TURİSTİK ALANLARDA MEKAN TASARIMI

Postmodern paradigma, mekanların önemini ön plana çıkarmıştır. Bu nedenle sosyal bilim araştırmalarında mekânın, diğer bir deyişle coğrafi metodolojinin önemi giderek artmaktadır. Ancak bu önem artışında etkili olan unsur, mekânın salt tasviri olarak kullanılması değildir. Bilimsel çalışmalarda artık, mekân üzerindeki sosyal olayların daha çok hesaba katılması, coğrafi metodolijinin dikkat çekmesinde önemli olmuştur. Mekân yalnızca gözlemlenebilen, sayılabilen, haritalanan somut unsurlardan oluşmamaktadır. Diğer bir deyişle mekân, sınırları belli olan geometrik ve edilgen bir yapı değildir. Mekân aynı zamanda farklı kültür, toplum ve siyasi süreçlerin şekillendirdiği bir anlamda yaratılan ya da inşa edilen bir yapıdır. Doğru yanıt D’dir.

Polarize bölgeler, bir yerleşim merkezinin kendisinden daha küçük yerleşmeleri etkisi altına alması sonucu oluşmaktadır. Burada önemli olan mekânlar arasındaki ekonomik ilişkiler ve bu kutupları birbirine bağlayan fonksiyonlardır. Polarize bölgelerin sınıflandırılmasında yerleşme merkezleri arasındaki ticari ilişkilerin yoğunluğu etkili olmaktadır. Bir yerleşme merkezi kendisinden daha küçük yerleşme merkezlerini etkisi altına alıyorsa cazibe merkezi hâline gelmiştir. Ankara Kırıkkale'yi etkisi altına alabilecek ticari aktiviteleri yoğun bir ildir.  Doğru yanıt B’dir.

Ulusal kalkınma planına ilişkin Türkiye’de en yaygın kullanılan Plan Bölge ayrımı 2002 yılında Resmi Gazetede yayınlanan İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırılmasıdır (İBBS). Bu ayrımda Düzey 1, Düzey 2 ve Düzey 3 olmak üzere üç sınıflandırma vardır. Düzey 1 sınıflandırmasında TR1 kodlu bölge İstanbul’dur. Doğru yanıt E’dir.

Otantik destinasyonlar çoğunlukla Üçüncü Dünyada vardır. Turistler kısıtlı turizm gelişme deneyimine sahip yerlerde otantik deneyimleri sevmektedirler. Asya, Güney Amerika ve Afrika’da ortaya çıkan destinasyonlar, komforlarından ziyade yerel halk ile etkileşime geçmek ve bozulmamış çevreleri ziyaret etmek isteyen az sayıda maceracı turisti çekmektedirler. Doğru yanıt C’dir.

Kırsal turizm hızlı bir şekilde gelişmektedir. Çiftçiler ve kırsal nüfus ziyaretçileri, doğanın eski hâline götürmeleri ve bazı otantik tarımsal süreçlerle ilgili deneyim sağlamaları bakımından avantaj sahibidirler. Bu nedenle tarımsal tesisler çoğunlukla boş zaman aktivitelerine dönüşmektedir. Turizm bazı bölgelerde kalkınma aracı olarak görülmektedir ki bu alanlarda tarım giderek azalmaktadır ya da insanlar yaşam biçimlerini çeşitlendirmektedirler. Turistler kırsal alanlarda kalabilmekte, tarımsal aktivitelere katkıda bulunabilmekte ya da daha pasif rol oynayabilmektedirler. Tarımsal yaşamı hiç deneyimlememiş olan kişiler ya da özellikle çocuklar için bu durum eğitim unsurları içeren bir aktivitedir. Kırsal turizm aynı zamanda üstlenilen aktiviteye göre temalı olabilmektedir. Örneğin; kırsal bölgelerde pişirme ya da arıcılık okulu gibi aktiviteler organize edilmektedir. Doğru yanıt A’dır.

Çocuk parkı, golf sahası, kayak tepesi, tenis kortları, doğal yollar, yürüyüş yolları, atla gezinti yapılan alanlar, bisiklet parkurları, kanallar, tekerlekli paten alanları, buz pateni pisti, stadyum, oyun alanları, yüzme havuzu vb. mekanlar Rekreasyon Mekanları sınıfındadır. Doğru yanıt D’dir.

Doğal ve kültürel özelliklere göre tasarlanan mekân, küreselleşme ve turizm ile çok hızlı bir dönüşüme uğramakta ve tasarımdaki özgünlük ve kültürel kodlar, yerini kitle kültürüne bırakmaktadır. Böylece turizm mekânlarında yerelin kimliği gidererek kaybolmaktadır. Buna göre turizm mekânlarının tasarlanması ve plânlanması aşamasında; imaj, kimlik ve anlam oluşturabilmenin üzerinde önemle durulması gerekmektedir. Buna göre turizm mekânlarının tasarlanmasında; doğal mekâna ve çevresel özelliklere uyum sağlama, mekânın kullanıcılarının fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarını gözetme ve yatırımcı ve işletmecilerin istekleri önem arz etmektedir. Doğru yanıt C’dir.

Peyzaj kelimesi kısaca; kelime anlamı olarak “çevrenin tüm görünümü ya da “manzara” anlamına gelmektedir. Daha geniş anlamda ise bir görüş çerçevesi içinde yer alan bütün doğal ve kültürel çevrenin meydana getirdiği bir kompozisyondur.” Örneğin yoğun nüfuslu bir kentte yaşadığı daireden dışarı bakan bir kişinin gördüğü peyzaj; diğer apartmanlar, yollar, ağaçlar, taşıtlar ve insanlar vb. gibi unsurlardan oluşacaktır. Dağlık bir arazide belli bir noktadan bakan bir kişinin elde edeceği peyzaj ise su yüzeyleri, orman vb. bitki örtüsü, tarımsal işletmeler ve buna benzer unsurlardan oluşacaktır. Doğru yanıt A‘dır.

Doğal turizm mekânları, insanın emeğine bağlı olmaksızın doğanın kendi kendine hazırlamış olduğu fiziksel çevre içinde bulunan mekânları ifade etmektedir. Plajlar, lagünler, göller deniz ve sulardan kaynağını alan mekânlardandır. Diğer bir grup ise coğrafi görünümün özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Bunlara örnek olarak; peribacaları, travertenler, kanyonlar, volkanik şekiller, mağalar, dağlar verilebilir. Öte yandan harabeler, oluşumunda insanın katkıda bulunduğu ya da insan tarafından değişime uğratılmış doğal coğrafi kaynakların bulunduğu mekânlardan, yani beşerî mekânlardandır. Doğru yanıt C’dir.

Plân bölgeler; bölge planlarının uygulandığı alanlardır, diğer bir ifade ile bölgesel kalkınma politikasının uygulandığı alanlardır. Plân bölgeler başlıca iki tiptir. İlki, tüm ülkeyi kapsayan plân bölgelerdir. Bu tip plân bölgelerde ekonomik faaliyetlerin dağılışını kontrol altında tutmak ve ulusal planın bölgeselleşmesi için ülkenin bölgelere ayrılması söz konusudur. İkinci tip ise, bölgesel sorunların üstesinden gelmek için başlatılan, bölgesel plânlama sonucu oluşan bölgelerdir. Geri kalmış bölgelerin gelişmesi, işsizliğin azaltılması, toplu tarımsal göçün önlenmesi ve buna benzer amaçlarla hazırlanan bu planlara Güneydoğu Anadolu Projesi örnek verilebilir. Doğru yanıt E’dir.

Yerin bileşenleri; fiziksel biçimler, etkinlikler ve anlam olmak üzere 3 grupta ele alınmaktadır.

Mekân, pozitivist paradigmanın etkisi ile uzun zaman boyunca; toplumsal ve doğal olayların gerçekleştiği, kartezyen koordinat sistemine sahip, salt bir uzay parçası olarak tanımlanmıştır.

Plânlama ölçütleri bakımından bölgeler; metropoliten bölge, koridor bölge ve kırsal bölge olarak sınıflandırılmaktadır

Polarize bölgeler, bir yerleşim mekezinin kendisinden daha küçük yerleşmeleri etkisi altına alması sonucu oluşmaktadır. Burada önemli olan mekânlar arasındaki ekonomik ilişkiler ve bu kutupları birbirine bağlayan fonksiyonlardır.

Destinasyon; çekicilikler, ulaşılabilirlik, olanaklar, uygun paketler, etkinlikler ve diğer hizmetler olmak üzere altı temel bileşenden meydana gelmektedir.

Konaklama ve yiyecek içecek tesisleri, diğer turistik hizmetler, destinasyonun olanak ile ilgili özelliğini yansıtmaktadır.

Şehir destinasyonuna ilişkin aktiviteler; toplantı, teşvik, konferans, sergi şeklinde sıralanmaktadır.

Beşeri turizm mekânları; kültürel mekânlar, etkinlik mekânları, özel olay mekânları ve turizm işletmeleri olarak sınıflandırılabilir.

Sanat galerileri etkinlik mekanları arasında yer almaktadır.

Marina, ulaşım mekanları arasında yer almaktadır.