TÜKETİM BİLİNCİ VE BİLİNÇLİ TÜKETİCİ - Deneme Sınavı - 4

Tüketicileri bilgilendirme hakkının dört temel amacı bulunmaktadır;

Tüketicilere satın aldıkları mal ve hizmetlerin niteliği, kalitesi, miktarı ve fiyatı hakkında temel bilgileri vermek,

Tüketicilere rekâbet halindeki mal ve hizmetler arasından sağlıklı bir seçim yapabilme olanağı sağlamak,

Tüketicilerin bu mal ve hizmetleri güvenle ve kendi isteklerine uygun olarak kullanabilmelerini sağlamak,

Tüketicilerin kendilerine sunulan mal ve hizmetlerin kullanımından doğacak zarar nedeniyle tazminat talep etmelerini sağlamaktır.

Tüketici eğitiminin temel amaçları şunlardır (Yener, 1990:20);

Tüketicilerin seçimlerini yönlendirmek olmayıp mevcut seçenek ve olanaklardan tüketiciyi haberdar ederek, tüketicinin amacına en uygun olanı seçmede ona yardımcı olmaktır,

Tüketicileri, mal ve hizmetler hakkında mümkün olan en yüksek düzeyde bilgi sahibi yapmaktır,

Tüketicileri mal ve hizmetleri ne zaman ve nereden satın alacakları konusunda bilgilendirmektir,

Mal ve hizmetlerin kalitelerini nasıl belirleyecekleri ve fiyatları konusunda bilgilendirmek ve uyarmaktır,

Mal ve hizmetlerle ilgili tahlil ve deney sonuçlarını tüketicilere iletmektir.

Bilinçli Tüketici Kimdir?

1. Mal ve hizmet satın alırken temel ihtiyacını ön planda tutan,
2. Satın alacağı mal ve hizmetlerin kaliteli, güvenli, ucuz ve sağlıklı
3. Olması konusunda araştırmada bulunan,
4. Firmalar arasında güvenirliliği ön planda tutan,
5. Hakkını bilen, haklarına sahip çıkan ve savunan,
6. Çevreye karşı duyarlı olan, yurdunu ve dünyanın her köşesinievi gibi düşünen,

7. Her çeşit savurganlık ve israfın karşısında olan,
8. Tüketici haklarının yerleştirilmesi ve korunmasının; tüketicilerin
birliği, organize olmaları ve örgütlenmeleriyle sağlanabileceğine inanan kişidir.

Bilinçli alışveriş için bilinçli tüketicinin geleneksel olarak sıralanan sorumlulukları şunlardır :
1. Doğal kaynakların kullanımına özen gösterilmesi,
2. Çevre-üretim tüketim dengesinin sağlanması,
3. Sosyal yönden sorumlu tüketim anlayışı,
4. Geleceği düşünme,
5. Aşırı ve gereksiz tüketimden uzak durulması,
6. Bilinçli alışveriş alışkanlığının kazanılması,
7. Çevre duyarlılığına sahip olunması.

Doğru yanıt C'dir

Tüketicileri mal ya da hizmet satın almaya yönelten üç temel etken söz konusudur. Bunlar 
1. İşlevsellik etkeni (ekonomik ve işe yararlılık),
2. Duygusal ve sosyal etkenler (duygusal bağ kurma ve sosyal etkileşim),
3. Kimlik ile bağlantılı etkenler (ideal benlik ya da kendini ifade etme biçimi).

Buna göre doğru cevap "D" seçeneğidir.

Takıntılı satın alma davranışını tanımlayan ölçütler şunlardır:
a. Karşı gelmesi güç, kişiye anlamsız gelen ya da zorlayıcı şekilde, zihinde sık alışveriş yapma düşüncesi ya da eylemi,
b. Sık sık bütçeyi aşacak miktarda alışveriş yapmak, ihtiyaç duyulmadan ürün satın almak ya da düşünülen süreden daha fazla alışverişte bulunmak,
c. Satın alma eylemi ile meşgul olma, satın alma dürtüsü ya da davranışlarının kişide belirgin huzursuzluğa neden olmasıdır.
Takıntılı alışveriş sorununu belirlemede, tüketicinin mutlaka bir ürünü satın alması gerekmez.
Ayrıca harcanan paranın miktarı da takıntılı alışverişi belirlemede ölçüt değildir. Ancak tüketicinin para harcama şekli hayatı üzerinde olumsuz sonuçlar ortaya çıkarmasına karşın sürdürülüyorsa, takıntılı
alışverişten söz edilebilir.

Doğru cevap "A" seçeneğidir.

Sosyal Nedenler: Yapılan bir araştırmaya göre takıntılı alışveriş sorunu olan
tüketicilerin, reklâmlarda gördükleri ürünlerin işlevselliğinden çok,  görünüşüne odaklı bir satın alma gerçekleştirdiklerini ortaya koymaktadır .  günümüzde tasarım odaklı, markalı ve sosyal olarak arzu edilen ürünlere yönelim olduğu belirtilmiştir.

Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Alışveriş aşamasında öncelikle alışveriş yapılacak yer belirlenir. Dolayısıyla doğru cevap "E" seçeneğidir.

Alışverişte ön bilgi ve davranış, harcama kadar önemli bir öğedir. Bu nedenle satın alınacak malların ve hizmetlerin kalitesi, sağlık ve güvenliği ile çevreye duyarlılığı, fiyatı, bakım ve kullanım özellikleri, yedek parça ve satış sonrası servis ağı gibi öğeler göz önünde bulundurularak piyasadakiürün çeşitleri, yeni çıkan marka ve modeller araştırılmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap "A" seçeneğidir.

Alışveriş bağımlılığı bir hastalık değil, davranış bozukluğu olarak kabul
edilmektedir Bu noktada alışveriş bağımlılığı ile takıntılı alışverişi birbirinden
ayırmak gerekir. Alışveriş bağımlılığı, davranışsal bağımlılıklar içerisinde yer alan, davranışı yaparak rahatlama ve huzur hissedilen durumu ifade eder. Tüketicinin, hiç ihtiyacı olmamasına karşın bir ayakkabıyı tamamlayacak aksesuarları da satın alması ve rahatlaması, takıntılı alışveriş davranışını ortaya koyar.

Bu durumda doğru cevap "E" seçeneğidir.

Takıntılı alışveriş durumunun dört aşaması söz konusudur 
1. Beklenti
2. Hazırlanma
3. Alışveriş
4. Para Harcama

Alışveriş bağımlılığı; tamamen takıntılı şekilde alışverişi düşünmeyi, planlar kurmayı ve alışveriş yapmayı ifade eder. Alışveriş bağımlıları için harcamalar tamamen ihtiyaç dışı ve kontrolsüzdür. Doğru cevap "D" seçeneğidir.

Beklenti: Belli bir ürüne sahip olmak ya da alışveriş eylemi ile ilgili düşünce, arzu ya da bilişsel düşünme dönemidir. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Gerçek benlik, “ben kimim?” sorusuna yanıt arayan ve tüketim açısından sahip olunan ürünlerle ilgilidir.

Ülkemizde, tüketicileri korumaya yönelik ilk yasal düzenleme olan 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 1995 yılında yürürlüğe girmiştir. Doğru cevap D'dir.

Etki-Tepki: Tüketiciler eğitim sonrasında aldıkları bilgilerin güvenilir olduğunu günlük yaşamlarında da görmek istemektedir. Doğru cevap B'dir.

Tüketici Hakları Evrensel Beyannamesi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda “Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü” nün önerisi ve oybirliği ile 1985 yılında kabul edilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Tazmin Edilme (Zararların Karşılanması) Hakkı: Satın alınan mal ya da hizmetlerin öngörülen nitelikte olmaması, ayıplı çıkması durumunda; ayıplı malın geri alınması, değiştirilmesi, ayıplı hizmetin yeniden görülmesi ve bunun gibi ayıpların ve neden oldukları her türlü maddi, hukuki ve ekonomik zararların karşılanmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Bu özellikler bilinçli tüketicinin sahip olması gereken özelliklerdir. Doğru cevap B'dir.

Farkında olma, Etki-Tepki, Sosyal Sorumluluk, Dayanışma tüketici
bilincinin oluşturulması açısından değerlendirilir. Doğru cevap D'dir.