TURİSTİK ALANLARDA MEKAN TASARIMI

Turizm ve çevre arasındaki ilişki çok boyutludur. Fiziksel ve toplumsal çevre içinde gerçekleşen turizm faaliyetlerinin bu çevreler üzerinde olumlu ve olumsuz etkileri olabildiği gibi, çevrenin de turizm faaliyetleri üzerinde etkileri bulunmaktadır. Doğal ve kültürel kaynaklardan yararlanmanın çok farklı yollarını sunan turizm aynı zamanda doğal ve kültürel mirasa zarar verebilmektedir. Çevre, turistik tüketicileri bir destinasyona çeken temel çekim faktörü ve turistik destinasyonun çekim gücünün belirleyicisi olarak kabul edilmektedir. Yani turistler, doğal ve toplumsal çevre unsurlarını çekicilik olarak görmektedirler. Diğer taraftan

iyi yönetilen ve kontrollü bir şekilde gelişen turizm faaliyetleri çevre ve çevresel değerler

üzerinde olumlu etkiler de yaratabilmektedir. Bu etkilerin derecesi ne kadar yüksek olursa, turizmin sürdürülebilirliği o oranda sağlanabilecektir. Dolayısıyla turizmden elde edilecek gelirler de artacaktır (Demir ve Çevirgen, 2006:134). Doğru cevap D’dir.

Turizm, mekânlar üzerinde önemli etkilere sahiptir. Bu etkiler incelendiğinde dört önem faktöründen söz edebiliriz.

kimi aktiviteler mekânlar üzerinde büyük etkilere sahip olabilmektedir.

Turizmin mekânlar üzerindeki olumlu etkileri:

√ Doğal mekânların korunması

√ Tarihi ve arkeolojik sit alanlarının ve mimari dokunun korunması

√ Çevre kalitesinin geliştirilmesi

√ Altyapının geliştirilmesi

√ Çevresel duyarlılığı arttırmadır. Doğru cevap B’dir.

Turizmin çevre dolayısı ile mekânlar üzerindeki etkileri:

√ Su kirliliği

√ Hava kirliliği

√ Gürültü

√ Atık sorunu

√ Ekolojik bozulmalar

√ Çevresel tehlikeler

√ Arkeolojik ve tarihi yerlerin tahrip edilmesidir. Doğru cevap A’dır.

Turistik bir alanın taşıma kapasitesi değişkenlik gösterir. Bu değişkenliğin oluşmasında etkili olan pek çok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler; sürekli gelişen teknoloji, nüfus artışı veya azalışı, eğitim ve doğal afetler olarak sıralanabilir. Bu faktörlerden biri olan nüfus artışı ise bir taşıma kapasitesini etkileyen en şiddetli etken olarak adlandırılabilir (Yüksek, 2014: 42).

Wahab ve Pigram (1997) turizmde taşıma kapasitesini; fiziksel, ekolojik, kültürel, ekonomik ve sosyal açıdan açıklamışlardır:

Ekolojik taşıma kapasitesi; hem turistlerden hem de onların istediği imkânlardan kaynaklanan ve kabul edilemez düzeyde ekolojik etkiler yaratabilecek ziyaret sınırını ifade etmektedir. Doğru cevap A’dır. 49

Bir doğal mekânın turizm nedeniyle biyolojik kapasitesinin aşılmasına neden olan faktörler

aşağıdaki gibidir (Weaver ve Oppermann, 2000: 304-305):

Çevresel Yapılanmanın Sürekliliği

arazilerin ıslah edilmemesi

Atık Oluşumu

gazlar

Turist Aktiviteleri

zarar verme

kullanma olarak sıralanabilir. I,II,III,IV biyolojik taşıma kapasitesini aşılmasına neden olan faktörlerdir. Doğru cevap C’dir.

Biyolojik taşıma kapasitesi teknolojinin gelişmesiyle birlikte farklı alanlarda kolaylıkla belirlenmektedir. Turizm mekânlarının biyolojik kapasiteleri aşağıdaki alanlarda ölçülebilmektedir (Yüksek, 2014: 44):

gibi zararlı gazların ortaya çıkması

I,II,III,IV Biyolojik taşıma kapasitesi belirleyen alanlardır. Doğru cevap B’dir.

Bir alanın taşıma kapasitesini etkileyen faktörleri genel başlıklar altında şu şekilde sıralanabilir

(http://www.geographyonline.co.uk/sitetour/resources/ leisure/info7.html):

Ekolojik Faktörler

Ekonomik Faktörler

Yatırımlar

Politik Faktörler

Fiziksel Faktörler

Yerel Halkın Deneyimleri

Ziyaretçi Deneyimleri

Tüm maddeler bir alanın taşıma kapasitesini etkileyen faktörlerdendir. Doğru cevap C’dir.

Turizmin mekânlar üzerindeki etkilerini azaltmada şu konulara dikkat edilmelidir (Laws, 1995: 99):

ona göre yönlendirilmelidir.

şekilde yerleştirilmelidir.

Şehirlerin dışında bulunan mekânlarda ise daha çok doğal unsurları görmek mümkündür. Yine de pek çok tarihi ve kültürel mekânı da şehirlerin dışında görebiliriz. Bu mekânlara ise; milli parklar, sayfiye yerleri, doğal plajlar, deniz, nehir ve göl çevreleri, piknik alanları, dağlar vb. örnekler verilebilir

Keleş ve Hamamcı (2002) çevreyi; insanların birbirleriyle olan ilişkileri ve bu ilişkiler sürecinde kendileri dışında kalan diğer canlı varlıklarla olan ilişkilerinin gerçekleştiği yer ve canlıların yaşamlarını sürdürdükleri ortamda var olan tüm cansızlarla, yani, hava, su, toprak, yer altı zenginlikleri ve iklimle etkileşimde oldukları ortam olarak tanımlamışlardır.

Nitelik açısından fiziksel çevre ve toplumsal çevre, mekân açısından da yerleşme yerlerine göre ve ölçeklere göre sınıflandırılmaktadır.

Avcıkurt (2003) turizmin mekânlar üzerindeki bu olumlu etkilerini şu şekilde sıralamıştır;

Turizmin çevre dolayısı ile mekânlar üzerindeki etkileri:

1930’lu yılların başlarında ortaya çıkan taşıma kapasitesi kavramı en basit tanımıyla; bir turizm bölge- sinin, bir alanın ya da bir yerin herhangi bir bozulma olmaksızın turizm amacıyla kullanılabilmesi anlamına gelir.

Dört farklı taşıma kapasitesinden söz edilebilir. Bunlar:

Bir alanın taşıma kapasitesini etkileyen faktörler genel başlıklar altında şu şekilde sıralanabilir:

Günümüzde birçok turizm merkezinde katı ve sıvı atık sorunu çözülememiştir. Ülkemizin en gözde tatil beldelerinin bulunduğu Akdeniz bölgesinde, deniz ve nehirlerde hızla artan bir kirlilik yaşanmaktadır. Katı ve sıvı atık tesislerinin olmayışı ve var olan tesislerin kapasitelerinin yetersizliği nedeniyle yeraltı suları, akarsular ve denizler kirlenmektedir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) “teklif edilen bir faaliyet projesinin etkilerini öngörerek çevresel kaynakların ve ekosistemin bu etkilenmeden alacağı payı değerlendirmek ve bu değerlendirmeye göre koruma kapsamında alınması gereken önlemleri belirlemek, uygulamak ve izlemektir.