TÜKETİM BİLİNCİ VE BİLİNÇLİ TÜKETİCİ - Deneme Sınavı - 4

İdeal benlik “ne olmak istiyorum?” sorusu ile ilgilidir ve bireyin kişilik özellikleri, sözel
becerileri, tutumları ve sosyal algılamaları konularını içerir. Doğru cevap A'dır.

Tüketicilerin sevdiği insanları (aile üyeleri, arkadaş, vb.) mutlu etmek ve keyif almak amacı ile yapılan alışveriş hedonik tüketimi ifade etmektedir. Doğru cevap E'dir.

Aile karar alma sürecinde elden çıkaranlar belirli ürünlerin elden çıkarılmasına karar verenlerdir. Doğru cevap D'dir.

Durumsal etkiler, belirli bir zaman diliminde ve yerde gözlemlenebilen satın alma davranışında sistematik etki yapan tüm faktörler olarak tanımlanır. Genel anlamda satın alma durumunda tüketiciyi etkileyen her türlü durum olarak da tanımlanabilecek olan faktörler beş grup altında incelenebilir. Fiziksel etkiler, sosyal ortam, zaman, amaç ve kolaylaştırıcı unsurlar. Fiziksel Etkiler satın alma sırasında tüketicinin duygularına hitap eden ögelerdir. Söz konusu etkilere örnek olarak, mağaza içi satın almalarda, mağaza atmosferinde kullanılan dekor, ışık, koku, hava ve sesler gösterilebilir. Fiziksel etkiler içerisinde sayılabilecek bir diğer faktör de tüketici satın alma kararını olumsuz olarak etkileyen kalabalıktır. Birçok insan alışveriş sırasında çok fazla zaman kaybetmek istemez. Mağaza içerisinde ürünleri istediği gibi inceleyip, satış elemanlarından anında destek almak ister. Ödeme yapmak için beklenen uzun kuyruklar da kişinin rahatsızlık duymasına neden olabilir. Ancak bazı durumlarda satın alma yerinin kalabalıklık düzeyi tüketiciyi farklı şekilde etkiler. Örneğin kalabalık restoranlar ve eğlence yerleri bir popülerlik ya da kalite göstergesi de olabilmektedir. Oysa burada kalabalıktan bir sorun olarak bahsedilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Zaman: Tüketicilerin satın alma davranışını etkileyen bir diğer faktör ise zamandır. Tüketicilerin zaman baskısı altındaki acil karar alma durumlarında, yeterli düzeyde bilgi edinme ve seçenekleri değerlendirme şansı olmayacaktır. Örneğin, acil bir şekilde şehir dışına çıkması gereken bir kişi, her zaman tercih ettiği otobüs firmasından bilet bulamadığı takdirde, kendisine en uygun zamanda hizmeti sunan başka bir firmayı tercih edecektir. Satın alma davranışına zaman boyutunun bir diğer etkisi de satın alma faaliyetinin başlamasına ilişkindir. Örneğin, maaşların ve ikramiyelerin alındığı zamanlarda ve yılbaşı, bayram gibi özel günlerde yapılan alışverişler buna örnek gösterilebilir. Son zamanlarda özellikle giyim mağazaları tarafından yapılan sezon sonu indirimler de satın alma kararının zamanını etkileyen durumlara arasında gösterilebilir. Sevgililer günü de özel günler kategorisinde olduğu için bu zaman diliminde alışveriş oranları artmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Algılanan Satın Alma Riski: Tüketiciler, belirli satın alma durumlarını farklı risk düzeylerinde algılar. Örneğin, bir ev satın alma durumu ile çanta satın alma durumları arasında tüketicinin algıladığı satın alma risk düzeyi farklı olacaktır. Genel anlamda risk, bir olayın sonucunun beklenenden farklı olma düzeyi ve sonucun tahminindeki belirsizliktir. Bu çerçevede tüketiciler satın alma kararlarının sonucunda ortaya çıkabilecek belirsizliklerden kaçınma eğilimindedir. Tüketicilerin satın alma kararlarında algıladıkları riski belirleyen önemli bir öge de riski algılama ve kabullenme dereceleri arasındaki farkı ortaya koyan kişiliklerdir. Birey, kişilik özelinde değerlendirildiğinde, bazı insanların risk almaktan hoşlandığı, bazı insanların ise risk almaktan mümkün olduğunca kaçındığı görülmektedir. Verilen örnekteki konuşmacı da sonucun tahminindeki belirsizlik sebebiyle risk almamak için satın alma kararından vazgeçtiğini belirtmektedir. Doğru cevap E’dir.

Tüketicilerin satın alma kararı; öncesi ve sonrası olan, aşamalar halinde gerçekleşen bir davranıştır. Bu nedenle tüketici satın alma kararı bir süreç olarak değerlendirilir. Tüketici satın alma ihtiyacını bir sorun olarak algılar. Örneğin, kış mevsimi geldiğinde soğuk ve yağışlı havalarda giymek üzere bir paltosu olmayan bir kimse için bu bir sorundur. Bu sorun o kimse için bir gerginlik hali yaratır. Bu nedenle insanlar kendileri ve yakın çevreleri için yaşamları boyunca çeşitli sorunların üstesinden gelmek amacıyla birçok mal ve hizmet talebinde bulunur. Güzel bir gece kıyafeti bir bayanının gideceği bir davette şık görünmesini sağlarken, bir başka satın alma kararında çocukları için seçeceği özel okul onların geleceği konusunda daha endişelenmesini sağlayacaktır. Doğru cevap A’ dır.

Tüketici satın alma karar süreci, öncelikle sorunun belirlenmesi ile başlar. Sorunun tüketici tarafından belirlenmesi, satın alma karar sürecinin başlaması için gereklidir. Ayşe manto satın almaz çünkü bu ihtiyacı annesinin değil kendisinin belirlemesi gerekir. Öyleyse, sorunun belirlenmesi aşamasında bir sorun yaşanmaktadır. Doğru cevap A’ dır.

Satın alma eyleminin gerçekleşmesi ile satın alma karar süreci sona ermez. Satın alma kararından sonra tüketici, bir sonraki satın alma davranışını etkileyecek olan satın alma sonrası değerlendirmelerde bulunur. Kasap da burada bu aşamaya işaret etmektedir. Ürünün satın alma sonrası değerlendirme sonucunda beğenilmediği takdirde iade edilebileceğini ima etmektedir.  Doğru cevap E’dir.

Sorunun belirlenmesi sürecinde tüketicinin şimdiki durumu ve arzulanan durumundaki değişikliklerin, bazı belirleyiciler tarafından oluşabileceği vurgulanmıştır. Şimdiki durumdaki değişmeler; eldekilerin azalması, eldekilerden hoşnutsuzluk, finansal durumdaki bozulma ve düzelmedir. Yeni ihtiyaç koşulları, yeni istek koşulları, yeni ürün fırsatları ve diğer ürünleri satın alma durumları ise arzulanan durumdaki değişmeleri belirleyen faktörlerdir. Her iki durumdaki değişikliğin belirleyicileri arasında pazarlama girdilerinin yer alması, pazarlamacıların bu süreçteki etkililiğini ortaya koyması bakımından önem taşımaktadır. Doğru cevap A’dır.

Eldekilerden hoşnutsuzluk, eldeki ürünün artık işlevini yerine Getirememesini ifade eder. Artık giyilemeyecek duruma gelen giysiler buna örnek gösterilebilir. Doğru cevap D’dir.

Satın alma eyleminin başlamasında temel etken satın alma niyetinin oluşmasıdır. Satın alma niyetinin ortaya çıkması için, tüketici tarafından genel bir ihtiyacın belirlenmiş olması gerekir. Eğer tüketici, bir ihtiyacı alışveriş öncesi belirlemeden, yani satın alma niyeti yok iken, alışveriş ortamında alım yapıyor ise bu çeşit satın almalara plansız satın alma denir.  Plansız satın almalar, tüketici satın alma karar sürecinin aşamalarının satın alma sırasında gerçekleşmesi durumudur ve bu durumda tüketici önceden düşünmediği bir ürünü satın alır. Söz konusu satın alma davranışı tamamen plansız olarak gerçekleşebileceği gibi satın alma sırasındaki değerlendirmelere bağlı olarak ya da yapılan planlı bir alışverişin getirdiği plansız alımlar şeklinde de olabilir. Verilen örnekte de planlı bir şekilde koltuk takımı almaya giden müşteri, beğendiği takıma evdeki halısının uymayacağını düşündüğünden, daha önceden planlamadığı bir alışveriş daha yapar. Doğru cevap C’dir.

Alışılmış kararlar, marka sadakatine yönelik satın almalar ve yeniden (yinelenen-tekrarlanan) satın almalar olmak üzere iki ayrı grupta incelenir. Kapsamlı karar alma eylemi, satın alma öncesinde çok sayıda seçeneğin, tüketici tarafından kapsamlı şekilde araştırılması ve değerlendirilmesini içerir. Bu çeşit satın alma sonucunda, satın alma sonrasında yapılan karmaşık değerlendirme de söz konusu olmaktadır. Bu tür karar alma eylemleri, satın alma ilgilenimi yüksek olan satın almalarda görülür. Satın alma öncesinde tüketici tam anlamıyla bir değerlendirme süreci geçirir. Ancak oldukça az sayıda tüketici kararı, bu derece karmaşık bir değerlendirme ve karar alma düzeyine ulaşır. Ev ürünleri, kişisel bilgisayarlar ve rekreasyonel mal ve hizmetlerin satın alınması, çoğunlukla kapsamlı karar alma eylemi ile gerçekleşir. Ancak kapsamlı karar eylemi niteliğinde olan bazı satın almalarda, tüketiciler farklı davranışlar da bulunabilmektedir. Örneğin bir tüketici, yüksek risk içeren ve kapsamlı bir karar niteliğinde olan herhangi bir satın alma durumunda, o ürün grubunda belirli bir markaya yönelik sadakat duygularının etkisiyle alışılmış satın alma karar eylemi sergileyebilir. Doğru cevap E’dir.

Yaşamak için gerçekleştirilen ve gündelik yaşamın bir parçası olan tüketim; belirli bir ihtiyacı tatmin etmek için mal veya hizmet satın alma ya da kullanma olarak tanımlanır (Odabaşı, 1999: 4).

Tüketici; kendisinin ya da ailesinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir mal ya hizmet satın alan ve kullanan kişidir.

Etkileyenler:Diğer üyelere mal ya da hizmet hakkında bilgi veren aile üye/leri

Hazırlayanlar: Mal ya da hizmetin ailenin diğer üyelerinin kullanımı için uygun hale getiren aile üye/leri.

Belirli ürünleri kimlerin satın aldığı, söz konusu ürünlerin ne amaçla kullanıldığı, niçin belirli bir marka ya da modelin tercih edildiği, o ürünün ya da modelin nasıl seçildiği ve ödemenin nasıl yapıldığı, ürüne ne zaman ihtiyaç duyulduğu ve ürünün nereden satın alındığı gibi sorular yanıt aranan temel konulardandır.

Tüketici davranışları, çevresel faktörlerden etkilenir. Ancak çevresel faktörlerin etkisi; satın alma amacına, tüketicinin içsel durumuna ve diğer durumsal faktörlere göre değişebilir. Örneğin, buzdolabı arızalanan bir kişinin satın alma davranışı ile yeni evlenecek bir çiftin buzdolabı satın alma davranışı birbirinden farklılık gösterebilecektir.

Tüketim kültüründe sınırsız ve doyurulmaz olarak kabul edilen bu ihtiyaçlar, sürekli olarak daha fazla isteği ortaya çıkararak vazgeçilmez arzulara neden olur. İhtiyacın doyurulmaz olma özelliği, verimlilik artışı ile birlikte tüketimi sembolik hale getirmektedir. Bu süreçte insanlar, kendilerini ekonomik ve sosyal olarak daha ileri düzeylere getirme çabası içerisinde bulunmaktadır. Yeni ürünlerin geliştirilmesi ve kullanım ömürlerinin hem fonksiyonel, hem de sosyo-psikolojik olarak kısaltılması, tek kullanımlık ürünlerin tasarlanması, beraberinde elde bulunan ve kullanılabilir ürünlerin de değer kaybederek elden çıkarılmasına neden olur.