Çevre Sorunları ve Çevre Sorunları Karşısında Tüketici

doğada canlıların yaşamlarında karşılıklı etkileşimde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlardaki dış ve iç ortamdır.

Hava, su ve toprağın zamanla niteliğinin bozularak yaşam kalitesini yitirmesi, insan ihtiyaçlarının karşılanması için aşırı tüketim sonucu bitki ve hayvan topluluklarının yok olmaya yüz tutması, insanın ortak kültür mirasının bir parçası olan tarihi çevreyi oluşturan öğelerin günlük çıkarlara feda edilmesidir.

Zamanla insanın kendisi için oluşturduğu bu yapay çevre; özellikle doğal çevrenin fiziksel öğeleri olan hava, su, toprak üzerinde doğal dengeyi bozarak insan ve canlılar üzerinde olumsuz, sağlıksız etkiler oluşturmaktadır.

İnsanoğlunun ateşi kullanmaya başlaması ile birlikte insan ve doğa ilişkisinde değişim başlamış, bu değişimle birlikte insan, yaşam kalitesini yükseltebilmek için doğaya hük-metmeye çalışmıştır. Sanayi Devrimini gerçekleştirmek için insan buhar gücününü kullanmış, bu gücünü elde etmek için de kömür ve diğer fosil kaynakları tüketmiştir. Böylece dünyada o döneme kadar görülmemiş çevre kirliliği ve sorunu yaşam kalitesini tehdit eder hale gelmiştir.  

Cevre sorunlarının kaynağı; insanların ihtiyaçlarını karşılamak üzere çeşitli üretim ve tüketim faaliyetlerini gerçekleştirirken, doğal çevreyi dikkate almamaları ve toplumsal faaliyetlerle doğal çevre üzerinde kurulan baskının çevrenin taşıma kapasitesini aşması sonucu olduğu görülmektedir.

Gelişmiş ülkelerde, çevre sorunları “bolluk kirliliği” olarak adlandırılan, daha çok sanayileşme ve kentleşmeye paralel olarak gelişen üretim ve tüketim faaliyetlerinin artışıdır.

Gelişmekte olan ülkelerin karşı karşıya olduğu çevre sorunları ise “yokluk kirliliği” olarak adlandırılan, belirli ölçülerde gelişen sanayinin yarattığı sorunların yanısıra daha çok az gelişmişlik- ten kaynaklanan sorunlardır. Örneğin, sanayide yetersiz sermaye birikimi ile birlikte geri kalmış teknolojinin kullanımı önemli ölçüde hava, su vb. sorunlarını, düzensiz kentleşme ve nüfusun hızlı bir şekilde artışı ise üretim ve tüketim faaliyetlerinin artmasıyla doğal kaynaklar üzerinde yoğun bir baskıyı beraberinde getirmektedir142

Çevre sorunlarının temelde iki farklı biçimde ortaya çıktığı gözlemlenmektedir. Birincisi, doğal kaynakların üretim/tüketim etkinlikleri çerçevesinde aşırı kullanımı, ikincisi ekosistemin giderme/ özümseme kapasitesini aşan miktarlarda atığın doğaya bırakılmasıdır

20.yüzyıla damgasını vuran sanayileşme, arzu edilen gelişmiş bir yapay çevrenin oluşturulması için gerekli olan sosyo-ekonomik gelişmenin bir ön koşuludur.

Kentleşme ise, ekonomik açıdan; nüfusun tarımdan endüstri ve hizmetlere kaymasını, fiziksel çevre açısından; doğaya göre biçimlenmiş, yaygın ve işlevleri sınırlı çok sayıda yerleşmelerden, doğayı kendine göre biçimlendirmiş, yoğun ve çok işlevli yerleşimlere doğru dönüşümü içeren, toplumsal açıdan da gruplaşmaların dengelendiği sistemli bir bütünlüğü ve farklılaşmaya dayalı dinamik bir yapıyı ifade etmektedir

sanayileşmeye paralel giden kentlerdeki hızlı nüfus artışının getirdigi  başlıca sorunlar; hava kirliliği, trafik, yetersiz altyapı, konut, ulaşım, sağlık, eğitim, çevre, tarihi ve kültürel mirasın korunamaması, ekonomik ve yönetimsel sorunlardır.

Nüfus artışının çevrede meydana getirdiği olumsuz etki; tüketim alışkanlıklarıyla birlikte, daha fazla ürün ve enerji kullanımına yönelik değişmelerdir. Doğal çevre kaynakları üzerinde tüketim baskısı yaratan nüfus artışı kıt kaynakların paylaşımı konusunda da sorunların yaşanmasını getirmekte ve kaynakların hızla tükenmesine yol açmaktadır.

Hava kirliliği, havanın doğal bileşiminin çeşitli nedenlerle değişmesi, havada katı, sıvı ve gaz şeklindeki yabancı maddelerin insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar vermesidir

Hava kirliliğine neden olan kaynaklardan Doğal kaynaklar; yanardağ faaliyetleri, insan kaynaksız oluşan orman yangınları, çöl tozları, açık arazideki hayvan türlerinin ve bitki örtüsünün bozulması gibi bazı doğa olayları sebebiyle havayı kirleten maddelerdir.

Sanayileşme ile kirlilik yaratanlar ile otomobil egzozundan çıkan gazların ürettiği “dış ortam kirliliği” ve evde ısınma ve yemek pişirmede yakıtların yakılmasının neden olduğu “iç ortamsal kirlilik”.

Kentlerde ısınmadan kaynaklanan kirlilik kadar, nüfus artışı ve gelir düzeyinin yükselmesine paralel olarak artan motorlu taşıtların neden olduğu zararlı egzoz gazları da önlem alınması gereken önemli bir hava kirliliği sorunudur. Benzinli ve dizel taşıtların çıkardığı egzoz gazlarında bulunan zararlı maddelerin, özellikle nüfus ve trafiğin yoğun olduğu büyük kent merkezlerinde çevreye verdiği zararlar çok daha fazladır. Taşıtlardan kaynaklanan kirleticiler: karbon monoksit, azot oksitler, hidrokarbonlar ve kurşundur.

Su kirliliği, su birikiminin zehirli kimyasallar ve mineraller, böcek öldürücüler ya da işlemden geçirilmemiş pis su gibi öğeler tarafından kirletilmesidir.

Gürültünün insanlar üzerindeki olumsuz etkilerine bakıldığında; işitme sistemine etkileri (fiziksel etki), fizyolojik etki, psikolojik etki ve performans etki olmak üzere temel dört etki üzerinde durulmaktadır

Gürültü kaynakları çeşitleri trafik gürültüsü, endüstri gürültüsü, inşaat gürültüsü, yerleşim alanlarında oluşan gürültü ve demir yolları- hava alanında oluşan gürültü olmak üzere beş sınıfta incelenmektedir

Canlı hayatının devamı için gerekli olan kaynaklar su, toprak, hava ve ormanlardır. Bu kaynakların tümü, zaman içinde kendini yenileyebilme özelliğine sahiptir. Ancak bu kaynakların tüketiminde dengesizlik ya da aşırılık olursa bu kaynakların “tümden tükenme” tehlikesi