TÜREV ARAÇLAR - Deneme Sınavı - 7

Gerçek değer, vadesi hemen dolacak olan opsiyonun sahip olduğu değerdir. S₀ pay senedi fiyatını, X ise kullanım fiyatını gösterdiğinde, S₀ - X değeri, parada olan alım opsiyonlarının gerçek değerini vermektedir. Satım opsiyonlarında ise gerçek değer X - S₀ olacaktır. Y Bank pay senedi fiyatı ₺28 ve Y Bank satım opsiyonu kullanım fiyatı ₺32 ise, bu opsiyonun gerçek değeri; 32–28 = ₺4 olacaktır. Doğru cevap (A) seçeneğidir.

Alım opsiyonunun gerçek fiyatı ile gerçek değer arasındaki fark ise opsiyonun zaman değerini vermektedir. Opsiyonlardaki zaman değeri basit olarak opsiyonun fiyatı ile opsiyon hemen işleme konulduğundaki değeri arasındaki farktır.  Opsiyonun primi ₺9 ise, opsiyonun zaman değeri 9 – 4 = ₺5 olacaktır. Doğru cevap (B) seçeneğidir.

Gerçek Değeri Oluşturan Faktörler; opsiyonun türü, dayanak varlık fiyatı, opsiyonun kullanım fiyatıdır. Zaman Değerini Oluşturan Faktörler ise; Dalgalanma Oranı, risksiz faiz oranı, Vadeye Kalan Süre ve Temettü (Sadece pay senetleri ve pay senedi endeksleri için geçerlidir) olarak ifade edilir. Doğru cevap (D) seçeneğidir.

Binomial opsiyon fiyatlama modeli, belli bir zamanda, bir sonraki dönemde pay senedi fiyatının belirli bir tutarda artacağı veya azalacağı varsayımına göre yatırımcının kararlarına yön veren bir modeldir. Her model gibi binomial opsiyon fiyatlama modelinin de bir takım varsayımları vardır. Bunlar;

-“Piyasalar mükemmeldir. Yani vergiler ve komisyonlar ihmal edilmiştir. Açığa satışlar

üzerine bir limit yoktur. Varlıklar sonsuz oranda bölünebilir.

-Tek bir faiz oranı vardır ve bu faiz oranı üzerinden borç alınıp verilebilir.

-Dönem faiz oranı, pay senedinin fiyat artış oranı, pay senedinin fiyat düşüş oranı

bilinmektedir.”  şeklinde ifade edilmektedir. (C) seçeneği “Binomial opsiyon fiyatlama modelinin” varsayımları içinde yer alır.

Risksiz faiz oranındaki artış, opsiyonun kullanım fiyatının bugünkü değerini azaltır. Bu durumda faizlerin artması ile alım opsiyonu primi artar. Bu aynı zamanda daha düşük bir kullanım fiyatı anlamına da gelir. Bu şekilde opsiyonun primi artar. Faizlerin artması satım opsiyonlarının fiyatının (primin) düşmesine neden olur. Bir başka ifade ile faizlerin artması kullanım fiyatının azalması anlamına geldiğinden, satım opsiyonlarında kullanım fiyatının azalması primin düşmesine neden olur.  (E) seçeneğindeki ifade yanlıştır.

Opsiyonun vegası, dayanak varlık fiyatının zımni dalgalanmasının %1’lik değişimi sonunda opsiyon priminin ne kadar değişebileceğini gösterir. Veganın opsiyon primine olan katkısı, opsiyonun vadesine kalan gün sayısına göre de farklılık gösterir. Opsiyonun vadesine kalan gün sayısı arttıkça opsiyonun daha geniş fiyat aralığında dalgalanabilme olasılığı yüksektir. Doğru cevap (A) seçeneğidir.

Opsiyonlarla yapılan korunma işlemlerinde deltanın çok önemli bir yeri vardır. Bunun nedeni, aldığımız opsiyonun dayanak varlık fiyatındaki hareketleri bire bir yansıtmadığı durumda dayanak varlık fiyatındaki hareketi bire bir yansıtacak kaç tane opsiyon satın almamızın ya da satmamızın gereğini ifade edebilmesidir. Örneğin, deltası %50 olan opsiyonun dayanak varlık fiyat hareketinin ancak yarısını yansıtması durumunda bir yatırımcı tam korunma sağlamak istiyorsa deltası %50 olan opsiyondan 2 tane satın alması gerekir. Eğer satın almak istediği opsiyonun deltası %25 olsaydı, dayanak varlık fiyatının hareketini bire bir karşılayacak 4 adet opsiyon alması gerekir. Doğru cevap (C) seçeneğidir.

Theta duyarlılık parametresi;, vade sonuna bir gün daha yaklaşıldıkça, opsiyonun fiyatının ne kadar azalacağını ölçer. Zamanın ilerleyişi opsiyonun zaman değerini azalttığından her zaman eksi değerlerle ifade edilir. Örneğin opsiyon primi ₺50 ise ve theta değeri ₺1 ise bir sonraki gün opsiyonun primi en az ₺1 azalacaktır. Dolayısıyla tüm faktörlerin sabit kalması durumunda opsiyonun vadesine 1 gün daha yaklaşılması sonucunda opsiyonun primi ₺49’ye düşer. Doğru cevap (E) seçeneğidir.

Opsiyonlarda teminat ve teminat tamamlama söz konusuyken, varantlarda yoktur. Zira ürünün tüm sorumluluğu ihraçcı kuruluştadır. O nedenle varant alım satımında yatırımcı açısından teminat gerektiren herhangi bir durum söz konusu değildir. Doğru cevap (D) seçeneğidir.

Varant; Yatırımcıya ödediği prim karşılığında bir menkul kıymeti, bir menkul kıymet sepetini ya da bir endeksi, vade sonunda veya vadeden önce, belirlenmiş olan bir fiyat seviyesinden (ihraçcıdan) alma ya da (ihraçcıya) satma hakkı verir. Varant satın alan yatırımcı ödediği bedel karşılığında bir dayanak varlığı değil, o dayanak varlığı alma ya da satma hakkını satın alır. Doğru cevap (B) seçeneğidir.

Gerçek değer para dışı ve başabaş opsiyonlar için sıfırdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Her model gibi binomial opsiyon fiyatlama modelinin de bir takım varsayımları vardır. Bunlar:
• Piyasalar mükemmeldir. Yani vergiler ve komisyonlar ihmal edilmiştir. Açığa satışlar üzerine bir limit yoktur. Varlıklar sonsuz oranda bölünebilir.
• Tek bir faiz oranı vardır ve bu faiz oranı üzerinden borç alınıp verilebilir.
• Dönem faiz oranı, pay senedinin fiyat artış oranı, pay senedinin fiyat düşüş oranı
bilinmektedir.

 Doğru cevap B şıkkıdır.

Opsiyon fiyatını etkileyen temel faktörler volatilite, vadeye kalan süre, risksiz faiz oranı,
kar payı ödemeleri olarak sınıflandırılabilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Opsiyonlarda duyarlılık parametreleri delta, gamma, vega, theta ve rho olarak sınıflandı- rılabilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Delta, opsiyonun dayanak varlık fiyatının bir birim değişmesi sonucunda opsiyonun pri- minin ne kadar azalacağını ya da artacağını gösterir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Swap, iki taraf arasında, önceden belirlenen bir sistem içinde belirli bir finansal varlıktan kaynaklanan gelecekteki nakit akışlarının değiştirilmesi konusunda yapılan bir sözleşmedir.

Swap, ilk kez 1923 yılında Avusturya Merkez Bankası tarafından spot pazarda İngiliz sterlini karşısında ulusal paranın satılıp vadeli olarak geri satın alınması ile denenmiştir.

Swap sözleşmeleri dayanak varlıklarına göre temel olarak dört grupta sınıflandırılmaktadır.

Bunlar döviz swapları, faiz swapları, pay senedi swapları ve mal swaplarıdır.

Döviz swapında, iki tarafın farklı para birimlerinden borçlanmalarıyla ilgili nakit akışlarının
değiştirilmesi söz konusudur. Burada firmanın döviz swap işlemine yönelmesinin sebebi
firmanın gereksinim duyduğu para cinsinden borçlanma olanağı olmadığı hâlde başka bir
para birimi üzerinden bu olanağının olması olabilir ya da firmanın ihtiyaç duyduğu fonları
düşük maliyetle başka bir döviz cinsinden elde ederek istediği döviz cinsine swap etmesi
olabilir. Burada taraflar birbirlerine farklı döviz kurlarından ancak sabit ya da değişken faizli
ödemeler yapabilmektedirler. Döviz swaplarında anapara ödemesi duruma göre bazen
olmakta bazen de olmamaktadır.

Faiz swapı, iki tarafın belirli bir zaman dönemi için faiz ödemelerini karşılıklı olarak değiştirdikleri bir anlaşmadır. Faiz değişimi iki tarafın anlaştıkları varsayımsal bir anapara üzerinden olmaktadır. Ödemelerin dayandığı anapara ise değişime tabi değildir. Faiz swapında taraflar birbirlerine aynı döviz kurunda fakat farklı faiz ödemeleri yapmaktadır. Burada bir ödeme değişken faiz diğer ödeme ise sabit faiz ya da değişken faiz olabilmektedir.