TURİST DAVRANIŞI

I. ve II. Dünya Savaşları’ndan sonra ortaya çıkan umutsuzluk ve karamsarlık, modernizmin beraberinde getirdiği önemli krizler arasında sayılmaktadır. Postmodernizmin de bu dönemlerde modernizme karşı eleştiri olarak ortaya çıkan bir akım olduğu söylenilir.

“Tarım- endüstri- bilgi”, “kilise- fabrika- piyasa”, “beden kuvveti- kol kuvveti- kafa kuvveti”, “toprak- makine- bilgi” ve “yaşamı sürdürme- iyi yaşama- güzel ve tatlı yaşama” sınıflandırmalarındaki üçüncü sıradaki kavramlar, son dönem olan postmodern
toplumu ifade etmektedir.

Postmodern dünyada modern dünyanın önerdiği rasyonellik ve kalıplaşmış standartlardan sıkılan tüketiciler, daha sıra dışı davranmak istemektedirler. Bu nedenle standart ürünler yerine daha kişiselleştirilmiş ürünleri tercih etmektedirler.  Modern çağdaki tüketici; elde ettiği kazancın değerinden bağımsız olarak maddi tüketimini en üst düzeye çıkarmaya çalışırken, postmodern tüketici; maddi değerle çok ilgilenmemekte, deneyimsel değere daha çok ilgi duymaktadır.

Postmodern eğilimlerdeki artış sebebiyle tüketiciler, artık seri üretimden çıkan standart ürünler yerine; daha kişiselleştirilmiş, diğer ürünlere göre fark yaratan, eşsiz ürünleri tercih etmekte, sıra dışı davranmak istemekte ve eylemlerin deneyimsel değerine daha fazla ilgi duymaktadırlar.

Beklentilerin şekillenmesinde işletmenin marka imajı, reklamları, insanların o işletme hakkında söyledikleri ve geçmişte yaşanan deneyimler büyük rol oynar

Bu boyutların kesişmesinden, deneyimin dört “alan”ı olan eğlence, eğitim, kaçış ve estetik ortaya çıkmaktadır. Bunlar benzersiz kişisel temaslar oluşturacak şekilde çoğu kez iç içe geçen ve birbirleriyle bağdaşır alanlardır. Olayın özümsenmesi ve pasif katılım şeklinde oluşan eğlence deneyimi; genellikle bir gösteriyi seyrederken, müzik dinlerken veya kitap okurken meydana gelmektedir.

Deneyimin son alanı olan estetik ise pasif katılım ve olayla sarmalanma şeklinde ortaya çıkar. Tüketiciler bir etkinliğin ya da bir ortamın içine girerler fakat deneyim üzerindeki etkileri az olmakta ya da hiç olmamaktadır. Büyük Kanyon’da uçurumun kenarında bulunmak, bir sanat galerisini veya müzesini gezmek bu süreç için örnekler arasında sayılabilmektedir

Turistik deneyiminin sahip olduğu özellikleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
• “Turizm deneyimi bileşik deneyim niteliğindedir. Deneyim piramidindeki birçok unsurun bir araya gelmesiyle oluşur.
• Turizm deneyiminin rakip işletmeler tarafından taklit edilmesi zordur.
• Turizm deneyimi standartlaştırılamaz.
• Turizm deneyiminde subjektiflik çok fazladır.
• Turizm deneyimi onu yasayan kişilerde psikolojik ve fiziksel değişim yaratır.
• Deneyim soyut olduğu için değerlendirmesi müşteriden müşteriye farklılık gösterir.
• Turizm deneyimi süreç odaklıdır.
• Turizm deneyimi turistik ürüne eşsizlik ve kişiselleştirilmişlik değeri katar.
• Turizm deneyimi turistik ürünün değerini ve marka kimliğini geliştirir.
• Turizm deneyimi duyusal, duygusal, kavramsal ve ilişkisel değer sağlar.

Eğlence boyutu da tıpkı estetik deneyim gibi pasif ve duyusal bir karakter gösterir. Bir konsere katılan turist, katıldığı konserde ortamını ve çevresini etkilemez, ancak konserden duyusal anlamda doyum elde edebilir.

İkinci boyut olan estetik deneyimler ise pasif ve duyusal özellikler göstermektedir. Örneğin tarihi bir mekân ziyareti yapan, görkemli bir kanyon kenarında duran ya da bir dere yatağı boyunca yürüyüşe çıkan turist, bu ortam içinde pasif bir katılım göstererek sadece çevresinde gelişen olayları ve gördüklerini zihninde yorumlar.

Çözüm: Postmodern dönemde modern dönemin tersine standartlaşmış ürünlerden uzaklaşarak kendi tasarımlarını yapabileceği kendi ürünlerini geliştireceği bir yapıya bürünmüştür. Doğru cevap D seçeneğidir.

Çözüm: Ekonomik sunulardan olan meta, ürün, hizmet ve deneyim arasındaki farklılıklar incelendiğinde alıcı sırasıyla “Pazar, kullanıcı, müşteri ve misafir” olarak isimlendirilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tüketici deneyimi, bir ürün ya da hizmetin kullanılması ile oluşan deneyimler ve işletmelerin tüketicilere yaşattığı özel deneyimler olarak ikiye ayrılır. Restoranda yemek yiyen ya da doktorla görüşen bir tüketici hizmet aracılığı ile deneyim yaşarken ütü yapan ya da araba kullanan tüketici, ürünü kullanarak ortaya çıkan bir deneyim yaşamaktadır. İşletmelerin tüketicilerine yaşattığı özel deneyimler ise deneyimsel pazarlamanın kapsamına girmektedir. Örneğin Ürgüp’te bulunan seramik atölyelerinde seramik ürünlerin nasıl üretildiğini öğrenmek, çamurdan vazo, çömlek gibi ürünler yapmak. Bu tür tüketici deneyimlerinde sıra dışı olma, kendini özel hissetme durumu, her tüketicinin kolaylıkla ulaşamayacağı bir hazzı tatma isteği vb. hususlar ön plana çıkmaktadır

Doğru cevap C seçeneğidir.

Turist deneyimlerinde, ikinci aşama olan Satın alma öncesi etkileşim sürecinde tüketicilerin satın alma kararını vermiş oldukları ana kadar olan sürede, yapmış oldukları her türlü faaliyeti kapsamaktadır. Bu süreçte tüketiciler bilgi toplamak için internet sitesi, katalog ve dergi inceleme, satış uzmanlarına danışma ve fiyat karşılaştırması yapma gibi aktivitelerde bulunurlar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Deneyimin ortamla ilişkiyi ortaya koyan boyutu (dikey eksen) ise özümseme ve sarmalanma şeklinde ortaya çıkmaktadır. Özümsemede tüketici, deneyimi aklına getirerek zihnini meşgul ederken sarmalanmada, tüketici fiziksel ya da sanal olarak deneyimin bir parçası hâline gelmektedir. Örneğin, otel balkonundan geçit törenini izleyen bir turist deneyimi özümsüyor demektir ancak caddenin üzerinde bulunan turist; törenin sesleri, görüntüleri ve kokularıyla sarmalanmış olmaktadır.

Turistik deneyiminin sahip olduğu özellikler şunlardır:

Bu özelliklere bakıldığında A seçeneğindeki  "Standart ilkelerle gerçekleştirilir" doğru cevaptır.

Schmitt (1999: 63-68) deneyimleri beş  boyut şeklinde sınıflandırmış ve “Stratejik Deneyimsel Modüller” olarak ifade etmiştir. Stratejik deneyimsel modüller; duyusal, duygusal, düşünsel/bilişsel, davranışsal ve ilişkisel/sosyal deneyimlerden oluşmaktadır.

Stratejik Deneyimsel modüllerini uygulayan işletmeler şu yararları sağlar: I)Tüketici dünyasının iç yüzünü anlayabilecekler, II) Deneyimsel strateji platformu geliştirebilecekler, III) Benzersiz ve etkili marka deneyimi yaratabilecekler, IV) Tüketici ile karşılaşma esnasında dinamik etkileşimler sağlayabilecekler ve V) Tüketicilerin yaşamlarını geliştirmek için sürekli yenilik yapabileceklerdir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Oh ve Diğerleri, turistlerin seyahatlerine dair deneyimleri 4 boyutta incelemişlerdir. Bunlardan estetik deneyimler ise pasif ve duyusal özellikler göstermektedir. Örneğin tarihi bir mekân ziyareti yapan, görkemli bir kanyon kenarında duran ya da bir dere yatağı boyunca yürüyüşe çıkan turist, bu ortam içinde pasif bir katılım göstererek sadece çevresinde gelişen olayları ve gördüklerini zihninde yorumlar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kaçış boyutunda ise turist, aktiviteler içinde aktif ve fiziksel rol oynar ve bu aktiviteler üzerinde etki yapabilir. Örneğin golf oynayan bir turistin bu aktiviteye olan ilgi ve çabasının düzeyi, onun turistik deneyiminin sonuçlarını etkileyebilir. Doğru cevap C seçeneğidir.