TÜKETİM BİLİNCİ VE BİLİNÇLİ TÜKETİCİ - Deneme Sınavı - 16

Sürdürülebilir tüketim, doğal kaynaklara aşırı yüklenmeden ve çevreyi yok etmeden, gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılama olanaklarını da göz önünde bulundurarak bugünkü ihtiyaçlarımızı karşılama biçimidir. Doğru cevap E’dir.

İnsanlar psikolojik durumlarına bağlı olarak alışverişe çıkma kararı verebilir. Örneğin çok mutlu zamanlarda bu istek ortaya çıkabileceği gibi aksine hüzünlü durumlarda da görülebilir. Alışveriş, her zaman ihtiyaç ortaya çıktığında gerçekleştirilen bir eylem değildir. Çünkü alışveriş bazen anlamsız, bazen gereksiz, bazen de aşırı olabilir. Alışveriş bağımlılığı kavramı, tamamen takıntılı şekilde alışverişi düşünmeyi, planlar kurmayı ve alışveriş yapmayı ifade eder. Alışveriş bağımlıları için harcamalar tamamen ihtiyaç dışı ve kontrolsüzdür.  Doğru cevap D’dir.

Beklenti: Belli bir ürüne sahip olmak ya da alışveriş eylemi ile ilgili düşünce, arzu ya da bilişsel düşünme dönemi. Doğru cevap A’dır.

Her şeyden önce sorumlu bir tüketicinin bilgili, bilinçli ve eğitime açık olması, reklâm gibi dış etkileri sağlıklı olarak yorumlayabilmesi ve hemen etkisinde kalmaması gerekir. Bilinçli tüketici, sınırsız bir tüketim furyasına kapılmadan, toplumdaki kaynakların kıt olduğunu düşünen, ön yargılara kapılmadan en uygun ürünü satın alan, ticarî ilişkilerinde dürüst ve onurlu davranan, karşılaştığı olumsuzlukları veya aksaklıkları çekinmeden dile getiren ve uygun yöntemlerle hakkını arayandır.  Doğru cevap E’dir.

Yabancı mal veya hizmetlerle aynı kalitede olanlar arasından yerli olanın tercih edilmesi, tüketicinin ekonomik çıkarına uygun olacağı kadar yeni iş ve yatırım olanakları yaratarak ülke sanayisinin gelişmesine, kaynakların verimli kullanılmasına, böylece ülke ekonomisinin güçlenmesine katkı sağlayacağı unutulmamalıdır. Uluslararası markayı taşıyan her malın kaliteli olduğu yanlış bir önyargıdır. Bu konuda özellikle çocukların ve gençlerin eğitimi ve bilinçlendirilmesi büyük önem taşır.  Doğru cevap D’dir.

Tüketicilerin satın alma kararları, satın alma kararlarını etkileyecek istek ve ihtiyaçlarında ve tüketici eğilimlerinde yaşanan değişim ve gelişimler, pazarlamanın önemli aşamaları içinde yer alır. Günümüzde gelişen teknolojik araç ve gereçler, hayatın hızlanması ve ürün çeşitliliğin artmasıyla birlikte tüketicilerin satın alma eğilimleri de değişmektedir. Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

Ülkemizde, tüketicileri korumaya yönelik ilk yasal düzenleme olan 4077 sayılı
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 1995 yılında yürürlüğe girmiştir. Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Ekolojik Sorumluluk: Tüketiciler satın alma sırasında karar verirken hem fiziksel
çevreye, hem de bilinçsiz tercihleri ile dünyanın yok olmasına katkıda bulunduklarının farkında olmalıdır. Doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

Tüketicilerin bu konularda bilgilendirilmeleri için kişisel ve ticari kaynaklara ihtiyaç duyulmaktadır. Kişisel kaynak grupları; tüketicinin kendi deneyimleri, dost ve arkadaş tavsiyeleri sayılabilir. Ticari kaynak grupları ise reklâmlar, satış personelinin yüz yüze görüşme sonucunda verdiği bilgiler, standart-kalite uygunluk belgeleri, malın üzerindeki işaretleme, etiket ve yazılar, panel-pano-broşür, kullanım kılavuzları ve diğer yazılı, sözlü, görsel iletişim araçlarıdır (Öztürk, 1986:11). Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

2008 yılında yapılan “Tüketicinin Korunması ve Tüketici haklarına İlişkin Bilinç Düzeyi Araştırması” tüketicilerin tüketici hakları ile ilgili bilgi düzeylerine göre kategorilere ayrılmasında orta bilinçli tüketici oranının çoğunlukta olduğunu göstermektedir. Bu oran %54,3'tür. Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

Bilinçli tüketicinin sahip olması gereken özellikler şunlardır;
• Mal ve hizmet satın alırken temel ihtiyacını ön planda tutmak,
• Satın alacağı mal ve hizmetlerin kaliteli, güvenli, ucuz ve sağlıklı olması konusunda
araştırmada bulunmak,
• Firmalar arasında güvenirliliği ön planda tutmak,
• Hakkını bilmek, haklarına sahip çıkmak ve savunmak,
• Çevreye karşı duyarlı olmak,
• Yanıltıcı medyanın ve yanıltıcı reklâmların etkisinde kalarak ihtiyaca uygun olmayan davranışlar göstermemek,
• Tüketimin nesnesi değil, öznesi olmak,
• Tüketici haklarının yerleştirilmesi ve korunması konusunun, tüketici birlikleri ve
örgütlenmeyle sağlanabileceğine inanan kişi olmak.

Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

Literatürde sürdürülebilir tüketim, sorumlu tüketim, bilinçli tüketim gibi farklı tanımlara sıkça rastlanmakla birlikte bu tanımların hepsinin aslında aynı kavramı ifade ettikleri görülmektedir. Sürdürülebilir tüketim, doğal kaynaklara aşırı yüklenmeden ve çevreyi yok etmeden, gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılama olanaklarını da göz önünde bulundurarak bugünkü ihtiyaçlarımızı karşılama biçimidir. Doğru cevap B'dir.

Bilinçli alışveriş için bilinçli tüketicinin geleneksel olarak sıralanan sorumlulukları şunlardır: 1. Doğal kaynakların kullanımına özen gösterilmesi, 2. Çevre-üretim tüketim dengesinin sağlanması, 3. Sosyal yönden sorumlu tüketim anlayışı, 4. Geleceği düşünme, 5. Aşırı ve gereksiz tüketimden uzak durulması, 6. Bilinçli alışveriş alışkanlığının kazanılması, 7. Çevre duyarlılığına sahip olunması. Ekonomik yönden sorumlu tüketim anlayışı bilinçli tüketicinin özelliklerinden birisi değildir. Doğru cevap E'dir.

1985 yılında “Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü” nün önerisi ve oybirliği ile Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilen, Türkiye’nin de imza atmış olduğu tüketicilerin uluslararası anayasası niteliğindeki “Tüketicilerin Korunması İlkeleri Rehberi”, daha sonra Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü tarafından geliştirilmiş ve evrensel tüketici hakları bildirgesi adını taşıyarak temek haklar hakkında tüketicilere destek ve güç oluşturmuştur. (http://www.tuketici.gov.tr, 27.03.2012). Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

Tüketicileri mal ya da hizmet satın almaya yönelten üç temel etken söz konusudur. Bunlar ;

1. İşlevsellik etkeni (ekonomik ve işe yararlılık),

2. Duygusal ve sosyal etkenler (duygusal bağ kurma ve sosyal etkileşim),

3. Kimlik ile bağlantılı etkenler (ideal benlik ya da kendini ifade etme biçimi).

Bu etkenler, satın alma kararını bazen ayrı ayrı, bazen bir arada etkileyebilir. Örneğin, elektrik süpürgesi satın alırken temizleme gücü yüksek ve kullanılmadığı zamanlarda fazla yer kaplamayacak uygun fiyatlı bir model tercih edildiğinde, işlevsellik ön planda tutulmuş olur. Diğer taraftan bir oturma grubu satın alırken leke tutmayan, kolay temizlenebilir, rahat ve aynı zamanda desenlerinin sizi dinlendiren ve bakmaktan bıkılmayacak kumaşla tercih edilmesi durumunda hem işlevsellik, hem de duygusallık etkeni dikkate alınmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Onyomani temel olarak satın alma dürtüsü anlamına gelmektedir. Psikiyatrinin öncülerinden Emil Kraepelin ve Eugen Bleuler, 20. yüzyılın başında, dürtü kontrol güçlükleri arasında “onyomani” yani satın alma dürtüsünden bahsetmiştir. Kavram genellikle alışveriş bağımlılığı ile ilişkilendirilmektedir. Alışveriş bağımlılığı ise bir hastalık değil, davranış bozukluğu olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Takıntılı alışveriş durumunun dört aşaması söz konusudur. Bunlar; hazırlık, bekleme, alışveriş ve para harcamadır. Doğru cevap D'dir.

Takıntılı alışveriş hazırlık, bekleme, alışveriş ve para harcama aşamalarından oluşmaktadır. Tüketici tarafından ürünün satın aldığı ve alım sonrası hayal kırıklığı, pişmanlık ya da coşku ve mutluluk gibi duyguların yaşandığı aşama para harcama aşamasıdır. Doğru cevap E'dir.

Alışveriş aşamasında öncelikle alışveriş yapılacak yer belirlenir. Ardından ürünün markası, fiyatı, kalitesi gibi özellikleri açısından niteliği değerlendirilir. Daha sonra ödeme koşulları, garanti belgesi, satış sonrası hizmetler ile ilgili bilgiler edinilir, değerlendirilir ve böylece satın alma gerçekleşir. Bilinçli tüketici alışveriş sırasında, fiş ya da fatura, kullanma kılavuzu ve garanti belgesi vb. belgeleri mutlaka satıcıdan almalıdır. Doğru cevap E'dir.

CE (Conformité Européenne) işareti; ürünün amacına uygun olarak kullanılması halinde; insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki yaşam ve sağlığı, çevre ve tüketicinin korunması açısından en az güvenlik koşullarına uygun olduğunu gösterir. Doğru cevap B'dir.