Turizm Mekânlarında Erişilebilirlik

Turistik destinasyon, cazibe unsurları barındıran, ulaşım açısından kolaylık içeren, ulaştırma ve bünyesinde turizme hizmet veren tesislerin sonucu olarak kitlesel turizm talebinin hedefi olan yer, seyahat eden kişinin ulaşmak istediği ülke, bölge, kent ya da turistik merkezdir.

Her insanın gündelik yaşamında bina iç mekânlarından kentsel dış mekânlara kadar uzanan yapılaşmış çevreye, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojilerine sürekli, zorluk çekmeden, mümkün olduğunca herkesle birlikte eşit şekilde erişebilmesi ve kullanabilmesidir.

Özel otomobiller, ulaşım araçlarının özellikle engelliler açısından kullanıma uygun olmadığı ve kişinin turizm amaçlı seyahatlerde otomobilini tercih ettiği durumlarda en önemli ulaşım aracıdır.

 Deniz ve su taşıtları, gerek ülke içi gerekse uluslararası seyahatlerde ulaştırma zincirinin önemli bir halkasını oluşturmaktadır.

Evrensel tasarım ilkeleri;  Eşitlikçi kullanım, Kullanımda esneklik, Basit ve sezgisel kullanım, Algılanabilir bilgi, Hata toleransı, Düşük fiziksel efor, Kullanım için yeterli boyut, yer ve alan olarak sıralanmaktadır. 

Herkes için turizm ya da erişilebilir turizm kavramı, standart turizm hizmetlerinin ortalama katılımcıları dışında kalan potansiyel katılımcıların da dahil olabildiği, turizm faaliyetinden güvenli ve konforlu bir şekilde yararlanabilmeyi mümkün kılan, sosyal sorumluluk gözeten bir turizm türüdür.

Turizm faaliyetinin süreçleri; Turizm destinasyon yönetimi, Bilgilendirme, tanıtım ve reklam, Kentsel ve mimari çevre, Ulaşım, Konaklama, yeme içme, aktiviteler, Kültürel aktiviteler, Diğer turizm aktiviteleri'dir.

Standartta yer alan temel erişilebilirlik konuları; Ana girişe yakın otopark yeri, Girişe bağlanan erişilebilir bir güzergah, Mekânların kullanımına yönelik kısa mesafeler, Dışarıdaki kullanımlar için engelsiz giriş ve çıkışlar, Yalın ve kullanışlı planlar, Katlarda basamaksız ve engelsiz yürüme alanı, Danışma masasına, asansörlere ve engelli tuvaletine rahat erişim, Acil durumlarda kullanmak için algılanabilir ve belirgin yangın tahliye yolları, Acil durumlar için de kullanılabilen güvenli asansörler,İyi akustik, Ses yükseltici sistemler, Kullanımı rahat, acil durumlarda tahliyeye/ kurtarmaya yardımcı olan ve kolaylık sağlayan güvenli merdivenler ve merdiven kızaklı özel tahiye sandalyesi, Kaymayı önleyici (ıslak/kuru), sürtünme katsayısı yüksek malzeme ile döşenmiş yürüyüş yüzeyleri, Islanması muhtemel yerlerin yüzey kaplamasının sürtünme katsayısı yüksek malzeme ile döşenmesi, Gerekli kapı açıklıkları ve kolay kapı kullanımı, kapıları tekerlekli sandalye ile açma ve kapatmayı olanaklı kılan yeterli alan,Yeterli manevra alanı, Kontrol düğmeleri ve anahtarlarının uygun yükseklikte, konumda, renkte olması ve rahat kullanımı, İyi aydınlatma, Duvarlarda, döşemelerde, kapılarda ve işaretlemede iyi bir görsel zıtlık, İyi işaretleme, İki veya daha fazla duyu yoluyla (hissedilebilir, işitsel ve görsel) iletişim sağlayabilecek önemli bilgilendirmedir. 

Turizm amaçlı yapılan bir seyahat, sunulan bir hizmet ya da yapılaşmış çevrede yürütülen herhangi bir turizm faaliyeti yaygın olarak ortalama kullanıcı grupla birlikte ne kadar geniş bir kitleyi turizm faaliyetine dahil ederse faaliyetin kapsayıcılığı da o derece artacaktır. Potansiyel maksimum sayıda kullanıcıya ulaşma anlayışının ortalama kullanıcılarla ilişkilendirilerek açıklanmış hali Evrensel Tasarım Piramidi’yle ortaya konmaktadır.

Piramidin en alt 1. ve 2. satırı ortalama kullanıcı grup olarak nitelenmektedir. Bu grup, bedenen herhangi bir rahatsızlığı bulunmayan ve genel anlamda sağlıklı bir bünyeye sahip insanlardan oluşmaktadır. 

Eşik olan 6. satır, erişilebilir bir mekânda tekerlekli sandalye ile bağımsız olarak hareket edebilenleri kapsamaktadır.

Evrensel tasarım; ürünlerin, çevrenin, programların ve hizmetlerin özel bir ek tasarıma veya düzenlemeye gerek duyulmaksızın, mümkün olduğunca herkes tarafından kullanılabilecek şekilde tasarlanması şeklinde tanımlanmaktadır.

Herkes için turizm, ancak herkes için seyahat olanaklarının sunulması ile mümkün olacaktır.

Raylı sistemler için tasarım gereksinimleri, araca güvenli biniş ve inişlerin sağlanması yanında yapılan yolculuğun daha uzun olması, tekerlekli sandalyeli vb. araç kullananlar için dolaşım alanlarının sağlanmasını ve tuvalet gereksiniminin karşılanmasını gerektirmektedir.

Anayasa’nın Temel Haklar ve Ödevler başlıklı İkinci Kısım İkinci Bölümü, Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti başlıklı 23. Maddesinde yer almaktadır.

Bireylere tanınan hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması ve herkes için eşitlik ilkesi Birleşmiş Milletler’in 1948 yılında yayınlanan 30 maddelik İnsan Hakları Evrensel Bildirgesiyle duyurulmuş ve bildirgede seyahat özgürlüğüne de vurgu yapılmıştır.

Seyahatin erişilebilirliği konusunda ülkemizde mevcut erişilebilirlik uygulamalarını düzenleyen en önemli resmi doküman 01.07.2005 yılında çıkarılan 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’dur.

Bir turizm hareketinin ya da faaliyetinin oluşabilmesi için temel koşullardan biri “geçici yer değiştirme” dir. 

Turistik seyahatlerde; destinasyonun coğrafi konumu, teknolojik ve hizmet tür ve yenilikleri,ücret, promosyonlar, seyahat şekli (bireysel, grup, toplu), seyahate çıkılan mevsim ve hava koşulları, kalınacak süre, uzaklık, turizm türü, kişisel özellikler (gelir, eğitim, cinsiyet, yaş, sağlık, engellilik vb.) gibi birçok faktör sistem seçimini etkilemektedir.

Hava alanında bulunan hava alanı işletmecisi ve terminal işletmecisinin sağlaması gereken hususlar, Yer hizmetleri kuruluşlarının sağlaması gereken hususlar, Hava yolları kuruluşlarının sağlaması gereken hususlar konusunda gerekli düzenlemeleri yapan 75 hava alanı “Erişilebilir Hava alanı” ünvanı almıştır.