TÜKETİM BİLİNCİ VE BİLİNÇLİ TÜKETİCİ - Deneme Sınavı - 7

Türkiye’de toplamda belediye atıklarının yüzde 15-20’si geri dönüşüm ve geri kazanım olarak değerlendirilmektedir. Geri dönüştürülen atıkların yüzde 43’ünü kâğıt, yüzde 27’sini plastik, yüzde 12’sini cam, yüzde 8’ini tekstil ürünleri, yüzde 4’ünü de metal oluşturmaktadır.

Bilimsel araştırmalara göre yeryüzü karasal alanının yüzde 15’i insanların yarattığı sorunlardan dolayı zarar görmüştür. Karasal alanların yüzde 55.7’si su erozyonu, yüzde 28’i rüzgar erozyonu, yüzde 12.5’i kimyasal değişimler (besin kaybı, tuzlanma, kirlenme, asitleşme), yüzde 4.2’si fiziksel değişimler (su baskını, sıkışma, çökme vb.) ile zarar görmüştür. Yani besin kaybı, tuzlanma, kirlenme, asitleşme kimyasal değişimler iken sıkışma ise fiziksel bir değişimdir.

Gerçek Mavi Yeşiller: İlk çevre savunucularıdır. Çevre onlar için bir faaliyet değil, bir yaşam biçimidir. Yüksek derecede çevre bilincine sahiptir ve diğer birçok tüketici üzerinde etkilidir. İyi eğitim almışlardır ve gelir seviyeleri yüksektir. Bu grup, çevreye yaklaşımı kuşkulu olan ürünlerden diğer tüketicilere göre üç kat fazla kaçınırken, çevreci olan ürünleri satın almada iki kat daha duyarlıdır. Çevre sorunlarının çözümünde bireysel olarak başarılı olduklarına inanırlar.

Yeşerenler: Çevreye uyumlu yaşamanın gerekliliğini belirtirler, ancak bireysel olarak katkıda bulunabileceklerine inanmazlar. Çevreyle ilgili faaliyetlere katılırlar ancak yeşil ürünlere fazla bütçe ayırmazlar. Ekonomi ve çevre ikileminde hangi tarafı seçeceklerine karar verememişlerdir. İyi eğitimli ve orta gelir seviyesinde yer alan bu grup çevre konusunda kararsızdır.

Yeşil Yeşilciler: Çevresel sorunlarda daha az aktif olmalarına karşın yeşil ürünlere
daha fazla istek gösterirler. Çevreyle belirli bir kapsamda ilgilenirler. Eğitim seviyesi ve gelir seviyesi gerçek mavi yeşillere göre düşüktür.

Küresel ısınma sonucunda şu etkilerin oluşması olasıdır: Yükselen deniz seviyesi: Küresel ısınma kutup buzullarının erimesine ve okyanusların ısınarak genişlemesine neden olabilir. Buzullar eridikçe deniz yüzeyleri yükselecek,
kıyılara ya da deniz yüzeyine yakın alanlardaki kentler sel altında kalacak ve yaşanmaz olacaktır.  Çölleşme: Küresel ısınma bitek toprağın büyük alanlarının çölleşmesi sonucunu getirebilir. Hastalıkların yayılması: Küresel ısınma, örneğin, sıtma ve sarıhumma gibi hastalıkları yayan sivrisinek gibi organizmaların coğrafi uzanımını ve mevsimselliğini genişletebilir. Sıcaklıklar üç ya da beş santigrat derece yükselecek olsa sıtma olaylarının sayısı yılda 50-80 milyon arasında artış gösterebilir. Kötü hasat: Dünyanın en yoksul alanlarının pek çoğunda tarım ürünleri azalabilir. Değişen iklim örtüleri: Binlerce yıldır görece istikrarlı olan bitki örtüleri küresel ısınmadan ötürü hızlı bozulmalar gösterebilir. Jeopolitik istikrarsızlık: Söz konusu sorunlardan herhangi birinin oluşmasında sınırlanacak olan tarım, su ve enerji kaynaklarını koruma iç güdüsüyle insanlar birbirleriyle savaşabilir, uluslararası çekişmeler yaşanabilir. İnsanlar iklim değişimine uyum sağlayacakları topraklara kitlesel olarak göç edebilirler.

Bulaşık ve çamaşır makineleri: Bulaşıklar makineye konulmadan önce soğuk suda çalkalanmalıdır. Makine yarı dolu veya aşırı dolu şekilde kesinlikle çalıştırılmamalıdır. Yaz aylarında, ısı ve nemi azaltmak için sabah veya akşam saatlerinde yıkama yapılmalıdır. Bulaşıklar için en fazla 60 derece su sıcaklığı yeterlidir. Çamaşır makineleri tam doluyken çalıştırılmalıdır. Çamaşırlar yıkanırken sıcak su yerine ılık su kullanılmalıdır. Elektrik enerjisinin yüzde 90’ı suyu ısıtmada harcanır. 30-40 derece su sıcaklığı, çamaşır için en uygun sıcaklıktır. Çamaşırlar için doğru programı seçilmelidir. Çamaşırlar aşırı kurutulmamalıdır. Fazla harcanan enerjinin yanında aşırı kurutma elbiseyi tüylendirir ve yıpratır. Aşırı köpüren deterjan kullanılmamalıdır. Az veya fazla miktarda deterjan kullanımı verimsiz temizleme demektir.

tüketicinin korunması hususunda  hukuki açıdan ulaşılması istenen temel amaç; tüketiciler ile üreticiler/satıcılar arasında adil bir denge kurulması, tüketicilerin zarar görmesinin mümkün olduğunca engellenmesi, tüketicilerin daha güçlü bir sese sahip olarak tüketiciler ile üreticiler/satıcılar arasında dengeli ve verimli bir iletişimin sağlanmasıdır. Ancak tüketicinin zarar gördüğü durumlarda; zararın giderilmesi kısaca zararın karşılanması hakkının etkili şekilde işletilmesi, tüketiciye hakkını en kolay yollarla arama olanağının tanınması, karşımıza ikinci önemli amaç olarak çıkmaktadır.

Bir hakkı korumanın en iyi yollarından biri, o hakka sahip olan kişinin, bu bilince sahip olmasıdır. Bu nedenle korunma konusunda en büyük görev ve sorumluluk, tüketicinin kendisine düşmektedir.

Ekonomik çıkarların korunması hakkı, tüketicinin mal ve hizmet alımı için yaptığı ödemenin karşılığını tam olarak alabilmesidir. Bu hak, tüketicilerin çeşitli mal ve hizmetler arasında gelir düzeylerine uygun şekilde kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesi, istedikleri mal ve hizmetleri ucuz ve kaliteli olarak alabilmesi ve seçeneklerin artırılmasını ifade eder.

Tüketicinin aldığı bir mal veya hizmetten memnun kalmaması durumunda eyleme geçme davranışı etken ve edilgen olmak üzere iki boyutta ele alınır. Edilgen davranışlar; Aynı markayı bir daha satın almamak, İşletmeyi boykot etmek, Yakınlarını uyarmak olarak kendini gösterir.
Tatminsizlik düzeyi yüksek olan tüketicilerde görülen etken davranışlara örnek olarak ise şunlar gösterilebilir; Mal ya da hizmetteki ayıbı (kusuru) düzeltme ile ilgili eylemler. Onarım ya da ürün değişimini talep etmek, para iadesi istemek,
Yasal yollara başvurma. Ticaret ya da tüketici mahkemelerine başvurarak, zararın ödenmesini talep etme, Şikâyet merkezlerine başvurma. Ürünün satıcı ya da üreticisine başvurmak, tüketici derneklerine, ticaret odalarına, ticaret müdürlüklerine konuyu aktararak durumun düzeltilmesini istemek.

ALO 175 Tüketici Hakları ve Şikayet hattıdır.

Sorumlu bir tüketicinin bilgili, bilinçli ve eğitime açık olması, reklâm gibi dış etkileri sağlıklı olarak yorumlayabilmesi ve hemen etkisinde kalmaması gerekir. Bilinçli tüketici, sınırsız bir tüketim furyasına kapılmadan, toplumdaki kaynakların kıt olduğunu düşünen, ön yargılara kapılmadan en uygun ürünü satın alan, ticarî ilişkilerinde dürüst ve onurlu davranan, karşılaştığı olumsuzlukları veya aksaklıkları çekinmeden dile getiren ve uygun yöntemlerle hakkını arayandır.

Bir elektrik süpürgesi satın alırken temizleme gücü yüksek ve kullanılmadığı zamanlarda fazla yer kaplamayacak uygun fiyatlı bir model tercih ediyorsanız üründe, işlevsellik ön planda tutulmuş olur.

Yeni bir ayakkabı alan tüketicinin, hiç ihtiyacı olmamasına karşın bu ayakkabıyı tamamlayacak çanta ve şapka da satın alması ve rahatlaması takıntılı alışveriş davranışını ortaya koyar.

Tüketicinin alışveriş yapmak için ne zaman, nereye gidebileceğini, hangi kredi
kartlarını kullanabileceğini düşündüğü ve para harcamaya hazırlandığı dönem hazırlanma aşamasıdır.

Fiş, fatura, ve garanti belgesi gibi belgeler alış veriş sürecinin ikinci aşaması olan alış veriş aşamasında gerçekleşir.

İstek ve ihtiyaçların seçimi, alışverişin planlanmasında ilk adımdır. Alışverişe çıkmadan önce ihtiyaçların dengeli şekilde giderilmesi ve akıllı harcama yapılması amacıyla, gerçek ihtiyaçlarımız arasında bizim için en önemlisinden başlayarak bir sıralama yapılması gerekir.

İnsanın çevresel uyarıcılarla etkileşimi sonucu, beş duyu organı ile algılanan duyumlar, beyin tarafından yorumlanır, anlamlı hale getirilir ve içsel-dışsal bir tepkiye yol açar. Örneğin, eski bir dost görüldüğünde duygulanır hatta sarılarak hasret giderilebilir. Diğer tüm davranışlarda olduğu gibi tüketicinin satın alma davranışı da beynin bir işlevinin sonucudur. Beyinde bu davranışı tetikleyen veya sınırlayan anatomik yapılarla birlikte nörokimyasalların dengesinin bozulması, aşırı veya takıntılı alışveriş ile sonuçlanabilir.

Para Harcama: Tüketici tarafından ürünün satın aldığı ve alım sonrası hayal kırıklığı, pişmanlık ya da coşku ve mutluluk gibi duyguların yaşandığı dönemdir.

Türkiye'de, tüketicileri korumaya yönelik ilk yasal düzenleme olan 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 1995 yılında yürürlüğe girmiştir.

Hayatın gelişmesinde etkili olan doğal, toplumsal, kültürel dış öğelerin bütünlüğü olarak tanımlanan çevre; doğada canlıların yaşamlarında karşılıklı etkileşimde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlardaki dış ve iç ortamdır.