Şehirlerin Turistik Amaçlı Mekânsal Planlaması

Bu örgütün tanımına göre turizm, “insanların olağan ortamları dışındaki yerlere bir yıldan uzun olmamak üzere, ziyaret edilen yerde ücretli bir işte çalışma dışında eğlence, iş ve başkaca nedenlerle seyahat etmeleri ve kalmalarını içeren faaliyetler bütünüdür”.

Söz konusu çekicilikler şu şekilde gruplandırılmaktadır:

• Doğal çevre özelliklerine dayalı doğal çekicilikler
• İnsan faaliyetlerine dayalı kültürel çekicilikler
• Sanatsal olarak yaratılan özel tür çekicilikler

Turistler ziyaret ettikleri varış noktalarında şu faaliyetlerde bulunmaktadırlar:

• Şık ve lüks mağazalarda alışveriş yapmak,
• Müzeleri, sanat galerilerini, hayvanat bahçelerini ve botanik bahçeleri ziyaret etmek,
• Zarif ya da egzotik restoranlarda yemek yemek
• Tiyatro oyunlarını, konserleri, opera ve bale gösterilerini izlemek
• Disko, bar, kafe ve gece kulüplerine gitmek
• Festivallere ve etnik gruplar tarafından organize edilen etkinliklere katılmak
• Spor karşılaşmalarını izlemek,
• Panoramik turlara katılmak,
• Okyanus ya da deniz kıyısı mekânlarını ziyaret etmek,
• Tarihi mekânları ve ilginç mimari yapıları ziyaret etmek
• Varış noktasını özgürce dolaşmak ve keşfetmek

Şehirler; genel olarak insan hayatını düzenleyen, yönlendiren ve çevreleyen, aynı zamanda insan tarafından da biçimlenen en büyük yapılar şeklinde tanımlanmaktadır.

Pastoral ‘kır yaşantısına, çiftlik hayatına dair’ anlamları taşıyan, doğayla iç içe olmayı ifade eden bir kavramdır.

Şehirlerde yapılacak şu değişikliklerle ve geliştirmelerle daha turistik bir hale gelebilirler:

• Koruma: Fiziksel mekânın ve manevi değerlerin korunması
• Gençleştirme: Yapısal değişikliklerle mekânı düzenleme ve canlandırma
• Rehabilitasyon: Değerini yitirenleri geri kazanma, eski koşulları yaşatma çabası
• Renovasyon: Yeni bir işlev kazandırma, yeniden kullanıma uyarlama çabası
• Restorasyon: Yeni veya ek unsurları aslına uygun tamamlamak
• Rekonstrüksiyon: Fiziksel mekânın orijinal haline geri döndürülmesi çabası

Bu mekânları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Parklar
• Meydanlar
• Yürüyüş ve yaya bölgeleri
• Botanik bahçeleri
• Hayvanat bahçeleri
• Mezarlıklar
• Oyun alanları

Meydanlar konum itibariyle şu şekilde sıralanabilirler:

• Çok işlevli merkezi şehir meydanları
• Pazar kurulan meydanlar
• Dini yapıların bulunduğu meydanlar
• Büyük caddelerin kesiştiği meydanlar
• İstasyon meydanları
• Gösteri alanı olan meydanlar
• Sanatsal ağırlıklı meydanlar
• Toplanma mekânları olan meydanlar
• Ulaşıma dönük meydanlar
• Otopark işlevi gören meydanlar
• Yeşil alan ve sportif konumdaki meydanlar
• Sergi ve eğlence meydanları

Yürüyüş ve yaya bölgeleri şehirlere şu tür kazanımlar sağlarlar:

• Trafik karmaşasından, araç işgalinden arındırılmış, toplumsal ve kültürel yaşamı zenginleştiren mekânlar oluşturur
• Ticari hayatın etkinliğinin artmasına da katkı sağlar
• Sağlıklı yaşama olanak sağlar
• Şehir içindeki yaşamın kalitesini arttırır
• Şehre ayrı bir çekicilik kazandırır

Rekreasyon, yenilenme, yeniden yaratılma veya yeniden yapılanma anlamına gelen Latince recreation sözcüğünden gelmektedir. Türkçe karşılığı yaygın bir şekilde boş zamanı değerlendirme olarak kullanılmaktadır. Bu ise bireylerin ve toplumsal kümelerin boş zamanlarında gönüllü olarak yaptıkları dinlendirici ve eğlendirici etkinlikler anlamı taşımaktadır.

Bu konuda çevreciler ve ekonomistler fikir ayrılığına düşmüş durumdadırlar. Çevreciler, gelişme ve şehirleşmenin otomobil, müstakil ev gibi kaynak yoğun ürünlere yönelik talebi artıracağını ileri sürmektedirler. Bu türden ürünlerin üretilmesi, kullanılması ve ürettikleri atıklar, yeni kaynaklara yönelik talebi sürekli arttıracak ve artış oranında atık ve çöp yaratacaktır. Çevreciler, sonuçta daha karanlık şehirler ve daha karanlık bir dünya olmasından korkmaktadırlar. Diğer taraftan ekonomistler, kanıt olarak da artan insan ömrünü ve insan boyunu göstermekte ve gelişimin kirlilik ve hastalıklarla mücadelede önemli kazanımlar sağladığını ileri sürmektedirler.

Şehirleşme, günümüzde yalnızca insanları şehir olarak adlandırılan yere çekme sürecini belirtmekle kalmamakta, insanların şehir yaşam biçimini benimsemesi, kendini şehirli hissetmesi ve şehri sahiplenmesi anlamına da gelmektedir.

Sürdürülebilir şehir; ekonomik, sosyal ve çevresel boyutta belli dengeleri gözeten, bölgesel ve küresel kalkınma vizyonu ile uyumlu ve bu vizyona etkin bir şekilde katkı sağlayabilen şehirdir.

Toplumlar kendi ‘fiziksel çevreleri’ ile dört temel biçimde kesişirler:

• Verili bir yerel alanda yaşarken gelecek kuşaklara daha iyi bir miras sağlamak için toprak yönetimi
• Doğayı toplumdan ayrı tutma ve maksimum düzeyde mal edinmeye uygun olarak toprakların ve başka kaynakların sömürülmesi
• Çevreye yönelik bilimsel araştırmalar yapılarak bir ölçüde müdahale etme ve düzenleme nesnesi olarak yaklaşım
• Fiziksel çevreyi sadece üretim için değil, estetik mal edinme amacıyla süslenmiş bir peyzaj olarak kurgulayan görsel tüketim

Yeni bir tür ‘tüketici yurttaşlık’ gelişmektedir. Bu tür yurttaşlığın dört temel özelliği bulunur:

1. İnsanlar daha çok mal ve hizmet satın alma güçleri yoluyla yurttaştırlar.
2. Farklı toplumlardaki insanlar farklı toplumlardan gelen tüketim malları, hizmetler ve kültürel ürün çeşitliliğine erişimde aynı haklara sahiptirler.
3. İnsanlar turist olarak her toplumda seyahat edebilmelidir ve geçmişte Arnavutluk, Çin ve kimi Doğu Avrupa ülkeleri gibi bu hakkı önlemeye çalışmış olan ülkeler, yabancıların kendi topraklarından geçmelerine yönelik insan haklarını çiğneyen ülkeler olarak görülmüşlerdir.
4. İnsanların sınırlar arası hareket etme ve istedikleri dönemlerde bir yabancı olarak ziyaret etmek üzere seçtikleri bir toplumda sürekli ya da geçici bir süre kalma haklarına sahip oldukları kabul edilir.

Turist-yerli halk etkileşiminin dört temel özelliği bulunmaktadır:

• Turist-yerli halk etkileşimi geçicidir
• Turist-yerli halk etkileşiminde zaman ve mekân kısıtlamaları bulunmaktadır
• Turist-yerli halk etkileşimi suni bir yapıdadır
• Eşit olmayan ilişkiler yaşanmaktadır

Yerli halkın turizm gelişimine olumsuz yaklaşımlarının temelinde yatan kimi olumsuzluklar şu şekilde sıralanmaktadır:

• Farklı türlerde suçların ortaya çıkmasında artış
• Kumar, aşırı alkol kullanımı gibi istenmeyen davranışların artması
• Hava, su, toprak ve gürültü kirliliğinde yaşanan artış
• Plaj, alışveriş merkezleri, restoranlar, yollar ve diğer kamusal alanlarda yaşanan kalabalık
• Yerel el sanatlarına ilişkin ucuz ve imitasyon ürünlerin yaygınlık kazanması
• Yerli halk ile turistler arasında aşırı farklılıkların olması durumunda yaşanabilecek ırkçı, milliyetçi gerilimler
• Gıda, ulaşım, kira gibi yaşamsal ürün ve hizmetlerin fiyatlarında artış
• Kamusal hizmetler üzerinde aşırı yük
• İşgücü pazarlarında yaşanan değişim, düşük ücretle yapılan işlerin artması, düşük sezon dönemlerinde işsizliğin artması
• Zengin, paralı yabancılara hizmet etmekten dolayı yaşanabilecek mutsuzluk
• Turizmin mevsimsel özelliklerinden dolayı bolluk ve yokluk dönemleri yaşanması

Hizmet pazarlamasının geleceğine ilişkin olarak şu noktaları vurgulanmaktadır:

• Tüketici karar alma sürecinde duyusal noktalara odaklanılması
• Yalnızca gereksinimlerin karşılanmasından öte arzuların, özlemlerin ve düşlerin gerçekleştirilmesi
• Tüketicinin edilgen bir alıcı olmasından öte etkin bir katılımcı olarak konumlandırılması
• Çalışan/müşteri arasındaki etkileşimin artan önemi
• Çalışanların rollerine kendi kişiliklerinden de bir şeyler katmaları
• Hizmetin sunulduğu ortamda dekorun, tasarımın ve atmosferin artan önemi
• Bütünleşik bir hizmet üretim ve sunumu

Bir varış noktasının markalanması sürecini şu şekilde tanımlayabiliriz:

• Varış noktasını tanımlayan ve diğer varış noktalarından ayıran bir isim, logo, sözcük veya benzer grafik malzemenin yaratılmasını destekleyen,
• Varış noktasına özgü bir tatil deneyimi beklentisini tutarlı bir şekilde aktaran,
• Ziyaretçi ile varış noktası arasında duygusal bağın oluşturulması ve güçlendirilmesine hizmet eden,
• Müşteri bulma maliyetlerini ve risklerini azaltan pazarlama faaliyetleri bütünüdür.

Bir ürün olarak şehir, kendi içinde iki farklı yapıya sahiptir:

• Bir bütün olarak mekânın kendisi
• Mekân içindeki özel hizmet ve etkinlikler