TÜKETİM BİLİNCİ VE BİLİNÇLİ TÜKETİCİ

Tüketim sürecinin ana aktörü olan tüketicinin, günümüzde daha eğitimli, daha seçici, alışveriş yapmak için daha az zaman harcama ve özellikle de hakkını aramaya istekli olma özelliği, alışveriş sürecini de farklılaştırmaktadır. İhtiyaçlarını tatmin etmenin yanı sıra belirli bir farklılaşan yaşam düzeyine ulaşmak amacı ile tüketim eylemi gerçekleştirir. Tüketicilerden beklenen sorumluluklar çerçevesinde, her ne kadar tüketim olayı, bireysel bir faaliyet olarak görülse de kullanılan mal ve hizmetlerin üretim öncesi ve tüketim sonrası süreçleri dikkate alındığında, etkilerinin tüm topluma yönelik olduğu görülecektir. Doğru cevap E’dir.

Alışveriş Aşaması: Alışveriş aşamasında öncelikle alışveriş yapılacak yer belirlenir. Ardından ürünün markası, fiyatı, kalitesi gibi özellikleri açısından niteliği değerlendirilir. Daha sonra ödeme koşulları, garanti belgesi, satış sonrası hizmetler ile ilgili bilgiler edinilir, değerlendirilir ve böylece satın alma gerçekleşir. Bilinçli tüketici alışveriş sırasında, fiş ya da fatura, kullanma kılavuzu ve garanti belgesi vb. belgeleri mutlaka satıcıdan almalıdır. Doğru cevap C’dir.

Biyolojik Nedenler: İnsanın çevresel uyarıcılarla etkileşimi sonucu, beş duyu organı ile algılanan duyumlar, beyin tarafından yorumlanır, anlamlı hale getirilir ve içsel-dışsal bir tepkiye yol açar. Beyinde bu davranışı tetikleyen veya sınırlayan anatomik yapılarla birlikte nörokimyasalların dengesinin bozulması, aşırı veya takıntılı alışveriş ile sonuçlanabilir. Doğru cevap B’dir.

Takıntılı alışveriş sorunu olan tüketicilerin, reklâmlarda gördükleri ürünlerin işlevselliğinden çok, görünüşüne odaklı bir satın alma gerçekleştirdiklerini ortaya koymaktadır. 30-40 yıl öncesinde ürün satın alırken dikkate alınan “evladiyelik-ömür boyu kullanılabilirlik” ölçütünün günümüzde tasarım odaklı, markalı ve sosyal olarak arzu edilen ürünlere yöneldiğini göstermektedir. Doğru cevap D’dir.

Bilinçli alışveriş için bilinçli tüketicinin geleneksel olarak sıralanan sorumlulukları:  1. Doğal kaynakların kullanımına özen gösterilmesi, 2. Çevre-üretim tüketim dengesinin sağlanması, 3. Sosyal yönden sorumlu tüketim anlayışı, 4. Geleceği düşünme, 5. Aşırı ve gereksiz tüketimden uzak durulması, 6. Bilinçli alışveriş alışkanlığının kazanılması, 7. Çevre duyarlılığına sahip olunması.

Geleceği düşünen kişiler; ihtiyaç ve bütçelerini geleceği düşünerek dengeler, mevcut bütçeyle plansız ve bilinçsiz tüketim yapmaz; hem kendi hem toplumsal kaynakların gelecegini düşünür. Doğru cevap A’dır.

Sürdürülebilir tüketim, doğal kaynaklara aşırı yüklenmeden ve çevreyi yok etmeden, gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılama olanaklarını da göz önünde bulundurarak bugünkü ihtiyaçlarımızı karşılama biçimidir. Doğru cevap E’dir.

İnsanlar psikolojik durumlarına bağlı olarak alışverişe çıkma kararı verebilir. Örneğin çok mutlu zamanlarda bu istek ortaya çıkabileceği gibi aksine hüzünlü durumlarda da görülebilir. Alışveriş, her zaman ihtiyaç ortaya çıktığında gerçekleştirilen bir eylem değildir. Çünkü alışveriş bazen anlamsız, bazen gereksiz, bazen de aşırı olabilir. Alışveriş bağımlılığı kavramı, tamamen takıntılı şekilde alışverişi düşünmeyi, planlar kurmayı ve alışveriş yapmayı ifade eder. Alışveriş bağımlıları için harcamalar tamamen ihtiyaç dışı ve kontrolsüzdür.  Doğru cevap D’dir.

Beklenti: Belli bir ürüne sahip olmak ya da alışveriş eylemi ile ilgili düşünce, arzu ya da bilişsel düşünme dönemi. Doğru cevap A’dır.

Her şeyden önce sorumlu bir tüketicinin bilgili, bilinçli ve eğitime açık olması, reklâm gibi dış etkileri sağlıklı olarak yorumlayabilmesi ve hemen etkisinde kalmaması gerekir. Bilinçli tüketici, sınırsız bir tüketim furyasına kapılmadan, toplumdaki kaynakların kıt olduğunu düşünen, ön yargılara kapılmadan en uygun ürünü satın alan, ticarî ilişkilerinde dürüst ve onurlu davranan, karşılaştığı olumsuzlukları veya aksaklıkları çekinmeden dile getiren ve uygun yöntemlerle hakkını arayandır.  Doğru cevap E’dir.

Yabancı mal veya hizmetlerle aynı kalitede olanlar arasından yerli olanın tercih edilmesi, tüketicinin ekonomik çıkarına uygun olacağı kadar yeni iş ve yatırım olanakları yaratarak ülke sanayisinin gelişmesine, kaynakların verimli kullanılmasına, böylece ülke ekonomisinin güçlenmesine katkı sağlayacağı unutulmamalıdır. Uluslararası markayı taşıyan her malın kaliteli olduğu yanlış bir önyargıdır. Bu konuda özellikle çocukların ve gençlerin eğitimi ve bilinçlendirilmesi büyük önem taşır.  Doğru cevap D’dir.

Literatürde sürdürülebilir tüketim, sorumlu tüketim, bilinçli tüketim gibi farklı tanımlara sıkça rastlanmakla birlikte bu tanımların hepsinin aslında aynı kavramı ifade ettikleri görülmektedir. Sürdürülebilir tüketim, doğal kaynaklara aşırı yüklenmeden ve çevreyi yok etmeden, gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılama olanaklarını da göz önünde bulundurarak bugünkü ihtiyaçlarımızı karşılama biçimidir. Doğru cevap B'dir.

Bilinçli alışveriş için bilinçli tüketicinin geleneksel olarak sıralanan sorumlulukları şunlardır: 1. Doğal kaynakların kullanımına özen gösterilmesi, 2. Çevre-üretim tüketim dengesinin sağlanması, 3. Sosyal yönden sorumlu tüketim anlayışı, 4. Geleceği düşünme, 5. Aşırı ve gereksiz tüketimden uzak durulması, 6. Bilinçli alışveriş alışkanlığının kazanılması, 7. Çevre duyarlılığına sahip olunması. Ekonomik yönden sorumlu tüketim anlayışı bilinçli tüketicinin özelliklerinden birisi değildir. Doğru cevap E'dir.

Tüketicileri mal ya da hizmet satın almaya yönelten üç temel etken söz konusudur. Bunlar ;

1. İşlevsellik etkeni (ekonomik ve işe yararlılık),

2. Duygusal ve sosyal etkenler (duygusal bağ kurma ve sosyal etkileşim),

3. Kimlik ile bağlantılı etkenler (ideal benlik ya da kendini ifade etme biçimi).

Bu etkenler, satın alma kararını bazen ayrı ayrı, bazen bir arada etkileyebilir. Örneğin, elektrik süpürgesi satın alırken temizleme gücü yüksek ve kullanılmadığı zamanlarda fazla yer kaplamayacak uygun fiyatlı bir model tercih edildiğinde, işlevsellik ön planda tutulmuş olur. Diğer taraftan bir oturma grubu satın alırken leke tutmayan, kolay temizlenebilir, rahat ve aynı zamanda desenlerinin sizi dinlendiren ve bakmaktan bıkılmayacak kumaşla tercih edilmesi durumunda hem işlevsellik, hem de duygusallık etkeni dikkate alınmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Onyomani temel olarak satın alma dürtüsü anlamına gelmektedir. Psikiyatrinin öncülerinden Emil Kraepelin ve Eugen Bleuler, 20. yüzyılın başında, dürtü kontrol güçlükleri arasında “onyomani” yani satın alma dürtüsünden bahsetmiştir. Kavram genellikle alışveriş bağımlılığı ile ilişkilendirilmektedir. Alışveriş bağımlılığı ise bir hastalık değil, davranış bozukluğu olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Takıntılı alışveriş durumunun dört aşaması söz konusudur. Bunlar; hazırlık, bekleme, alışveriş ve para harcamadır. Doğru cevap D'dir.

Takıntılı alışveriş hazırlık, bekleme, alışveriş ve para harcama aşamalarından oluşmaktadır. Tüketici tarafından ürünün satın aldığı ve alım sonrası hayal kırıklığı, pişmanlık ya da coşku ve mutluluk gibi duyguların yaşandığı aşama para harcama aşamasıdır. Doğru cevap E'dir.

Alışveriş aşamasında öncelikle alışveriş yapılacak yer belirlenir. Ardından ürünün markası, fiyatı, kalitesi gibi özellikleri açısından niteliği değerlendirilir. Daha sonra ödeme koşulları, garanti belgesi, satış sonrası hizmetler ile ilgili bilgiler edinilir, değerlendirilir ve böylece satın alma gerçekleşir. Bilinçli tüketici alışveriş sırasında, fiş ya da fatura, kullanma kılavuzu ve garanti belgesi vb. belgeleri mutlaka satıcıdan almalıdır. Doğru cevap E'dir.

CE (Conformité Européenne) işareti; ürünün amacına uygun olarak kullanılması halinde; insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki yaşam ve sağlığı, çevre ve tüketicinin korunması açısından en az güvenlik koşullarına uygun olduğunu gösterir. Doğru cevap B'dir.

Alışveriş bağımlılığı ile takıntılı alışverişi birbirinden farklı kavramlardır. Alışveriş bağımlılığı, Internet bağımlılığı, egzersiz bağımlılığı, patolojik kumar gibi davranışsal bağımlılıklar içerisinde yer alan, içinde belli bir madde olmadan (alkol, sigara vb.) davranışı yaparak rahatlama ve huzur hissedilen durumu ifade eder. Takıntılı alışveriş yapmak ise hem alışveriş bağımlılığı gibi davranışsal bağımlılık çerçevesinde dürtü kontrol bozukluğu, hem de obsesif kompülsif bozukluk içinde yer alır. Eğer kalem koleksiyonu yapan tüketici, sigorta primini ödemek için ayırdığı parayı 2785. kalemi almak üzere harcıyorsa dürtü kontrol bozukluğu gösterirken, yeni bir ayakkabı alan tüketicinin, hiç ihtiyacı olmamasına karşın bu ayakkabıyı tamamlayacak çanta, kıyafet, şapka ve aksesuarları da satın alması ve rahatlaması, takıntılı alışveriş davranışını ortaya koyar. Doğru cevap C'dir.

Tüketicileri mal ya da hizmet satın almaya yönelten üç temel etken söz konusudur. Bunlar;

1. İşlevsellik etkeni (ekonomik ve işe yararlılık),

2. Duygusal ve sosyal etkenler (duygusal bağ kurma ve sosyal etkileşim),

3. Kimlik ile bağlantılı etkenler (ideal benlik ya da kendini ifade etme biçimi). 

bir oturma grubu satın alırken leke tutmayan, kolay temizlenebilir, rahat ve aynı zamanda desenlerinin sizi dinlendiren ve bakmaktan bıkılmayacak kumaşla tercih edilmesi durumunda hem işlevsellik, hem de duygusallık etkeni dikkate alınmaktadır. Doğru cevap A'dır.