Doğal Alanlarda Turizm

Doğal mekânları ziyaret eden ve kullanan insanların temel istekleri doğayı görme, dokunma, hissetme, doğayla bağlantı kur­ma ve doğadan ilham almak ve heyecanlanmak olarak açıklanabilmektedir.

Doğal alanlar ile ilişkili temel turizm türleri doğa temelli turizm ve eko tu­rizmdir. 

Açık alan rekreasyonu ile doğa temelli turizm arasında bir ayırım yapmak gerekir­se; açık alan rekreasyon aktiviteleri bireylerin günlük ya da hafta sonu rutinlerinin bir bölümü olarak ta­nımlanırken; doğa temelli turizm, bireylerin tatillerinde sürekli yaşadıkları yerden ayrılarak doğal alanları seyahatleri ve söz konusu alanlarda geceleme yapmalarını içermektedir. 

Eko turizm, öncelikli odak noktası çevre­sel ve kültürel anlayışı, takdiri ve ko­rumayı teşvik eden doğal alanları tec­rübe etme olarak tanımlanmaktadır.

Dünya genelinde doğal alanlara ve açık alan aktivitelerine katılımdaki bu artışın nedenlerini temel olarak; sosyo-demografik değişimler ve çevresel nedenler ya da eğilimler olarak iki başlık altında incelemek mümkündür.

Bu faktör insanların yaşamlarını sürdürdükleri, çalıştıkları ve boş zamanlarını değerlendirdikleri çevre ile ilişki­lidir. Şehirleşme, kırsal nüfusta azalma, çevre üze­rindeki baskıda artış, iklim değişikliği ve yiyecek üretimlerindeki değişimlerin bir sonucu olarak, coğrafi görünüm farklı ülkelerde farklı değişimlere neden olmuştur.

Rekreasyonel fırsat dağılımına göre rekreasyon de­neyimleri için belirlenen alanlar; ilkel alanlar, yarı ilkel motorize olmayan alanlar, yarı ilkel motori­ze alanlar, yolu olan doğal alanlar, kırsal alanlar ve kentsel alanlardır.

Yarı ilkel motorize alanlar; Bu alanla­rın doğal görünümü korunmalıdır. Ancak alanda ziyaretçi ve yönetim etkileri kısmen görünebilir. Bu etkiler mümkün olduğunca gizlenmeye çalışılmalıdır. Motorlu araç ge­çişine izin verilir ancak sınırlı olmasına ve yönetim tarafından verilecek kararlara uyul­masına özen gösterilmelidir. Alanda altyapı çalışmaları sınırlı tutulmalı, yapılan altyapı çalışmalarının yüksek standartlarda olma­ması gerekmektedir. Bu alanlarda amaca uygun olarak doğal kaynakların kullanılma­sına izin verilir. Ziyaretçiler alandaki yöne­tim çalışmalarının farkına varabilirler ama bu gözlenebilen yönetim etkileri çok fazla olmamalıdır.

Je­oturizm ise jeoloji ve coğrafi görünüme odaklanan doğal alanlarda turizmin bir türü olarak tanım­lanmaktadır.

Jeopark başta jeolojik miras niteliğindeki öğeler olmak üze­re, tüm doğal ve kültürel mirasın korumaya alındığı, bu yapılırken de sosyoekonomik kalkınmanın amaç­landığı, sınırları belirlenebilen bölgedir. 

Yaban hayat turizmi; ya­ban hayatı gözlemlemek, sınırlı yaban hayat ve av­lanmadır.

Yaban hayat turizmi, bu turizm türünde sunulan deneyimlerin niteliklerine ve formlarına bağlı olarak şu şekilde sınıflandırılmaktadır:

• Yaban hayatı izleme/gözlemleme (açık alan­da özgürce dolaşan hayvanları görme ya da etkileşim)
• Sınırlı-yaban hayat (insanlar tarafından sı­nırlandırılmış alanlarda hayvanları görmek; örneğin yaban hayat parkları, hayvan koru­ma alanları ve akvaryumlar gibi yerlerde)
• Avlanma
• Balık tutma.

Turistlerin yaban hayata olan ilgisindeki temel faktörler yaban hayatta hayvanları deneyimleyebilme, doğal davranışlarını gözlemleyebilme, bu hayvanların güzelliklerinden zevk alma ve takdir etmek olarak gösterilmektedir. 

Turizm ve turistler için yaban hayat kaynaklarının çekiciliğini sağlayan unsurlar:

• Büyük hayvanların sayısı
• Tek bir ikonik tür, genellikle karizmatik “megafauna” olarak adlandırılan büyük vücutlu türler
• Birçok farklı türün bir arada bulunduğu (türler açısından zengin) yüksek çeşitliliğe sahip alanlar.

Rekreasyon ve turizm alanlarının rekreasyo­nistler ve turistler tarafından kullanımı için yollar, rotalar, seyir terasları, kamp alanları gibi çeşitli ge­reksinimleri bulunmaktadır.

Pitoresk, bir tablo konusu olmaya değecek güzellikte olan yer şekli, coğrafi gö­rünüm, manzaradır.

Yollar ve patikalar genel olarak

• Aileler ve arkadaş grupları tarafından egzer­siz ve rahatlama amacıyla
• Bir seyir noktasına ulaşma, manzarayı seyretme
• Yaban hayatını gözlemleme
• Arkeolojik siteleri ya da diğer kültürel alan­ları ziyaret etme
• Jeoloji, coğrafya ya da doğa tarihini keşfet­mek amacıyla gerçekleştirilen eğitim amaçlı ziyaretler
• Bisiklet, at sürmek gibi ciddi düzeyde eg­zersiz amacıyla kullanılır. 

Bisiklet yolları ana yolların dışında, yaban hayat alanlarında, parklarda ve şehir içlerinde bisiklet kulla­nan yerel halk, rekreasyonist ve turistler için hazırlanan yollar olarak tanımlanabilmektedir.

Patikalar olarak da adlandırılan orman içi yürü­yüş yolları öncelikli olarak doğa kaynaklı yürüyüş için tasarlanmış, insan yapımı yollardır. 

Toplumun çeşitli dinlenme, eğlen­me ve spor ihtiyaçlarını karşılamak, yurdun güzel­liğine katkı sağlamak ve turistik hareketlere imkân vermek maksadıyla, gerekli yapı, tesis ve donatılar­la kullanıma ayrılan, halkın günübirlik veya gece­leme ihtiyaçlarını karşılayan, rekreasyonel ve este­tik kaynak değerlerine sahip orman rejimine tabi sahaları olarak tanımlanmaktadır.