TURİSTİK ALANLARDA MEKAN TASARIMI

Dünya genelinde doğal alanlara ve açık alan aktivitelerine katılımdaki artışın nedenleri

Uygun olan alanların plânlaması ve yönetimi için Amerika Birleşik Devletleri Orman Servisi altı alan belirlemiştir. Rekreasyonel fırsat dağılımına göre rekreasyon deneyimleri için belirlenen alanlar;

Uygun olan alanların plânlaması ve yönetimi için Amerika Birleşik Devletleri Orman Servisi altı alan belirlemiştir. Rekreasyonel fırsat dağılımına göre rekreasyon deneyimleri için belirlenen alanlar;

Turizm ve turistler için yaban hayat kaynaklarının çekiciliğini sağlayan unsurlar:
• Büyük hayvanların sayısı
• Tek bir ikonik tür, genellikle karizmatik “megafauna” olarak adlandırılan büyük vücutlu türler
• Birçok farklı türün bir arada bulunduğu (türler açısından zengin) yüksek çeşitliliğe sahip alanlar.

Chitwan Ulusal Parkı: Gizlenerek ya da fil sırtında kaplanları izleme faaliyeti yapılabilir.

Gorilleri izlemek için: Bwindi Ulusal Parkı, Uganda; Virunga Ulusal Parkı, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Volcanoes Ulusal Parkı, Ruanda.

Bazı turistik mekanlar ve gözlemlenebilen yaban hayatı;

Yürüyüş ve Tırmanış yolları

Tour du Mont Blanc, Alpler Fransa, İtalya ve İsviçre Batı Avrupa
Everest ana kamp Nepal Güney Asya
Inka yolu Peru South Amerika
Atlas Dağları Fas Afrika
Kilimanjaro Tanzanya Afrika
Annapurna Circuit Nepal Güney Asya
Camino de Santiago İspanya Batı Avrupa
Simien Dağları Etiyopya Afrika
Likya Yolu Türkiye Asya / Avrupa
Toubkal Ascent Fas Afrika

Likya Yolu, Türkiye’nin ilk uzun mesafeli yürüyüş yolu olma özelliğine sahip olmakla birlikte, 2015 yılına kadar uzunluğu 509 km. olan ve Hisarçandır Köyü’nde biten yol, yeni eklenen Çıtdibi ve Geyikbayırı etapları ile beraber 535 km’ye ulaşmış olup, Geyikbayırı mevkiinde sona ermektedir.

Appalachian Trail, dünyanın en eski ve en bilinen yürüyüş yoludur. Amerika’nın doğusundaki Appalachian dağları boyunca toplam 10 eyaletten geçen bu yolun uzunluğu 3518 km’dir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından bir mağaranın turizme açılmasına dair istenen kriterler:

Doğal alanlar ve mekânlar geçmiş yüzyıllarda olduğu gibi modern dünyada da insanları kendilerine çekebilmektedirler. Doğal mekânları ziyaret eden ve kullanan insanların temel istekleri doğayı görme, dokunma, hissetme, doğayla bağlantı kurma ve doğadan ilham almak ve heyecanlanmak olarak açıklanabilmektedir. Bu alanları ziyaret eden insanlar genellikle, doğal alanların ve bu alanlardaki yaban hayatın korunması konusunda istekli bireylerdir.. Bu insanlar yeryüzü ile bağlantı kurmaya çabalayan ve bu anlamda doğada bozulmamış, saf ve özgün olanı arayan ve dönüşümsel deneyimler yaşamayı arzulayan bireylerdir. Bu dönüşümsel deneyimler, Antartika’da ya da Serengeti’de yaban hayatın gözlenmesi olabileceği gibi, Brezilya’da Iguazu Şelale’lerini izlemek ya da sürekli yaşadıkları şehirlerin yakınındaki bir milli parkta kamp yapmak da olabilmektedir. Örneklendirilen tüm bu deneyimler, insanların doğayla güçlü bir bağ kurmalarına ve doğa aracılığı ile benlik algılarının gelişimine, başarma, saygı görme arzularının tatmin olmasına, aile ve arkadaşları ile bağlarını güçlendirmelerine yardımcı olmaktadır.

Açık alan rekreasyonu ile ilişkili yerler genellikle ormanlar, sahiller, göller, nehirler ve dağlar ile ulusal park ya da benzeri korunmuş alanlar olarak tasarlanmış belirli bir manzara ile ilişkili diğer alanlar olarak gösterilmektedir.Bunları da kaynak olarak kullanılan yapıya göre sınıflandırmak mümkündür. Dağcılık, kaya tırmanışı, doğa yürüyüşü, kampçılık, kanyon geçişi, mağaracılık, kayak, aletli dalış, kuş gözlemi, botanik gözlem, doğada yapılan eğitim faaliyetleri, serbest dalış, delta kanat, yelken gibi etkinlikler bu kapsamda değerlendirilebilecek örneklerdir.

Dünya genelinde doğal alanlara ve açık alan aktivitelerine katılımdaki bu artışın nedenlerini temel olarak; sosyo-demografik değişimler ve çevresel nedenler ya da eğilimler olarak iki başlık altında incelemek mümkündür. Aşağıda bu artışın nedenleri başlıklar hâlinde açıklanmaktadır.
Sosyo-Demografik Değişimler: İnsanların daha uzun süre yaşamaları sonucu toplumların yaşlanması, geç yaşta çocuk sahibi olma eğilimi, doğum oranının azalması ve daha az sayıda çocuklu ailelerin artması,bazı ülkelerin genelinde nüfus azalırken diğer ülkelerde nüfusun artışı, göçün bir sonucu olarak etnik çeşitlilikte artış, kırsal bölgelerden şehirlere gençlerin akışı, kırsal bölgelerde nüfusun azalması demografik değişimlerin kapsamına girmektedir.

Fosiller, mağaralar, yanardağlar gibi jeolojik oluşumlara ve jeolojiye ilgisi olan turistler, bu özellikleri barındıran bölgelere giderek jeoturizm aktivitesine katılmaktadırlar

Yaban hayat deneyimlerinin bağlamı ve tasarımı çeşitlilik göstermektedir ve şunları içermektedir (Valentine ve Birtles, 2004: 16):
• Herhangi bir ticari turizm operatörünün aracılığı olmadan doğal alanlarda (örneğin ulusal parklarda) yaban hayat ile “rehbersiz” karşılaşmalar. Özellikle ABD, Kanada, Avustralya ve Avrupa’nın bir bölümünde oldukça yaygındır.
• Özelleşmiş yaban hayat turları (örneğin kuş gözleme turları, safari turları, balina gözleme turları)
• Yaban hayatın doğal bir küme özelliği gösterdiği yönetim altındaki çekicilikler (örneğin penguen
besleme kolonileri, balıkçıllar ve balinalar gibi kuş ve memelilerin göç yolları, ateş böcekleri)
• Doğaya dayalı turlar (bölgesel koruma altındaki alanlarda turlar, yağmur ormanları gibi spesifik
alanlarda günlük geziler)
• Üniversite grupları, yerel ve ulusal yönetim grupları gibi temel amaçları turizm olmayan organizasyonlar tarafından sunulan ve yaban hayatı içeren araştırma, koruma ve eğitim turları
• Tesadüfi yaban hayat gözlemleme turları
• Resortlar, çiftlikler gibi yaban hayat ile çevrili konaklama ve diğer turizm tesisler

Dünyada biyoçeşitliliğin en yüksek düzeyde olduğu alanların çoğunluğu az gelişmiş ülkelerdedir ve bu ülkelerin çoğunluğu yaban hayatı gözlemleme/izleme destinasyonlarına sahiptir. Shackley (1996) tur operatörü sayısına bağlı olarak uluslararası yaban hayatı gözlemleme/izleme için en popüler destinasyonlarını
sıralamıştır. Bu destinasyonların çoğu Doğu Afrika’da (özellikle büyük kediler ve toynaklı hayvanları safariler ile izleme), Orta ve Güney Amerika’dadır (yağmur ormanları ve Galapagos Ulusal Parkı). Bu ülkelerin bazılarında (örneğin; Kenya, Kosta Rika, Ekvator) yaban hayat, turizm aktiviteleri ve deneyimleri için en önemli motivasyon ve çekicilik olarak gösterilmektedir.

Yaban hayatın gözlenmesinde dünya genelinde dört bölgede yer alan destinasyonlar büyük öneme sahiptir. Bu dört bölgede yaban hayat gözlemlemeve turizme ilişkin açıklamalara aşağıda yer verilmektedir. Bu bölgeler arasında Doğu ve Güney Afrika (özellikle Güney Afrika, Kenya, Tanzanya, Zimbabwe, Namibya, Ruanda) Safari-av konaklama deneyiminin bir bölümüolarak büyük memelileri (bunlardan bazıları kuşlar) gözlemlemek/izlemek,Kuzey Amerika (ABD ve Kanada): Bölgede büyük ölçüde kuşlar ve büyük memeli hayvanlar bulunmaktadır. Çeşitli ayı türleri (özellikle Churchill, Manitobo’da kutup ayıları), büyük toynaklılar,su samurları ve timsah bulunmaktadır.Orta ve Güney Amerika (özellikle Kosta Rika ve Belize): Amazon kuşağını içeren yüksek bio çeşitliliğe sahip orman faunası mevcuttur. Bu nedenle genellikle doğa temelli deneyimler sunmaktadır. Ana türler kuşlar ve çeşitli primatlardır.Mikronezya, Hawaii Adaları, Yeni Zelanda, Fiji ve Galapagos’u kapsayan Pasifik Okyanusu: Deniz canlılarına (dev vatoz balığı, balina köpek balıkları, balinalar, yunuslar ve mercan resifi organizmaları) odaklanan dalış turizmine odaklanılmıştır.Avustralya ve Papua Yeni Gine: Uluslararası ziyaretçiler ikonik türlere (koala ve kanguru gibi) ve deniz canlılarına ilgi göstermektedir.Güney Doğu ve Güney Asya (özellikle Hindistan): Güney Doğu Asya’da yüksek bio çeşitliliğe sahip orman faunası ve doğa temelli deneyimler mevcuttur. Temel türler orangutan (Malezya ve Endonezya) ve Komodo ejderhasıdır (Endonezya).

Pitoresk, bir tablo konusu olmaya değecek güzellikte olan yer şekli, coğrafi görünüm, manzaradır

turizm türlerinin ve parklar gibi rekreasyon ve turizm alanlarının rekreasyonistler ve turistler tarafından kullanımı için yollar, rotalar, seyir terasları, kamp alanları gibi çeşitli gereksinimleri bulunmaktadır.

Ziyaretçiler yürüyerek, at sürerek ve bisiklet gibi çeşitli şekillerde doğal alanları keşfetmek isteyebilmektedirler. Bu ziyaretçilerin bir bölümü harita ve pusula gibi araçlarla yollarını kendileri bulmayı tercih ederken diğer bir bölümü, hatta büyük
bir çoğunluğu ise bir patika ya da yolu takip etme ihtiyacı duymaktadırlar. Bu nedenle açık alanlarda tasarlanacak yollar ve patikalar kullanıcıların deneyimlerini doğrudan etkileyebilmektedir. Yollar ve patikalar genel olarak şu amaçlarla kullanılabilmektedir (Bell, 1997: 96)

Aileler ve arkadaş grupları tarafından egzersiz ve rahatlama amacıyla,Bir seyir noktasına ulaşma, manzarayı seyretme,Yaban hayatını gözlemleme, Arkeolojik siteleri ya da diğer kültürel alanları ziyaret etme, Jeoloji, coğrafya ya da doğa tarihini keşfetmek amacıyla gerçekleştirilen eğitim amaçlı ziyaretler, Bisiklet, at sürmek gibi ciddi düzeyde egzersiz amacıyla söz konusuyken yapılan kazılara katılmak amaçların arasında yer almaz.