TÜREV ARAÇLAR

Swap sözleşmeleri dayanak varlıklarına göre temel olarak dört grupta sınıflandırılmaktadır. Bunlar döviz swapları, faiz swapları, pay senedi swapları ve mal swaplarıdır. Doğru cevap D'dir.

İki taraf arasında, önceden belirlenen bir sistem içinde, belirli bir finansal varlıktan kaynaklanan gelecekteki nakit akışlarının değiştirilmesi konusunda yapılan özel bir anlaşma olan swap sözleşmeleri hem kaynak maliyetini azaltıcı hem de risk yönetim aracı olarak firmalar ve diğer finansal kurumlar tarafından oldukça tercih edilen vadeli işlem sözleşmelerinin başında gelmektedir. Swap sözleşmelerinin basit bir örneği olarak nitelenebilecek olan forward sözleşmeler nakit akışlarının gelecekte sadece bir tarih için değiştirilmesi üzerine yapılırken swap sözleşmeleri birden fazla tarih için yapılabilmektedir. Mal swapında ödemelerden en az biri petrol ya da altın gibi bir malın fiyatı tarafından belirlenirken diğer ödeme genellikle sabit olmakla beraber başka bir değişken tarafından belirlenmesinde de bir engel yoktur. Faiz oranı swaplarında anapara el değiştirmediğinden bu miktar, anapara olarak değil varsayımsal anapara olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Faiz swapında her iki taraf da farklı uzlaşma günlerinde aynı para biriminden kaynaklanan faiz ödemelerini değişirler. Ödemeler belirli bir varsayımsal anaparaya dayalıdır fakat taraflar bu varsayımsal anaparayı değiştirmezler. Döviz swapında anapara miktarı her iki para birimi için de belirlenmelidir. Her iki para birimindeki anapara swapın başında ve sonunda el değiştirir. Anapara swap işleminin başındaki döviz kuru üzerinden eşit olarak belirlenir. Pay senedi swapları swap işleminde bir varsayımsal anaparanın olması ve taraflardan birinin sabit oranda ödeme yaparken diğerinin değişken oranda ödemeler yapması bakımından faiz swaplarına benzemektedir. Faiz swapından farkı, değişken oranın bir pay senedi endeksinin getiri oranı tarafından belirlenmesidir. Doğru cevap E'dir.

Swap işleminin avantajları şunlardır:

• Kredi arbitrajı sayesinde işletmeler fonlama maliyetlerini azaltabilir.
• İşletmelerde etkin aktif ve pasif yönetimi sağlar.
• Farklı piyasalara erişim imkânı sağlar.
• Yeni kredi kullanma maliyetinin altında bir maliyetle yeni kaynaklara ulaşım imkânı sağlar.
• Farklı vadelerle sözleşme imkânı sağlar.
• Ticari sırları korumaya imkân verir.
• Üstlenilmiş olan riskleri azaltıcı veya ortadan kaldırıcı etkisi vardır.

Doğru cevap A'dır.

Faiz oranı riski ve likidite riski swap işleminin riskleri arasında sayılmaktadır. Vade riski ve kambiyo riski ise sayılan riskler arasında yer almamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Pozisyon riski, faiz oranlarının veya döviz kurlarının beklenenden farklı bir seyir izlemesi durumunda ortaya çıkar. Sözleşmenin yapıldığı tarih
ile vade tarihi arasında zaman farklılığı bu durumu ortaya çıkarır. Doğru cevap C'dir.

Swap sözleşmeler belirli bir standarda sahip olmaması ve düzenli bir piyasada işlem görmemesi nedeniyle ticari sırları saklama özelliğine de sahiptirler. Ancak futures/opsiyon işlemler kamuya açık nitelikleri dolayısıyla ticari sırları saklama özelliğine sahip değildirler. Doğru cevap C'dir.

Likidite riski, tarafların vadedeki taahhütlerinin, ilgili kıymette açık
pozisyonda olması nedeniyle yerine getirilememesi ve teslim konusu kıymetin piyasadan temin edilememesi riskidir. Doğru cevap A'dır.

Faiz swap türünün gerçekleşebilmesi için aşağıdaki şartların bulunması gerekmektedir. (i) İki firmanın kredi değerliğinin farklı olması gerekmektedir. (ii) Firmalardan birinin borcunun sabit, diğerinin değişken yapıda olması gerekmektedir. Doğru cevap D'dir.

Swap işleminin dezavantajları şunlardır:

• Kredi, faiz ve kur riski tamamen ortadan kalkmaz.
• Resmî ve organize bir piyasası bulunmamaktadır.
• Sözleşmelerin belirli bir standardı bulunmamaktadır.

Doğru cevap B'dir.

Swap, iki taraf arasında, önceden belirlenen bir sistem içinde belirli bir finansal varlıktan kaynaklanan gelecekteki nakit akışlarının değiştirilmesi konusunda yapılan bir sözleşmedir.

Swap, ilk kez 1923 yılında Avusturya Merkez Bankası tarafından spot pazarda İngiliz sterlini karşısında ulusal paranın satılıp vadeli olarak geri satın alınması ile denenmiştir.

Swap sözleşmeleri dayanak varlıklarına göre temel olarak dört grupta sınıflandırılmaktadır.

Bunlar döviz swapları, faiz swapları, pay senedi swapları ve mal swaplarıdır.

Döviz swapında, iki tarafın farklı para birimlerinden borçlanmalarıyla ilgili nakit akışlarının
değiştirilmesi söz konusudur. Burada firmanın döviz swap işlemine yönelmesinin sebebi
firmanın gereksinim duyduğu para cinsinden borçlanma olanağı olmadığı hâlde başka bir
para birimi üzerinden bu olanağının olması olabilir ya da firmanın ihtiyaç duyduğu fonları
düşük maliyetle başka bir döviz cinsinden elde ederek istediği döviz cinsine swap etmesi
olabilir. Burada taraflar birbirlerine farklı döviz kurlarından ancak sabit ya da değişken faizli
ödemeler yapabilmektedirler. Döviz swaplarında anapara ödemesi duruma göre bazen
olmakta bazen de olmamaktadır.

Faiz swapı, iki tarafın belirli bir zaman dönemi için faiz ödemelerini karşılıklı olarak değiştirdikleri bir anlaşmadır. Faiz değişimi iki tarafın anlaştıkları varsayımsal bir anapara üzerinden olmaktadır. Ödemelerin dayandığı anapara ise değişime tabi değildir. Faiz swapında taraflar birbirlerine aynı döviz kurunda fakat farklı faiz ödemeleri yapmaktadır. Burada bir ödeme değişken faiz diğer ödeme ise sabit faiz ya da değişken faiz olabilmektedir.

Pay senedi swapı, tarafların belirli bir zaman dönemi için bir pay senedi, portföy, endeks ya da faiz oranı tarafından belirlenen ödemeleri karşılıklı olarak değiştirdikleri bir anlaşmadır. Bir başka ifade ile bir pay senedi swapında, taraflardan en az biri bir pay senedinin fiyatı, bir pay senedi portföyü ya da bir hisse senedi endeksi tarafından belirlenmiş ödemeyi yapar. Burada diğer ödeme ise başka bir pay senedi, portföy, endeks ya da faiz oranı tarafından belirlenmektedir.

Mal swapı iki taraf arasında belirli bir miktar ve kalitedeki bir malın sabit ve değişken fiyatlarını belirli bir zaman sürecince değiştirmeye yönelik anlaşmadır.

İlk para swapı sözleşmesinin 1979 yılında Londra’da düzenlendiği
sanılmaktadır.

Swap işlemlerinin tarafları fon kullanıcılar ve aracılar olmak üzere iki grupta toplanabilir.

Fon kullanıcıları olarak işletmeler, bankalar, sigorta şirketleri,
devlet kurumları, uluslararası finans kuruluşları ve devletler sayılabilir. Aracılar ise
komisyon almak ya da kâr elde etmek için swap işlemine başvurur.
İşletmeler