Gündelik Hayat ve Tüketim

Gündelik kavramı  her gün olan, rutin hâline gelmiş, yinelenen  şeyleri akla getirir. Bu yönüyle sıradanlığı, aynılığı ve değişmez olanı ifade eder. 

İnsanın varlığını sürdürmek için geliştirdiği etkinlikler gündelik etkinliklerdir.  Yeme ve  içme, barınma, üretme, güvenlik,soyun yeniden üretimi gibi basit insani gereksinimleri karşılamak üzere yapılan tüm etkinlikler gündelik etkinlik örnekleridir. 

Gündelik hayatın temel nitelikleri şunlardır: 

• Gündelik hayat sabah kahvaltı yapmak işe gitmek gibi her gün meydana gelen, tekrarlanan olaylara, rutinlere odaklanır. 
•  Gündelik hayatın  tekrara dayalı olması   toplumun yeniden-üretimi açısından stratejik bir öneme sahiptir. Bu aktiviteler sosyal yaşamı ayakta tutar.
• Gündelik hayat katılımcıların tam olarak farkında olmadığı bir biçimde gerçekleşir; tam bir bilinçlilikle sorgulanmaz, üzerinde çok düşünülmez.
• Tekrarlanan davranışların, rutinlerin gerçekleştiği zaman ve mekân gündelik hayat tanımlaması
  açısından ayrı bir öneme sahiptir. Gündelik hayat ev, cadde, iş yeri  gibi mekanlarda gerçekleşir.
• Gündelik hayatta bilginin hetorejenliği söz konusudur.

Sosyoloji uzun bir dönem  dilimi içinde gündelik hayat alanına gerektiği ölçüde nüfuz edememiş; gündelik hayatı analiz etmemiştir.  Özellikle sosyolojide işlevselcilik, sistem teorisi ve yapısalcılık gibi baskın eğilimler gündelik hayat alanına ve onu oluşturan dinamiklere karşı mesafeli durmuşlardır.  Bunun temel
nedeni söz konusu geleneklerin bireye, bireyin eylemlerine ve etkileşim biçimlerine değil, toplumsal
yapılar, sistemler ya da kurumlar gibi makro ölçekli konuların analizine yoğunlaşmalarıdır. 

Gündelik hayat sosyolojisi birbiriyle ilişkili alt alanlara sahip olan ancak birbirinden farklı  şu  teorik perspektifleri içerir: 

• sembolik etkileşimcilik
• dramaturjik teori,
• fenomenoloji
• etnometodoloji

Comte, Durkheim, Parsons ve Ortodoks Marksizm bu perspektif ile ilgili önemli örnekler arasınad gösterilebilir. 

Bu iddialarla gündeme gelenler;

1. Yorumsamacı geleneğin temsilcileri ve 

2.  Amerikalı pragmatistlerdir. 

Gündelik hayat sosyolojisi etkileşimlere odaklanır. Etkileşimlerin  karakterini ve içerimlerini betimlemeye
ve analiz etmeye çalışır.

Gündelik hayat sosyolojisinde bireyi edilginleştiren kolektif kavramlar kullanılmaz. Bu kavramlar yerine  rutin, ritüel, etkileşim, aktör, anlam, sıradanlık, semboller, akışkanlık ve yeniden üretim gibi insanın inşa ettiği sosyal dünyayı ve bu dünyayı resmeden gündelik hayatı açıklayıcı kavramlar kullanılır.

Gündelik hayat sosyolojisi toplumsal gerçekliği anlamak için yalnızca gündelik hayat alanındaki etkileşim biçimlerinin ve pratiklerin incelemez.  Aynı zamanda gündelik hayata etki eden toplumsal, ekonomik ve politik unsurların gündelik hayata etkilerini de inceler.

Zygmunt Bauman (2015) akışkanlık kavramını yaşadığımız dünyayı analiz etmek için kullanmış ve 
akışkan modernlik kavramını geliştirmiştir. Akışkan modernlik modernliğin daha önceki katı algılanışına 
nazaran değişim geçirmiş günümüzdeki biçimidir.

Jean Baudrillard'a göre  kapitalist ekonomik yapı içinde itici güç üretim değil, tüketimdir ve kapitalizm tüketim pratiklerine odaklanmıştır. 

• Araçsallık
• Bireyselleşme
• Risk ve belirsizlik
• Kimlik ve hayatın parçalanmışlığı akışkan moderniteyi açıklayan dört temel değeri oluşturur. 

Kuramsal bir yaklaşım olan sembolik etkileşimcilik için en temel analiz birimi insanların yaşam alanındaki nesnelerin anlamlarıdır.Bu nesneler maddi varlıkları, eylemleri, diğer insanları ve hatta sembolleri içerir.

Sembolik etkileşimcilik kuramına göre  binsanlar  gündelik hayatta, ürünleri ve markaları satın alıp tüketirken, bunların ekonomik, teknolojik ve işlevsel yararlarından çok, bu ürün ve markaların taşıdıkları ve aktardıkları sembolik anlamları önemserler. Örneğin bir otomobilin sağlayacağı ulaşım faydasından çok kişiye kazandıracağı statü ve prestije önem verebilirler.

Gündelik hayat sosyolojisine ilişkin kuramlar içinde en önemlilerinden biri, Erving Goffman’a
ait dramaturji kuramıdır. Goffman kendine özgü kavramlaştırmalar ile gündelik hayatı anlamlandırmaya çalışmış ve sosyolojiye önemli katkılar yapmıştır. Bu kavramlar şöyle ifade edilebilir: toplumsal benlik
kavrayışı, performans, izlenim, izlenim yönetimi,rol mesafesi ve odaklanmış etkileşim .

Fenemonolojik  yaklaşıma göre gündelik hayatın önemi, ona bireysel aktörler tarafından
atfedilen bağlama gönderimde bulunan anlamlardan ayrılamaz. Teorik bir çerçeve olarak fenomenoloji bir durumun, olayın ve nesnenin dışında, karşısında ve etkisinde olanlar tarafından ve onlardan bağımsız olarak tanımlanmasına veya öyle kabul edilmesine odaklanmıştır. 

Etnometodoloji, daha çok gündelik hayatta insanların dünyalarına biçim vermek ve anlam kazandırmak için kullandığı yöntemleri inceler.

Lefebvre reklam gibi insanlara tüketim yoluyla mutlu olabilecekleri düşüncesini yayan araçlara mitos adını vermiştir. Mitoslar tüketimi meşrulaştıran araçlardır. 

• Certeau’ya göre strateji, güçler arasındaki ilişkilerin ancak bir istek ya da işletme, ordu, kent, bilimsel kurum gibi bir erk öznesinin yalıtılabilir olduğu anda gerçekleştirebileceği oyun ya da hesaplaşmadır.  Bu anlamda stratejinin aynı zamanda bir manipülasyon olduğunu savunur.
• Certeau’ya göre taktik ise sıradan insanın egemen güçlerin  stratejileri karşısındaki savunma, ayakta kalma aracıdır. Gündelik hayattaki alışkanlıklar, tutum ve tüketmek, yemek yapmak, okumak gibi pratikler aynı zamanda taktiklerdir.