TÜKETİM BİLİNCİ VE BİLİNÇLİ TÜKETİCİ

Ülkemizde, tüketicileri korumaya yönelik ilk yasal düzenleme olan 4077 sayılı
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 1995 yılında yürürlüğe girmiştir. 2003 yılında 4822 sayılı kanun ve 2013 yılında 6502 sayılı kanun ile Tüketicinin Korunması Hakkındaki kanunda önemli değişiklikler yapılmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tüketici bilincinin oluşturulması beş farklı açıdan değerlendirilir;
Farkında Olma: Tüketiciler ihtiyaçlarını isteklerinden ayırt edebilmeyi öğrenmeli ve mal ve hizmetlerin kalitesi, uygunluğu ve fiyatlar hakkında bilgilendirilmelidir.
Etki-Tepki: Tüketiciler eğitim sonrasında aldıkları bilgilerin güvenilir olduğunu günlük yaşamlarında da görmek istemektedir.
Sosyal Sorumluluk: Sosyal sorumlu tüketim, tüketicilerin mevcut kaynaklar arasından seçim yapması, satın alma kararlarını vermesi ve tüketim davranışlarında bulunması, yalnız kendi ihtiyaçlarını giderme isteği ile motive olmayan, kararlarının ve davranışlarının olası sonuçlarını dikkate alan bir tüketim biçimidir. Tüketiciler, davranışlarının toplumun diğer bireyleri üzerindeki etkisini de düşünerek duyarlı ve hassas davranmaya yönlendirilmelidir.
Ekolojik Sorumluluk: Tüketiciler satın alma sırasında karar verirken hem fiziksel
çevreye, hem de bilinçsiz tercihleri ile dünyanın yok olmasına katkıda bulunduklarının farkında olmalıdır.
Dayanışma: Tüketici hareketleri, toplumdaki tüm grupların katılımıyla daha etkili
olabilmektedir. Tüketiciler, büyük bir grup olarak hareket etmelerinin, seslerini duyurmada çok daha etkili olacağı bilincini taşımalıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Tüketici gözün oluşturulması ile birlikte, tüketicinin satın alma sırasında bir ürünü analiz ederken, sağlıklı olması, ekonomik olması, ürün güvenliği, yasal ve çevresel açıdan uygunluk taşıması ve sosyal maliyetini de değerlendirebilmesi mümkün olabilmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Tüketicilerin satın aldıkları mal ve hizmetlerle ilgili olarak; ambalajların boyutları,
ağırlıkları, dayanıklılıkları, mal ve hizmetin kalitesi, standardı, çeşit ve serilerinin sayısı, kullanım ve bakım özellikleri, içerikleri, markalarının sayısı, gramaj ve diğer ölçüleri, üretim ve son kullanma tarihleri, üreticinin kimliği, adresi, iade şartları, firma politikaları, garanti belgesi ve şartları, satış sonrası hizmetler hakkında bilgilendirilmeleri gerekir. Tüketicilerin bu konularda bilgilendirilmeleri için kişisel ve ticari kaynaklara ihtiyaç duyulmaktadır. Kişisel kaynak grupları; tüketicinin kendi deneyimleri, dost ve arkadaş tavsiyeleri sayılabilir. Ticari kaynak grupları ise reklâmlar, satış personelinin yüz yüze görüşme sonucunda verdiği bilgiler, standart-kalite uygunluk belgeleri, malın üzerindeki işaretleme, etiket ve yazılar, panel-pano-broşür, kullanım kılavuzları ve diğer yazılı, sözlü, görsel iletişim araçlarıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tüketici eğitiminin verilmesi; tüketicilerin gelirlerini en iyi şekilde kullanmalarına yardımcı olmak amacı taşır. Bununla birlikte tüketicinin piyasadaki mal ve
hizmetler hakkında bilgisini artırarak akılcı kararlar verebilme kapasitesini geliştirmesini sağlar. Tüketici eğitiminin verilmesi, tüketicinin ekonomiyi ve değişen ekonomik şartları anlamasına olanak tanır. Eğitim ayrıca, aile ve ülke kaynaklarının daha iyi kullanılmasını sağlayarak, talebi düzenleme, enflasyonu önleme, devletin tüketiciyi koruma amacına yönelik harcamaların düşmesini sağlama açısından önemlidir. İyi planlanmış tüketici eğitimleri ile tüketicinin pazardaki mal ve hizmetlerin özellikleri konusunda doğru ve tam olarak bilgilenmesi ve bu mal ve hizmetler arasında bilinçli bir seçim yapabilmesi sağlanarak, mal ve hizmet alımlarında tüketicilere hak ve yükümlülüklerini kullanma yeteneği kazandırılmış olur.

Tüketicinin korunması, tüketicinin kendisi dışında başkaları tarafından haklarının korunması için yapılan çabaları içermektedir. Tüketicinin korunması denildiği zaman, tüketicilerin bir araya gelmeleri, sosyal bir güç olmaları ve nihayet bu konu ile ilgili olarak çeşitli kuruluşların faaliyetleri anlaşılmaktadır. Gerçekte tüketicinin korunması kavramı, sadece tüketiciyi korumayı değil, tüketiciye yardımı da içine alır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Ekonomik Çıkarların Korunması (Mal ve Hizmetlerin Serbestçe Seçilmesi) Hakkı:
Ekonomik çıkarların korunması hakkı, tüketicilerin çeşitli mal ve hizmetler arasında gelir düzeylerine göre kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesi, istedikleri mal ve hizmetleri ucuz ve kaliteli olarak alabilmesi için seçeneklerin sunulmasını ifade eder. Bu hak dikkate alınarak, reklâmlar, kapıdan satışlar, kredili ve taksitli satışlar, haksız şartlar içeren sözleşmeler, tüketici kredileri, satış sonrası hizmetler, fiyatlar, çeşitli kamu hizmetleri gibi konularda tüketicilere daha iyi ve uygun koşullarda mal ve hizmet sunulmasının sağlanması ile bu konularda tüketicilerin aldatılmamaları, zarar görmemeleri ve mağduriyetlerinin önlenmesi, tüketicilerin yaşam düzeylerinin yükseltilmesine ilişkin yasal, idari, teknik, sosyal ve ekonomik önlemler alınması gerekmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

En geniş tanımıyla bilinçli tüketici; sivil toplum kuruluşları aracılığıyla örgütlenmiş, bir mal ya da hizmeti satın alırken, ondan en fazla yararı sağlamayı amaçlayan, gerçek ihtiyaçlarını göz önünde tutan, planlı ve belgeli alışveriş yapan, alışverişin nesnesi değil öznesi olduğunun bilincinde olan, kalitesi, standardı yüksek, sağlıklı, güvenli, çevreci ürünü seçme olgunluğunu taşıyan, tüm bunlarla birlikte bütçesine en uygun ürünü seçip tasarrufa önem veren ve aynı zamanda kaliteyi denetleyen, benzerleri arasında yerli ürünleri seçen,
dolayısıyla, giderek ekonomiyi verimliliğe yöneltecek olan yadsınmaz bir sosyo-ekonomik öğedir. Yaptığı tüketimin kendileri, toplum ve dünya üzerinde etkili olduğunu fark edebilen tüketiciler, bilinçli tüketiciler olarak nitelendirilir.

Etik tüketim, tüketicinin seçme hakkını etik olarak üretilen, topluma veya çevreye zarar vermeyen mal ve hizmetlerden yana kullanmak olarak tanımlanabilir. Etik tüketim davranışı, etik satın alma davranışından adil ticarete, tüketici boykotlarından, işletmelerin çevre politikalarına kadar birçok konuyu kapsar.

Tüketicilerin satın alma kararları, satın alma kararlarını etkileyecek istek ve ihtiyaçlarında ve tüketici eğilimlerinde yaşanan değişim ve gelişimler, pazarlamanın önemli aşamaları içinde yer alır. Günümüzde gelişen teknolojik araç ve gereçler, hayatın hızlanması ve ürün çeşitliliğin artmasıyla birlikte tüketicilerin satın alma eğilimleri de değişmektedir. Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

Ülkemizde, tüketicileri korumaya yönelik ilk yasal düzenleme olan 4077 sayılı
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 1995 yılında yürürlüğe girmiştir. Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Ekolojik Sorumluluk: Tüketiciler satın alma sırasında karar verirken hem fiziksel
çevreye, hem de bilinçsiz tercihleri ile dünyanın yok olmasına katkıda bulunduklarının farkında olmalıdır. Doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

Tüketicilerin bu konularda bilgilendirilmeleri için kişisel ve ticari kaynaklara ihtiyaç duyulmaktadır. Kişisel kaynak grupları; tüketicinin kendi deneyimleri, dost ve arkadaş tavsiyeleri sayılabilir. Ticari kaynak grupları ise reklâmlar, satış personelinin yüz yüze görüşme sonucunda verdiği bilgiler, standart-kalite uygunluk belgeleri, malın üzerindeki işaretleme, etiket ve yazılar, panel-pano-broşür, kullanım kılavuzları ve diğer yazılı, sözlü, görsel iletişim araçlarıdır (Öztürk, 1986:11). Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

2008 yılında yapılan “Tüketicinin Korunması ve Tüketici haklarına İlişkin Bilinç Düzeyi Araştırması” tüketicilerin tüketici hakları ile ilgili bilgi düzeylerine göre kategorilere ayrılmasında orta bilinçli tüketici oranının çoğunlukta olduğunu göstermektedir. Bu oran %54,3'tür. Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

Bilinçli tüketicinin sahip olması gereken özellikler şunlardır;
• Mal ve hizmet satın alırken temel ihtiyacını ön planda tutmak,
• Satın alacağı mal ve hizmetlerin kaliteli, güvenli, ucuz ve sağlıklı olması konusunda
araştırmada bulunmak,
• Firmalar arasında güvenirliliği ön planda tutmak,
• Hakkını bilmek, haklarına sahip çıkmak ve savunmak,
• Çevreye karşı duyarlı olmak,
• Yanıltıcı medyanın ve yanıltıcı reklâmların etkisinde kalarak ihtiyaca uygun olmayan davranışlar göstermemek,
• Tüketimin nesnesi değil, öznesi olmak,
• Tüketici haklarının yerleştirilmesi ve korunması konusunun, tüketici birlikleri ve
örgütlenmeyle sağlanabileceğine inanan kişi olmak.

Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

1985 yılında “Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü” nün önerisi ve oybirliği ile Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilen, Türkiye’nin de imza atmış olduğu tüketicilerin uluslararası anayasası niteliğindeki “Tüketicilerin Korunması İlkeleri Rehberi”, daha sonra Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü tarafından geliştirilmiş ve evrensel tüketici hakları bildirgesi adını taşıyarak temek haklar hakkında tüketicilere destek ve güç oluşturmuştur. (http://www.tuketici.gov.tr, 27.03.2012). Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

Özellikle tüketim bağlamında çevre dostu ürünler alarak, çevre kirlenmesine daha az sebebiyet vermek, tüketimde sosyal sorumluk bilinci oluştuğunun örneği olacaktır. Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

A ve B şıkkındaki sorular tüketici tarafından bir ürünü yasal açıdan değerlendirirken sorulacak sorulardandır. C şıkkında verilen soru ekonomik açıdan D şıkkındaki soru ise sağlık açısından değerlendirmelerde sorulmaktadır. Bu durumda doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

1950’lerin başlarından itibaren pazarlama anlayışında, müşteri odak nokta haline gelmiş, müşteri tatmini önem kazanmıştır. Doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

Tüketici, kişisel arzu, istek ve ihtiyaçları için pazarlama bileşenlerini satın alan ya da satın alma kapasitesinde olan gerçek kişidir