TURİST DAVRANIŞI - Deneme Sınavı - 3

Sosyal psikoloji alanında çalışan pek çok araştırmacı direkt ya da endirekt olarak tüketim davranışını incelemeye yönelmektedir.

İnsanların düşünce, duygu ve davranışlarının diğer insanların gerçek, hayal edilen ve gizli olan varlığından, düşüncesinden ne denli etkilendiği sosyal psikoloji alanıyla ilgilidir.

Sosyal biliş, sosyal ortamda marka veya ürüne ait bilginin belleğe kodlanması ve süreçlenmesini ortaya koyar.

Konu turistik davranış için de geçerlidir (Argan, 2016).

Turizmde tutumların nasıl oluştuğu veya değiştiği, aynı şekilde arzulanan veya arzulanmayan turistik davranış da sosyal davranış başlığı altında incelenir.

Turist tipolojileri, bir yandan turizm talebinianaliz etmekte diğer yandan ise turistlerin seyahatdavranışlarının ayrıntılı bir şekilde anlaşılmasınısağlamaktadır. Bu faydalarının yanı sıra turistikürün geliştirme, hedef pazarın seçilmesi ve tutundurma ile ilgili stratejik bakış açıları da sağlamaktadır (Özel, 2010: 28).

Pek çok araştırmacı turist tipolojilerinin belirlenmesinde psikografik değişkenlerin dikkate alınması gerekliliğine vurgu yapmaktadır.

Psikografik değişkenler arasında en çok tercih edilen özellikler ise tutumlar, motivasyonlar, inançlar, değerler, motifler, ihtiyaçlar, arzular vb. olarak sıralandırılabilir (Gökmen, 2019: 24).

Literatür incelendiğinde turistlerin tipolojilerini belirlemeye yönelik gerçekleştirilmiş çok sayıda çalışma yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmaların ağırlıklı olarak 70’li yıllardan sonra artış gösterdiği de dikkat çekmektedir (Özel, 2010: 29).

Örgütlenmiş kitle turisti: Bu turist tipi alıştığı durum ve koşulların dışına çıkmaktan hoşlanmaz ve bilinen yerlere gitmeyi tercih eder. Genellikle programı önceden belirlenmiş paket turları tercih eder. Başka bir ifadeyle böyle bir turist modern kitle pazarındaki başka tüketim malları gibi bir paket tur satın alır ve gezisinin tüm programı ile durakları önceden saptanır. Kendisi hiçbir şeye karar vermez, kendisi için hazırlanan ve ülkesindeki bütün koşulları içeren çevrenin dışına çıkmaz. Yeniliğe açık değildir; alışıklık en yüksek, yenilik ise en düşük seviyededir. Tur programının dışına çıkmaz, yerel kültürlerle ilgilenmezler.

Araştırıcı (kaşif) kitle turisti: Kendi seyahatlerini kendileri planlarlar ve mümkün olduğunca bilinen destinasyonlara gitmekten kaçınırlar ancak bilinen ve güvenilir hava yollarını ve konaklama tesislerini kullanmak isterler. Önceki iki tipe göre daha çok çevresel balonunun dışına çıkma cesareti göstermekte ancak koşullar tehdit edici olduğunda hemen onun içine çekilmek için hazır beklemektedir. Bu turist tipinde yenilik isteği ağır basmakla birlikte turist yerli halkla tümüyle bütünleşememekte, kendi yaşam biçimi ve rahatlığını aramaktadır.

İç (ben) merkezli turistler: Bu kişilerin dünyası kendi gündelik küçük hayatları ile sınırlıdır. Yaşam tarzlarını değiştirmek konusunda tutucudurlar. Risk almaktan hoşlanmazlar. Kapsamlı paket turları tercih ederler. Sürekli olarak yaşadıkları yerlere benzeyen destinasyonları ararlar. Gittikleri yerlerde aşina oldukları yemekleri ve içecekleri isterler. Kitleler halinde seyahat etmeyi, organize ve çoğu kez “her şey dahil” turları tercih ederler. Kitle turizmine hizmet veren turizm işletmelerini tercih etmekle birlikte, tekrar ziyareti oranı bu grupta yüksektir. Plog’a göre bu tür bir turist, egzotik destinasyonları ve bireysel seyahatleri tercih etmektedir.

1989 yılında Amerikan Express tarafından ABD, İngiltere, Batı Almanya ve Japonya’da 6500 kişi üzerinde yapılan araştırma sonuçlarına göre turistler “maceraperest”, “kaygılı”, “hayalperest”, “tutumlu” ve “şımarık” şeklinde gruplandırılmıştır (Akgündüz, 2019: 26).

McKercher ve Du Gros (2002); oluşturdukları kültür turisti tipolojisinde, sadece seyahat kararlarında kültürün önemini değil, aynı zamanda deneyim unsurunu da dikkate almışlardır. Söz konusu tipolojiye göre 5 farklı kültür turisti tipolojisi ortaya koymuşlardır (Şekil 4.1):

Şehir turistleri, farklı seyahat etme güdüleri ile hareket etmektedirler. Bazı şehir turistleri günlük
yaşantılarında elde ettiklerinden daha farklı deneyimler istemektedirler. “Gerçek hayattan kaçış”
güdüsüne sahip olan bu tür şehir turistleri, tarihi bir müze ya da bir ortaçağ panayırı gibi özellikli
etkinliklere katılmayı tercih etmektedirler.

Atmosfer

Turist algılamalarını etkileyen faktörlerin başında turizm işletmelerindeki atmosfer gelmektedir

Empati

Turist algılamalarını etkileyen faktörler temel ola- rak renk, sembol (işaret), tat, dokunma, koku ve sestir.

Davranışlar tutumlar önce ortaya çıkan dışsal süreçlerdir

Bilişsel, duygusal ve davranışsal

Tutumların bilişsel, duygusal ve davranışsal üç bileşeni bulunmaktadır (Topal, 2016; Dönmez, 2016; İnceoğlu, 2010; Çöllü ve Öztürk, 2006; Odabaşı ve Gülfidan, 2002).

Zaman 

Genel iletişim modeli, dört ögenin üzerine kurulmuştur. Bunlar; kaynak, mesaj, hedef ve ortam olup bu ögelerin karşılıklı etkileşimi tutum deği- şikliklerinin etkinliğinde rol oynamaktadır.

Gönderilen mesaj veya bilginin hedefe ulaşıp ulaşmadığının saptanması

Empati

Değerler Listesi (LOV): 1985 yılında bir grup araştırmacı tarafından geliştirilen bu ölçekte tüketim davranışlarındaki farklılıklar ile ilişkilendirilebilecek dokuz adet tüketici değeri belirlenmiştir. Bu değerler; kendine saygı, kendini gerçekleştirme, güvenlik, aidiyet duygusu, hayatın tadına varıp eğlenmek, saygı duyulmak vd., ile sıcak ilişkiler kurmak olup bu değerler üç ayrı sınıfta toplanmaktadırlar;

Hedonik Değerler: Hayattan zevk almak, mutluluk ve diğerleri ile sıcak ilişkiler kurmak.

Empati Değerleri: Kendine saygı duymak, başkalarından saygı görmek, aidiyet duygusu.

Kendini Gerçekleştirme Değerleri: Kişisel gelişim ve başarı duygusu.

Davranışın pek çok durumda tutumu izlediği görülmektedir. Turizm endüstrisi için tutum davranış ilişkisine yönelik ilk çalışmalardan biri 1934 yılında La Piere tarafından yapılmıştır. Çalışmanın yapıldığı 1930’lu yıllarda ABD’de ırk ayrımcılığı yoğun bir şekilde yaşanmaktadır.

Dürüstlük

Araçsal Değerler

Amaçsal Değerler

Bağımsızlık

Bağışlayıcılık

Cesaretli olmak

Dürüstlük