ermenistan’daki Ererouyk arkeolojik sit
alanı ve Ani Pemza köyü, Estonya, Tallinn’deki Patarei Deniz Kalesi, Finlandiya’daki HelkinskiMalmi Havalimanı, Fransa, Dieppe’deki Colbert Swing Köprüsü, Yunanistan, Sakız’daki Kampos, İspanya, Extremadura’daki Padua San Antonio Manastırı. Doğru yanıt E şıkkında verilmişitir.

Yörenin tarihini yansıtan, günümüze kadar gelmiş cami, han, hamam, türbe, su kemeri, tescilli yapısokak, çeşme, kervansaray, saat kulesi vb. eserler  'Tarihi Eserler' olarak isimlendirilmektedir. Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.