Tüketicinin Korunması ve Türkiye’de Tüketicinin Korunmasına Yönelik Düzenlemeler

tüketicinin korunması kapsamında en geniş anlamı ile ihtiyaçlarını gidermek amacı ile talepte bulunan, satın alan, kullanan ve satın alınan ürünleri hiçbir ticarî değişime konu olmayan kişi, kurum ve ailedir.

Türkiye’de ise 1970’lı yıllarda gündeme giren bu konu “4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” ile 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Her yıl 15 Mart Dünya Tüketiciler Günü’nün içinde bulunduğu hafta Tüketiciyi Koruma Haftası olarak kutlanmaktadır.

• Gelişen teknolojilerin tüketim ürünlerinde çeşitliliği sürekli artırması,
• Sanayi ürünlerinin tüketimdeki payının azalması ve bu ürünleri üreten işletmelerin güçlü ve örgütlü olmaları,

• Tüketicilerin iyi bir alışveriş için geliri, gerekli zamanı ve bilgisinin sınırlı olması,
• Tüketicilerin yanıltıcı olabilecek reklâmların etkisinde kalmaları,
• Toplumda; çocuklar, yaşlılar, engelliler ve az gelirli ve daha çok korunmaya ihtiyaç 172gösteren tüketicilerin var olmasıdır.

Tüketicinin korunmasını sağlamak için tüketici; devlet; medya ve bilim insanları; üreticiler,aracılar ve iş sahipleri ve tüketici örgütleri gereklidir.

Tüketici örgütleri bizzat tüketicilerin kurduğu örgütler olabileceği gibi devlet eliyle kurulmuş olan Türk Standartları Enstitüleri veya Tüketici Mahkemeleri de olabilir. Yine aynı şekilde ulusal düzeyde olabilecekleri gibi uluslararası düzeyde örgütlenmiş Uluslararası Tüketici Birliği (IOCU), Avrupa Birliği Tüketici Danışma Konseyi gibi hükümet dışı organlar da olabilmektedir.

Mal ve hizmet satın alırken temel ihtiyacını ön planda tutan; satın alacağı mal ve hizmetlerin kaliteli, güvenli, ucuz ve sağlıklı olması konusunda araştırmada bulunan; firmalar arasında güvenirliliği ön planda tutan; hakkını bilen, haklarına sahip çıkan ve savunan; çevreye karşı duyarlı olan, yurdumuzun ve dünyanın her köşesini kendi evi gibi düşünen; her çeşit savurganlık karşısında olan; tüketici haklarının yerleştirilmesi ve korunmasının, tüketicilerin birliği, organize olmaları ve örgütlenmeleriyle sağlanabileceğine inanan kişi, bilinçli tüketicidir.

Demokrasinin Gelişmesi ve Yaygınlaşması

Artan Fiyatlar ve Enflasyon

İletişimdeki Gelişmeler ile Yanıltıcı Reklâm ve Bilgilendirmeler

İnsan Sağlığına ve Güvenliğine Verilen Önem

Sosyal ve Çevre Sorunlarındaki Artış

Adil Gelir Dağılımı ve Refahın Adil Paylaşımı

Bireylerin satın alma gücü ve refah düzeyi, enflasyonla yakından ilgilidir. Dar veya sınırlı gelire sahip olan tüketiciler, artan fiyatlar ve enflasyon karşısında genellikle güçsüz konumdadır. Bu nedenle yüksek enflasyon dönemlerinde tüketici hareketleri daha canlan- makta ve ilgili örgütler tüketicinin korunması zorunluluğunu daha yaygın şekilde ifade etmeye yönelmektedir. Alıcı ve satıcı arasındaki dengeyi, tüketicinin aleyhine bozan enflasyon rahatsızlığı, tüketicilerin bilinçlenmesi gereğini ortaya koyar.

Piyasada satılan gıda maddelerinin sağlıklı ve güvenirli olması, üretim ve son kullanım tarihlerinin belirtilmesi, sigara konusundaki yasaklar veya sınırlamalar, otomobillerde emniyet kemeri kullanımı vb. gibi bir çok konu, sağlığa ve güvenliğe verilen önemin ve buna yönelik uygulamaların toplumda kabul gördüğüne işarettir.

• Tüketicinin kendi değer sistemini anlamasını,
• Karar verme yeteneklerini geliştirmesini,
• Pazarda bilgi ve seçenekleri değerlendirmesini,
• Satın alma işleminden tatmin olmasını,
• Hak ve sorumluluklarının bilincine varmasını sağlamaktır.

Temel ihtiyaçların giderilmesi hakkı
Güvenlik ve güven duyma hakkı
Ekonomik çıkarların korunması hakkı
Zararların karşılanması (tazmin edilme) hakkı

Örgütlenme ve temsil edilme hakkı
Bilgilendirme ve eğitim hakkı
Bilgi edinme hakkı
Sağlıklı bir çevreye sahip olma hakkı
Şikâyet hakkı

Beslenme, barınma, ısınma, aydınlanma, içecek su bulma, ulaşım ve haberleşme gibi bütün ihtiyaçlar tüketicinin en temel haklarıdır

Tüketicinin eğitimi; bireyin ekonomik faaliyetlerini yönlendirme, ihtiyaçlarını karşılama ve pazarı etkileme gücünü artırmayı hedef alan, eğitim ve bilgilendirme yatırımı olarak tanımlanabilir.

tüketiciye ihtiyaç duyduğu bilgileri nerede ve nasıl bulacağını, bilgiyi nasıl değerlendireceğini ve kullanabileceğini öğretmektir. Bunun yanında tüketicinin mal ve hizmetleri satın alma ve kullanma becerisini geliştirmek, üretim ve bölüşüm şartlarının sorgulanmasını sağlamak, bir bütün olarak çevre bilincini oluşturmak, üretimin olduğu gibi tüketimin de niteliğini belirleyen ekonomik ve toplumsal seçimlerde taraf olmayı öğretmektir.

İşletmeler, bünyesinde bulunan araştırma geliştirme (AR-GE) birimleri, sadece ürünü geliştirmekle değil,   ürünü alan tüketicinin karşılaşabileceği sorunları başlangıçta çözmekle görevlidir.

eylemde bulunmama ve eyleme geçme

• Aynı markayı bir daha satın almamak,
• İşletmeyi boykot etmek,
• Yakınlarını uyarmak olarak kendini gösterir.

TKHK’na göre ayıplı mal; ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, Internet portalında ya da reklâm ve ilânlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar, ayıplı mal olarak kabul edilir.

Sözleşmeden dönme,

Hizmetin yeniden görülmesi,

Ayıp oranında bedel indirimi,