TÜKETİM BİLİNCİ VE BİLİNÇLİ TÜKETİCİ

Yaşamak için gerçekleştirilen ve gündelik yaşamın bir parçası olan tüketim; belirli bir ihtiyacı tatmin etmek için mal veya hizmet satın alma ya da kullanma olarak tanımlanır (Odabaşı, 1999: 4).

Tüketici; kendisinin ya da ailesinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir mal ya hizmet satın alan ve kullanan kişidir.

Etkileyenler:Diğer üyelere mal ya da hizmet hakkında bilgi veren aile üye/leri

Hazırlayanlar: Mal ya da hizmetin ailenin diğer üyelerinin kullanımı için uygun hale getiren aile üye/leri.

Belirli ürünleri kimlerin satın aldığı, söz konusu ürünlerin ne amaçla kullanıldığı, niçin belirli bir marka ya da modelin tercih edildiği, o ürünün ya da modelin nasıl seçildiği ve ödemenin nasıl yapıldığı, ürüne ne zaman ihtiyaç duyulduğu ve ürünün nereden satın alındığı gibi sorular yanıt aranan temel konulardandır.

Tüketici davranışları, çevresel faktörlerden etkilenir. Ancak çevresel faktörlerin etkisi; satın alma amacına, tüketicinin içsel durumuna ve diğer durumsal faktörlere göre değişebilir. Örneğin, buzdolabı arızalanan bir kişinin satın alma davranışı ile yeni evlenecek bir çiftin buzdolabı satın alma davranışı birbirinden farklılık gösterebilecektir.

Tüketim kültüründe sınırsız ve doyurulmaz olarak kabul edilen bu ihtiyaçlar, sürekli olarak daha fazla isteği ortaya çıkararak vazgeçilmez arzulara neden olur. İhtiyacın doyurulmaz olma özelliği, verimlilik artışı ile birlikte tüketimi sembolik hale getirmektedir. Bu süreçte insanlar, kendilerini ekonomik ve sosyal olarak daha ileri düzeylere getirme çabası içerisinde bulunmaktadır. Yeni ürünlerin geliştirilmesi ve kullanım ömürlerinin hem fonksiyonel, hem de sosyo-psikolojik olarak kısaltılması, tek kullanımlık ürünlerin tasarlanması, beraberinde elde bulunan ve kullanılabilir ürünlerin de değer kaybederek elden çıkarılmasına neden olur.

II. Dünya Savaşı’ndan sonra başlayarak, 1970’lere kadar süren Fordist dönem, kitle tüketimi ile temel tüketim birimi olarak aileyi, tüketim kültürü ve yaşam biçimlerinin başlıca özelliği olarak belirler. Fordist dönem, yüksek ücretli çalışan genç kadın ve erkekler ile çeşitli meslek sahibi sınıfların, yeni tüketici grupları olarak ortaya çıktığı dönemdir. Ayrıca eğlence endüstrisi ve televizyon başta olmak üzere reklâm ve diğer kitle iletişim araçları, bu dönemde tüketim pazarını geliştirmede önemli rol oynamıştır.

Sembolik ürün tüketiminin nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
1. Statü ya da sosyal sınıfı belirtmek,
2. Bireyin kendini tanımlayarak bir role bürünmesini sağlamak,
3. Sosyal varlığı oluşturmak ve koruyabilmek,
4. Bireyin kendini başkalarına ve kendine ifade edebilmek,
5. Kimliği yansıtmak

Materyalizm, maddi ihtiyaç ve arzulara yönelerek, manevi konuları reddetmek ve tüketicinin dünyevî değerlere önem vermesi şeklinde tanımlanır.

tüketim; belirli bir ihtiyacı tatmin etmek için mal veya hizmet satın alma ya da kullanma olarak tanımlanır (Odabaşı, 1999: 4).

Örneğin, “su” bir istek iken “susamak” bir ihtiyaçtır. Çünkü giderilmediğinde rahatsızlık veren susuzluk ihtiyacı; su, çay, meyve suyu, vb. farklı yollarla giderilebilir.

Kullananlar:Mal ya da hizmeti tüketen aile üyel/eri

Hazırlayanlar: Mal ya da hizmetin ailenin diğer üyelerinin kullanımı için uygun hale getiren aile üye/leridir.

X kuşağı : 1960-1980 yılları arasında çeşitli ekonomik krizler ve sosyal sancılar gibi oldukça güvensiz bir ortamda doğan bu kuşağa "kayıp kuşak" bile deniliyor.

Tüketim toplumunun kültürü olan “tüketim kültürü”, Odabaşı (1999)’na göre ‘tüketicilerin çoğunluğunun yararcı olmayan statü arama, ilgi uyandırma, yenilik arama gibi özelliklerle öne çıkan mal ve hizmetleri arzuladıkları hatta peşine düşüp, edinip sergiledikleri bir kültürün tanımı’ olarak ifade edilir.

Reklâm talebi uyaran önemli bir pazarlama aracıdır. Ürünün ulaşılabilirliğini göstererek, gizli kalmış veya farkında olunmayan ihtiyaçların uyarılmasını sağlar.

Rakiplerin hamlelerine karşılık verir. Diğer tutundurma karması elemanları ile birleştirilerek rakiplere karşı bir silah gibi kullanılır. İşletmenin sunduğu ürünü, rakip ürünlerden ayırarak marka kişiliği oluşturur.

Marka tercihini geliştirir. Ürünler istenilen kalite, hizmet ve değerde sunulduğunda müşteri memnuniyeti yaratır. Tutarlı reklâm, marka tercihini güçlendirir. Tatmin olmuş müşteri, ağızdan ağza iletişimi de kullanarak firmaya değer sağlar.

Satışları artırarak maliyetleri düşürür, daha fazla üretildiğinde üretim maliyetlerinin düşmesine neden olur (ölçek ekonomisi).

Marka imajı oluşturur. Marka imajı reklâmda kullanılan olumlu görüntüler ile tüketici zihnine yerleştirilir. Marka tüketicilere belirli bir seviyede kalite, hizmet ve faydanın verileceğinin garantisi gibidir. Bu nedenle firmalar, marka değerlerinin yükselmesini ister.

Yenilikçiliğe ve yeni ürün gelişimine katkı sağlayarak, ürünün demode olma riskini azaltır. Daha fazla yenilik, satışları artıracağından, artan satış ile yenileme maliyetleri düşer.

Türkiye’nin ilk alışveriş merkezi Galleria’dır.

Gerçek benlik, “ben kimim?” sorusuna yanıt arayan ve tüketim açısından sahip olunan ürünlerle ilgilidir.

Sembolik ürün tüketiminin nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Statü ya da sosyal sınıfı belirtmek,

Bireyin kendini tanımlayarak bir role bürünmesini sağlamak,

Sosyal varlığı oluşturmak ve koruyabilmek,

Bireyin kendini başkalarına ve kendine ifade edebilmek,

Kimliği yansıtmak.