TURİSTİK ALANLARDA MEKAN TASARIMI - Deneme Sınavı - 12

Yaban hayat deneyimlerinin bağlamı ve tasarımı çeşitlilik göstermektedir ve şunları içermektedir (Valentine ve Birtles, 2004: 16):
• Herhangi bir ticari turizm operatörünün aracılığı olmadan doğal alanlarda (örneğin ulusal parklarda) yaban hayat ile “rehbersiz” karşılaşmalar. Özellikle ABD, Kanada, Avustralya ve Avrupa’nın bir bölümünde oldukça yaygındır.
• Özelleşmiş yaban hayat turları (örneğin kuş gözleme turları, safari turları, balina gözleme turları)
• Yaban hayatın doğal bir küme özelliği gösterdiği yönetim altındaki çekicilikler (örneğin penguen
besleme kolonileri, balıkçıllar ve balinalar gibi kuş ve memelilerin göç yolları, ateş böcekleri)
• Doğaya dayalı turlar (bölgesel koruma altındaki alanlarda turlar, yağmur ormanları gibi spesifik
alanlarda günlük geziler)
• Üniversite grupları, yerel ve ulusal yönetim grupları gibi temel amaçları turizm olmayan organizasyonlar tarafından sunulan ve yaban hayatı içeren araştırma, koruma ve eğitim turları
• Tesadüfi yaban hayat gözlemleme turları
• Resortlar, çiftlikler gibi yaban hayat ile çevrili konaklama ve diğer turizm tesisler

Dünyada biyoçeşitliliğin en yüksek düzeyde olduğu alanların çoğunluğu az gelişmiş ülkelerdedir ve bu ülkelerin çoğunluğu yaban hayatı gözlemleme/izleme destinasyonlarına sahiptir. Shackley (1996) tur operatörü sayısına bağlı olarak uluslararası yaban hayatı gözlemleme/izleme için en popüler destinasyonlarını
sıralamıştır. Bu destinasyonların çoğu Doğu Afrika’da (özellikle büyük kediler ve toynaklı hayvanları safariler ile izleme), Orta ve Güney Amerika’dadır (yağmur ormanları ve Galapagos Ulusal Parkı). Bu ülkelerin bazılarında (örneğin; Kenya, Kosta Rika, Ekvator) yaban hayat, turizm aktiviteleri ve deneyimleri için en önemli motivasyon ve çekicilik olarak gösterilmektedir.

Yaban hayatın gözlenmesinde dünya genelinde dört bölgede yer alan destinasyonlar büyük öneme sahiptir. Bu dört bölgede yaban hayat gözlemlemeve turizme ilişkin açıklamalara aşağıda yer verilmektedir. Bu bölgeler arasında Doğu ve Güney Afrika (özellikle Güney Afrika, Kenya, Tanzanya, Zimbabwe, Namibya, Ruanda) Safari-av konaklama deneyiminin bir bölümüolarak büyük memelileri (bunlardan bazıları kuşlar) gözlemlemek/izlemek,Kuzey Amerika (ABD ve Kanada): Bölgede büyük ölçüde kuşlar ve büyük memeli hayvanlar bulunmaktadır. Çeşitli ayı türleri (özellikle Churchill, Manitobo’da kutup ayıları), büyük toynaklılar,su samurları ve timsah bulunmaktadır.Orta ve Güney Amerika (özellikle Kosta Rika ve Belize): Amazon kuşağını içeren yüksek bio çeşitliliğe sahip orman faunası mevcuttur. Bu nedenle genellikle doğa temelli deneyimler sunmaktadır. Ana türler kuşlar ve çeşitli primatlardır.Mikronezya, Hawaii Adaları, Yeni Zelanda, Fiji ve Galapagos’u kapsayan Pasifik Okyanusu: Deniz canlılarına (dev vatoz balığı, balina köpek balıkları, balinalar, yunuslar ve mercan resifi organizmaları) odaklanan dalış turizmine odaklanılmıştır.Avustralya ve Papua Yeni Gine: Uluslararası ziyaretçiler ikonik türlere (koala ve kanguru gibi) ve deniz canlılarına ilgi göstermektedir.Güney Doğu ve Güney Asya (özellikle Hindistan): Güney Doğu Asya’da yüksek bio çeşitliliğe sahip orman faunası ve doğa temelli deneyimler mevcuttur. Temel türler orangutan (Malezya ve Endonezya) ve Komodo ejderhasıdır (Endonezya).

Pitoresk, bir tablo konusu olmaya değecek güzellikte olan yer şekli, coğrafi görünüm, manzaradır

turizm türlerinin ve parklar gibi rekreasyon ve turizm alanlarının rekreasyonistler ve turistler tarafından kullanımı için yollar, rotalar, seyir terasları, kamp alanları gibi çeşitli gereksinimleri bulunmaktadır.

Ziyaretçiler yürüyerek, at sürerek ve bisiklet gibi çeşitli şekillerde doğal alanları keşfetmek isteyebilmektedirler. Bu ziyaretçilerin bir bölümü harita ve pusula gibi araçlarla yollarını kendileri bulmayı tercih ederken diğer bir bölümü, hatta büyük
bir çoğunluğu ise bir patika ya da yolu takip etme ihtiyacı duymaktadırlar. Bu nedenle açık alanlarda tasarlanacak yollar ve patikalar kullanıcıların deneyimlerini doğrudan etkileyebilmektedir. Yollar ve patikalar genel olarak şu amaçlarla kullanılabilmektedir (Bell, 1997: 96)

Aileler ve arkadaş grupları tarafından egzersiz ve rahatlama amacıyla,Bir seyir noktasına ulaşma, manzarayı seyretme,Yaban hayatını gözlemleme, Arkeolojik siteleri ya da diğer kültürel alanları ziyaret etme, Jeoloji, coğrafya ya da doğa tarihini keşfetmek amacıyla gerçekleştirilen eğitim amaçlı ziyaretler, Bisiklet, at sürmek gibi ciddi düzeyde egzersiz amacıyla söz konusuyken yapılan kazılara katılmak amaçların arasında yer almaz.

Geleneksel yaklaşıma göre bölge ortak özellikleri olan, yan yana gelmiş birimlerin mekansal bir bütünlük oluşturmasıdır. Bu yaklaşımda bölge, ulus devletin denetiminde sınırları çizilmiş ve ulus devletten büyük olmayan bir sınırlandırmaya gidilerek açıklanmıştır. Ancak günümüze doğru yaklaştıkça
küreselleşmenin de etkisi ile bölge kavramı yeniden önem kazanarak, bölgenin tanımlanmasında farklı yaklaşımlar meydana gelmiştir. “Yeni bölgeselcilik” anlayışında bölge, ilişki ağlarına göre belirlenmekte ve mekansal süreklilik şartına bakılmaksızın oluşmaktadır (Akgül ve Efe, 2010: 20). Nitekim bölge; coğrafi mekanı belirli parçalara ayırmanın ötesinde, belirli özelliklere göre yapılan gruplandırmadır.

Polarize bölgeler, bir yerleşim merkezinin kendisinden daha küçük yerleşmeleri etkisi altına alması sonucu oluşmaktadır. Burada önemli olan mekânlar arasındaki ekonomik ilişkiler ve bu kutupları birbirine bağlayan fonksiyonlardır. Polarize bölgelerin sınıflandırılmasında yerleşme merkezleri arasındaki ticari ilişkilerin yoğunluğu etkili olmaktadır. Bir yerleşme merkezi kendisinden daha küçük yerleşme merkezlerini etkisi altına alıyorsa cazibe merkezi hâline gelmiştir. Ankara Kırıkkale'yi etkisi altına alabilecek ticari aktiviteleri yoğun bir ildir.  Doğru yanıt B’dir.

Seyahat olgusu, her ne kadar modern çağlara özgü bir kavram olarak algılansa da insanlık tarihi kadar eskidir. Ancak ulaşım olanaklarının artması, seyahatin geçmişte olduğundan daha güvenli hale gelmesi, görece olarak seyahatin ucuzlaması ve seyahat olanaklarının toplumların bütün kesimlerince erişilebilir duruma gelmesi 20. yüzyılda gerçekleşebilmiştir.

Sahil-deniz turizmi, kırsal turizm, yayla turizmi, ekoturizm, kültür turizmi, inanç turizmi, kış turizmi, doğa yürüyüşleri, bisiklet turları, yamaç paraşütü, atlı doğa yürüyüşleri gibi çoğaltabileceğimiz turizm ile ilgili pek çok kavram coğrafyadan esinlenmekte, hatta turistik çekiciliklere uygun turizm türlerinin geliştirilmesi coğrafyanın gücünü kanıtlamaktadır

Turistler ziyaret ettikleri varış noktalarında şu faaliyetlerde bulunmaktadırlar
• Şık ve lüks mağazalarda alışveriş yapmak,
• Müzeleri, sanat galerilerini, hayvanat bahçelerini ve botanik bahçeleri ziyaret etmek,
• Zarif ya da egzotik restoranlarda yemek yemek,
• Tiyatro oyunlarını, konserleri, opera ve balegösterilerini izlemek,
• Disko, bar, kafe ve gece kulüplerine gitmek,
• Festivallere ve etnik gruplar tarafından organize edilen etkinliklere katılmak,
• Spor karşılaşmalarını izlemek,
• Panoramik turlara katılmak,
• Okyanus ya da deniz kıyısı mekânlarını ziyaret etmek,
• Tarihi mekânları ve ilginç mimari yapıları ziyaret etmek 

 Görüldüğü üzere turistin eylemi mekânla ilgilidir.

Şehirler genel olarak insan hayatını düzenleyen, yönlendiren ve çevreleyen, aynı zamanda insan tarafından da biçimlenen en büyük yapılardır.

Mekân kullanımları yönünden yerleşim yerleri konut, endüstri, ticaret ve yaşam alanlarından oluşmaktadır.

Şehirlerin sahip olduğu kaynaklar farklı aşamalar ve yaklaşımlarla turistik
çekicilik işlevine sahip olmaktadır. Bu aşama ve yaklaşımlar şu şekilde sıralanmaktadır:

• Koruma; fiziksel mekânın ve manevi değerlerin korunması,
• Gençleştirme; yapısal değişikliklerle mekânı düzenleme ve canlandırma,
• Rehabilitasyon; değerini yitirenleri geri kazanma, eski koşulları yaşatma çabası,
• Renovasyon; yeni bir işlev kazandırma, yeniden kullanıma uyarlama çabası,
• Restorasyon; yeni veya ek unsurları aslına uygun tamamlamak,
• Rekonstrüksiyon; fiziksel mekânın orijinal haline geri döndürülmesi çabası.

Eskişehir’de Osmanlı mimarisinin tipik örnekleri olan tarihi Odunpazarı evleri restore edilerek otel, restoran, kafe, müze gibi işlevlerle yeni kullanımlara açılmış, hem şehir halkı için yeni bir yaşamsal mekân hem de dışarıdan gelecek ziyaretçiler için bir çekicilik yaratılmıştır.

Tatil sürelerinin önemli bir kısmının yollarda geçtiği düşünülürse ulaşım sistemlerinin rahat, ilginç, doğal peyzajlar sunan emniyetli bir güzergâhtan geçmesi, karayollarındaki yolculukları teşvik edici hale getirecektir.

Şehre ait dış mekânlar, yerleşim alanları içinde yer alan, toplumun tüm kesimlerinin kullanımına açık, bireysel ve toplumsal yaşamın çeşitli kullanımlarına olanak sağlayan mekânlardır. Bireylerin gerek kişisel gerekse toplumsal rekreasyon gereksinimlerini karşıladığı bu mekânlara örnek olarak;
• Parklar,
• Meydanlar,
• Yürüyüş ve yaya bölgeleri,
• Botanik bahçeleri,
• Hayvanat bahçeleri,
• Mezarlıklar ve
• Oyun alanları gösterilebilir.

Meydanlar, bir yerleşim yerinde fiziksel olarak yoğunlukların arasında kalan boşluklar olarak tanımlanmaktadır.

Mekân; şehir, köy, bölge, ülke, kıta, kıyı vb. gibi alanları ifade etmektedir. Oysa turizmle ilgili mekân denildiğinde “turistik şehir, turistik merkez, turizm bölgesi, her türlü coğrafi birimdeki turizm alanı vb.” anlaşılmaktadır. Aslında bu mekânların hepsi turizm literatüründe “destinasyon” adı altında toplanmaktadır. Doğru cevap C’dir.

İlk turizm tanımını yapan Guyer Feuler’e göre turizm “gittikçe artan hava değişimi ve dinlenme gereksinimleri, doğa ve sanatla beslenen göz alıcı güzellikleri tanıma isteğine; doğanın insanlara mutluluk verdiği inancına dayanan ve özellikle ticaret ve sanayinin gelişmesi ve ulaşım araçlarının kusursuz hâle gelmelerinin bir sonucu olarak ulusların ve top toplulukların birbirlerine daha çok yaklaşmasına olanak veren ‘modern’ çağa özgü bir olay”dır. Doğru cevap A'dır.