TÜKETİM BİLİNCİ VE BİLİNÇLİ TÜKETİCİ - Deneme Sınavı - 12

Alışveriş Aşaması: Alışveriş aşamasında öncelikle alışveriş yapılacak yer belirlenir. Ardından ürünün markası, fiyatı, kalitesi gibi özellikleri açısından niteliği değerlendirilir. Daha sonra ödeme koşulları, garanti belgesi, satış sonrası hizmetler ile ilgili bilgiler edinilir, değerlendirilir ve böylece satın alma gerçekleşir. Bilinçli tüketici alışveriş sırasında, fiş ya da fatura, kullanma kılavuzu ve garanti belgesi vb. belgeleri mutlaka satıcıdan almalıdır. Araştırma yapma ve çevreden bilgi alma; alışveriş öncesi aşamada, kullanma kılavuzunu okuma ise alışveriş sonrası aşamada gösterilen davranışlara örnektir.

Satış sonrası hizmet ve bakım gerektiren mallarda, yaygın servis ağı bulunanlar
tercih edilmesi, Satıcının davranışlarına dikkat edilerek alışveriş sırasında uyanık ve bilinçli hareket edilmesi, Satın alınacak mal ve hizmetin üretim, satış, tüketim veya kullanma aşamalarında, çevre dostu olmasına özen gösterilmesi alışveriş sırasında; Alınan malların bilgilendirici etiketleri, ambalajlar üzerinde yer alan bilgileri ve Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzları mutlaka okunması ve kullanım sırasında aynen uygulanması alışveriş sonrasında izlenmesi gereken ilkelerdir. Alışveriş için ayrılan zamanın, alınacak mal ve hizmeti iyi incelemeye yeterli olması ise alışverişin planlanmasında izlenmesi gereken bir ilkedir.

CE (Conformité Européenne) işareti; ürünün amacına uygun olarak kullanılması halinde; insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki yaşam ve sağlığı, çevre ve tüketicinin korunması açısından en az güvenlik koşullarına uygun olduğunu gösterir. Oyuncaklarda; buzdolabı, çamaşır makinesi gibi elektrikli ev aletlerinde; cep telefonu, bilgisayar gibi elektronik aletlerde; çimento, pencere gibi inşaat malzemelerinde; ocak, fırın gibi gaz ile çalışan aletlerde;asansörlerde; takım tezgâhları gibi makinelerde; kan kitleri, gebelik testleri gibi tıbbi malzemelerde, düdüklü tencere gibi patlayabilir basınçlı kaplarda CE işareti mutlaka aranmalıdır.

Bu ürüne ihtiyacım var mı? Onu kiralayabilir, ödünç alabilir ya da başka bir kişi ile
paylaşabilir miyim? Ürün nerede ve nasıl üretildi? Yerel bir ürünü alma şansım olabilir mi? Ürün eskidiğinde onarabilme şansı var mı? Ürün geri dönüşümlü mü? soruları tüketicinin, ürün satın almaya karar verdiğinde öncelikle kendilerine sormaları gereken sorulardır. 

Satın alınan malın kullanımı ve bakımı istenen şekilde gerçekleşebiliyor mu? sorusu ise ürünü değerlendirme aşamasında sorulması gereken sorulardan biridir.

Kapıdan satışlarda sözleşme yapılmalı, sözleşme tarihi tüketici tarafından imzalanmalıdır.Malın tesliminden itibaren vazgeçme süresi içerisinde satıcıya ödeme yapılmamalı ve senet imzalamamalıdır. Taksitli satışlarda sözleşme yapılmalıdır. Taksit şartları ve vadeleri incelenmelidir. Bütün taksitler için tek bir senet imzalanmamalı, senetlerin her bir taksit için ayrı ayrı olacak şekilde ve tüketicinin adına düzenlenmesi istenmelidir. Kampanyalı satışlarda, sözleşme yapmadan önce kampanya düzenleyen firmaların reklâm ve ilânları incelenmelidir. Sözleşmedeki kampanya şartları, ön ödeme ve teslim süresi, kampanya bitiş tarihi ve malın teslim tarihi inceledikten sonra sözleşme yapılmalıdır. Mesafeli satış olarak adlandırılan yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda ve diğer iletişim araçları kullanılarak ve tüketicilerle karşı karşıya gelinmeksiniz yapılan satışlarda; ön bilgilendirme ve sözleşme yapılması gerekir. İndirimli satışlara ise buna gerek yoktur.

Yapılan çeşitli araştırmalardan da anlaşılacağı üzere sürdürülebilir tüketim alanında bireylere önerilebilecek iki önemli konu vardır. Birincisi, bireylerin tüketim
davranışlarını, sürdürülebilir tüketime doğru değiştirmeleridir. Bu değişim, çevreye daha
duyarlı tüketim davranışlarının sergilenmesi anlamı taşır. Örneğin; daha az kaynak kullanılarak üretilen, tüketim aşamasında enerji ihtiyacı daha az olan ve neredeyse tamamı
geri dönüştürülebilir malzemeden yapılan ürünlerin tüketilmesi, buna yönelik davranışları açıklamaktadır. İkincisi ise toplam tüketim düzeyini azaltmaktır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tüketicileri mal ya da hizmet satın almaya yönelten üç temel etken söz konusudur.
Bunlar (Ünsalver, 2011: 17,18);
1. İşlevsellik etkeni (ekonomik ve işe yararlılık),
2. Duygusal ve sosyal etkenler (duygusal bağ kurma ve sosyal etkileşim),
3. Kimlik ile bağlantılı etkenler (ideal benlik ya da kendini ifade etme biçimi).

Doğru cevap B seçeneğidir.

Takıntılı alışveriş durumunun dört aşaması söz konusudur (Ünsalver, 2011: 26)
1. Beklenti: Belli bir ürüne sahip olmak ya da alışveriş eylemi ile ilgili düşünce, arzu
ya da bilişsel düşünme dönemi.
2. Hazırlanma: Tüketicinin alışveriş yapmak için ne zaman, nereye gidebileceğini,
hangi kredi kartlarını kullanabileceğini düşündüğü ve para harcamaya hazırlandığı dönem.
3. Alışveriş: Alışverişin yapıldığı ve özellikle de takıntılı alışveriş bozukluğu olan kişiler için yoğun heyecanın duyulduğu dönem.
4. Para Harcama: Tüketici tarafından ürünün satın aldığı ve alım sonrası hayal kırıklığı, pişmanlık ya da coşku ve mutluluk gibi duyguların yaşandığı dönemdir.

Üçüncü aşama alışveriştir . Cevap C seçeneğidir.

İlk defa 19.yüzyılda tüketicinin korunması konusu, ABD’de konuşulmaya başlanmış, daha sonra 1950-1960’lı yıllarda toplumsal bir sorun olarak ortaya çıkmıştır. Türkiye’de ise 1970’lı yıllarda gündeme giren bu konu “4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” ile 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Birleşmiş Milletler, 1985 yılında aldığı bir kararla Tüketici Hakları Evrensel Beyannamesini ilân ederken, bu konuşmanın yapıldığı 15 Mart tarihini Dünya Tüketici Hakları Günü olarak kabul etmiş ve uluslararası tüketici örgütleri de bunu her yıl Dünya Tüketici Hakları Günü olarak kutlamaya başlamıştır.

Gelişen teknolojilerin tüketim ürünlerinde çeşitliliği sürekli artırması,

Sanayi ürünlerinin tüketimdeki payının azalması ve bu ürünleri üreten işletmelerin güçlü ve örgütlü olmaları,

Tüketicilerin iyi bir alışveriş için geliri, gerekli zamanı ve bilgisinin sınırlı olması,

Tüketicilerin yanıltıcı olabilecek reklâmların etkisinde kalmaları,

Toplumda; çocuklar, yaşlılar, engelliler ve az gelirli ve daha çok korunmaya ihtiyaç gösteren tüketicilerin var olmasıdır.

Batı Avrupa Ülkelerinde 1950’lerden sonra, Türkiye’de ise rekabetçi piyasa dönemine geçildiği 1980’den sonra tüketicilik hareketi ivme kazanmıştır.

Tüketici eğitiminin temel amaçları;

Tüketicinin kendi değer sistemini anlamasını,

Karar verme yeteneklerini geliştirmesini,

Pazarda bilgi ve seçenekleri değerlendirmesini,

Satın alma işleminden tatmin olmasını,

Hak ve sorumluluklarının bilincine varmasını sağlamaktır.

İnsanın, insan olmaktan doğan ve yaşamını sürdürebilmesi için gereken ihtiyaçlarını karşılayabileceğini belirten bu hak, tüketicinin en temel hakkıdır. Gelişen ve değişen dünya şartları içerisinde; beslenme, barınma, ısınma, aydınlanma, içecek su bulma, ulaşım ve haberleşme gibi bütün ihtiyaçlar tüketicinin en temel haklarıdır. Bu hakların talep edilebilmesi ve ulaşılabilir olması, her tüketici için mümkün olmalıdır.

Tüketicilerin doğrudan sağlıkları ile ilgili olan bu hak, tüketiciye sunulan ve tüketicinin aldığı mal ve hizmetlerin, tüketicinin yaşamını ve sağlığını tehlikeye düşürmeyecek ve güvenliğine zarar vermeyecek derecede güvenilir ve kaliteli olması gerekliliğini içermektedir.

Ekonomik çıkarların korunması hakkı, tüketicinin mal ve hizmet alımı için yaptığı ödemenin karşılığını tam olarak alabilmesidir. Bu hak, tüketicilerin çeşitli mal ve hizmetler arasında gelir düzeylerine uygun şekilde kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesi, istedikleri mal ve hizmetleri ucuz ve kaliteli olarak alabilmesi ve seçeneklerin artırılmasını ifade eder.

Satın alınan mal veya hizmetlerin öngörülen nitelikte olmaması, ayıplı veya hatalı çıkması durumunda; ayıplı malın geri alınması, değiştirilmesi, ayıplı hizmetin yeniden görülmesi vb. gibi ayıpların ve neden oldukları her türlü maddi, hukuki ve ekonomik zararların karşılanmasıdır. Tüketici, üretici veya satıcı tarafından zararı karşılanmadığı hallerde, karar süreçlerinin uzun olmadığı ve tüketicilerin katlanacağı maliyetlerin yüksek olmadığı yargı yollarına başvurabilmelidir. Gerekirse tüketicinin maruz kaldığı maddi ve manevi zararların ödenmesi ve resmî kuruluşlarca gereken kolaylığın sağlanması, tüketicinin zararlarının karşılanma yollarıdır.

Tüketicinin bir ürünü alırken seçimini ihtiyaçlarına en uygun ve akılcı şekilde yapabilmesi için kendisine gerekli bilgileri sağlamak,

Tüketicinin doğru ve sağlıklı bir tüketici ve yurttaşlık bilincine sahip olabilmesi için gerekli altyapıyı oluşturmak,

Tüketiciyi güvenilir ve sağlıklı olmayan ürünleri satın almaktan korumak,

Kalite kontrolü sağlamak, tüketicilere ürünlerin kalitesini nasıl belirleyecekleri konusunda uyarmak,

Üretim işletmelerine ve aracı kurumlara, tüketicinin korunması konusunda en büyük sorumluluğun düştüğünü kabul ettirmek,

Tüketicilerin, medya ve reklâmların etkisinde kalarak ihtiyaçları olmayan mal ve hizmetleri tüketmelerine engel olmak,

Tüketicilere sadece kendi değil, tüm tüketicilerin haklarına nasıl sahip çıkması gerektiğini öğreterek tüketiciler arası dayanışmayı kuvvetlendirmektir.

Fiziksel yönden sorumlu tüketim anlayışı bilinçli tüketicinin geleneksel olarak sıralanan sorumluluklarından biri değildir.

Fiziksel etken tüketicilerin mal yada hizmet almaya yönelten etkenlerden biri değildir?