TURİST DAVRANIŞI

Tüketici karar verme çerçevesi modelinin merkezinde turist veya karar verici kişi bulunmaktadır. İkinci halka psikolojik faktörlerle ilgilidir. Bu halkanın içinde bulunan unsurlar motivasyon ve tatil enerjisi, algılama, kişilik/tutum ve öğrenmedir. En dış halka, sosyo-kültürel faktörleri kapsamaktadır. En dış halkada
sosyo-ekonomik etkiler, kültürel etkiler, referans grup etkileri ve aile etkilerini kapsamaktadır.

Çoklu, anlık şekillenen olaylar yorumsamacı yaklaşımda nedenselliğin görünümüdür.

II ve V no'lu ifadeler yanlıştır çünkü: 

• Tüketici davranışı süreci DURAĞAN DEĞİL dinamiktir.
• Tüketici davranışı kişilere göre BENZERLİKLER DEĞİL farklılıklar taşır

Tüketici davranışında başlatıcı, etkileyici, karar verici, satın alıcı ve kullanıcı rolleri bulunmaktadır.

Dolayısıyla B Şıkkı sorunun cevabını oluşturmaktadır.

Her insanın genetiği, öğrenmişlikleri, sahip olduğu tutumlar, dini eğilimleri, kültürel değerleri farklı olabilmektedir.

Turistler günlük hayatta binlerce mesaja maruz kalır. Ancak bazıları için ürün cazip ve ilgi çekici iken, diğerleri için olmayabilir.

Tüm bunlar Tüketici davranışı kişilere göre farklılıklar taşır özelliğiyle ilgilidir. 

Tüketici davranışı literatürü, turist davranışı üzerinde etkiye sahip bireysel ve çevresel faktörler arasında ayrım yapar.

Bireysel faktörler turist demografisi, kişilik özellikleri, yaşam stili ve değerler, duygular ve ilgilenim gibi faktörleri kapsar.

Çevresel faktörler ise sosyal, kültürel, işletmeye ilişkin ve medya değişkenlerini kapsar.

Tüketici davranışıyla ilgili bu özellikler aşağıda maddeler halinde verilmiştir (Odabaşı ve Barış, 2002).
• Tüketici davranışı güdülenmiş bir davranıştır.
• Tüketici davranışı süreci dinamiktir.
• Tüketici davranışında çeşitli faaliyetler vardır.
• Tüketici davranışı karmaşıktır ve zamanlama bakımından farklılık gösterir.
• Tüketici davranışı bir takım rollerle ilgilidir.
• Çevresel faktörler tüketici davranışı üzerinde etkiye sahiptir.
• Tüketici davranışı kişilere göre farklılıklar taşır.

Yukarıda yedi madde halinde özet olarak verilen tüketici davranışının her biri farklı detayları barındırır.

Tablo 1.1 Tatil Kararındaki Faaliyetler

Howard-Sheth Modeli üç seviyeli karar almayı önerir.

Engel-Blackwell-Miniard Modeli:
Engel-Blackwell-Miniard Modeli ise tüketici davranışına diğer modellere kıyasla daha kapsamlı bir perspektif çizen modeldir. Bu modele göre girdi (pazarlamacıların uyaranları ve dışsal bilgi arama), bilgi işleme (maruz kalma, dikkat, anlama, kabul ve akılda tutma), karar süreci (problem, bilgi arama, seçenek değerlendirme, satın alma, satın alma sonrası) (Odabaşı ve Barış, 2002) ve süreci etkileyen kişisel, sosyal ve durumsal etkiler bulunmaktadır (Şen Demir ve Kozak, 2013).

Literatürde turizm (turist, ziyaretçi, seyahatçi vb.) alanı için uyarlanmış olan tüketici davranışına ilişkin modeller bulunmaktadır. Bu modellerin temeli pazarlama ya da geleneksel tüketici davranış modellerine, modeldeki bazı unsurlara dayanmasıdır. Bu kapsamda üç model üzerinde durulacaktır. Bu modeller Uyaran-Tepki Modeli, Turizm Karar Verme Süreci Doğrusal (Lineer) Modeli ve Seyahat Satınalma Davranışıdır.

Uyaran-Tepki Modeli:
Middleton ve Clarke (2001) tarafından sunulan Uyaran-Tepki Modeli, alıcı davranışı ile ilgili olup turizm için tüketici davranışının adapte edilmiş bir modeli temsil eder. Model, aralarında etkileşim olan dört aşamadan oluşmaktadır. Modelin merkezinde (pek çok tüketici davranışının da merkezinde olan) alıcı özellikleri ve karar süreçleri bulunmaktadır. Modeldeki uyaran iletişim kanallarını etkilemekte, iletişim kanalları da modelin merkezinde bulunan alıcı özellikleri ve karar süreçlerine etki etmektedir. Alıcı özellikleri ve karar süreçleri iki bölümü kapsamakta olup bu bölümler iletişim filtreleri ve motivasyonlardır. Modelin en sonunda ise satın alma çıktıları (tepki) bulunmaktadır.

Seyahat Satın Alma Davranışı:
Seyahat satın alma davranışı modeli beş aşamalı bir yapıyı temsil etmektedir.

Tüketici Karar Verme Çerçevesi:
Tüketici karar verme çerçevesi modelinin merkezinde turist veya karar verici kişi bulunmaktadır. İkinci halka psikolojik faktörlerle ilgilidir. Bu halkanın içinde bulunan unsurlar motivasyon ve tatil enerjisi, algılama, kişilik/tutum ve öğrenmedir. En dış halka, sosyo-kültürel faktörleri kapsamaktadır. En dış halkada sosyo-ekonomik etkiler, kültürel etkiler, referans grup etkileri ve aile etkilerini kapsamaktadır.

Sosyal Psikoloji:
Sosyal psikoloji alanında çalışan pek çok araştırmacı direkt ya da endirekt olarak tüketim davranışını incelemeye yönelmektedir. İnsanların
düşünce, duygu ve davranışlarının diğer insanların gerçek, hayal edilen ve gizli olan varlığından, düşüncesinden ne denli etkilendiği sosyal psikoloji alanıyla ilgilidir.

Demografi:
Demografi nüfus bilimi anlamına gelip cinsiyet, yaş, medeni durum, gelir ve eğitim durumu gibi değişkenleri kapsar.

I. Turistik ürün duygusallık içerir.

II. Turistik ürün tüketici davranışları üzerinde FARKLI düzeylerde etki yaratır. 

III. Turistik ürün hizmet odaklıdır.

IV. Turistik ürün satın alma kararı, tüketici için yüksek riskli bir karardır.  

II. numaralı ifade yanlış olup, Turistik ürün ile ilgili diğer ifadeler doğrudur.

Klasik tüketici davranışı modeli dört alt modelden oluşmaktadır.

Benlik Modeli, Freud’un psiko-analitik ve bilinçaltı olgusuna vurgu yaparak satın alma davranışını açıklamaya çalışır. Bu yaklaşıma göre id, ego ve süperego arasındaki çekişme ya da ilişkiye göre davranış şekillenir.

Veblen’in gösterişçi tüketim modeli Klasik Tüketici Davranış Modellerindendir.