TÜKETİCİ HUKUKU

Kurul tarafından, gerekli görülen hallerde ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan yazılı olarak bilgi
veya görüş istenir. İlgili kişi, kurum ve kuruluşların, istenen belgelerin aslını veya onaylı kopyalarını vermesi zorunludur. İstenen bilgi ve belgelerin Bakanlığa iletilmesi için en fazla on beş günlük
süre tanınır.

Huzur Ücreti: Bir kurulun üyelerine bu
görevlerinden dolayı verilen bir miktar
para.

Konsey, Başkanın çağrısı üzerine yılda en az bir
kez toplanır. Başkanın gerekli görmesi veya üyelerin
en az dörtte birinin Başkana yapacağı gerekçeli ve
yazılı başvuru üzerine de olağanüstü toplanır.

Konsey, üye sayısının yarısından bir fazlasının
katılımıyla toplanır. İlk toplantıda yeterli çoğunluk
sağlanmazsa, toplantı iki ay içerisinde yapılır ve
toplantı yeter sayısı aranmaz.

Reklam Konseyi yılda en az bir kez Bakanlığın
koordinatörlüğünde toplanır.

Tüketici hakem heyetinin oluşumunun sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler, yönetmelikte
belirtilen şartları taşıyan devlet memurları arasından illerde il müdürü, ilçelerde ise kaymakam tarafından görevlendirme yapılarak tamamlanır.
Başkan dışındaki üyelerin görev süresi üç yıldır.
Görev süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir
veya seçilebilir.

Tüketici hakem heyeti, uyuşmazlık konusuna ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan, ilgili
kişi, kurum ve kuruluşlardan isteyebilir (TKHK m.69). Bilgi ve belge isteme yazılarının taahhütlü mektupla gönderilmesi esastır. Gecikmesi halinde zarar doğabilecek işlerde, gerekçe belirtilmek suretiyle, memur vasıtasıyla tebligat yaptırılabilir.
İstenen bilgi ve belgelerin sunulması için tebliğ tarihinden itibaren en fazla otuz gün süre verilir.

Hakem heyeti, uyuşmazlık ile ilgili karar verirken tarafların talebiyle bağlıdır. Ancak başvurunun
yapıldığı tarihte uyuşmazlık miktarının tam ve kesin olarak belirlenebilmesinin başvuru sahibinden
beklenemeyeceği durumlarda, başvuru sahibinin
hukuki ilişkiyi ve asgari bir miktarı belirtmesi halinde, talep edilen miktardan daha fazlasına veya daha
azına hakem heyetince karar verilebilmektedir. Verilen kararın hakem heyetinin görev alanında kalması
şarttır. Hakem heyeti kararı yalnızca tarafları bağlamaktadır. Bu durumda hakem heyeti kararı yalnızca
verildiği uyuşmazlık için hüküm ifade etmektedir.

Tüketici davaları, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesinde de açılabilir (TKHK m.73/5). Usul hukukunda genel kural davanın, davalının yerleşim yerinde açılmasıdır. Bu düzenleme ile tüketiciye kolaylık getirilmiş, tüketici davalarının tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesinde de açılabileceği düzenlenmiştir. Tüketiciler isterlerse kendi yerleşim yerlerinde isterlerse genel yetki kuralı gereği davalının yerleşim yerinde bu davayı açabilirler.

Ülkemizde çok sayıda tüketici derneği bulunmaktadır. Bütün hepsinin ortak noktası, bunların birer sivil toplum kuruluşu olması, devletle herhangi bir organik bağının bulunmaması, tüketicilerin hak ve menfaatlerini korumaya yönelik faaliyet göstermesi ve hak arama noktasında baskı unsuru olarak görev almasıdır. Kısacası haksızlığın olduğu her yerde, tüketicilerin haklarının korunması açısından ferden tüketicilerin seslerini duyuramadığı her alanda faaliyet göstermektedirler.

TKHK’da belirtilen esaslara uygun olarak ticari reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek Reklam Kurulu'nun görevlerindendir.

Reklam Kurulu on dokuz üyeden oluşmaktadır. Kurulun başkanlığını Gümrük ve Ticaret bakanının görevlendirdiği ilgili Genel Müdür yürütmektedir. Reklam Kurulu aşağıdaki kurum ve kuruluşların göndereceği üyelerden oluşmaktadır:

TKHK’nun 64’üncü maddesi gereğince, tüketici sorunlarının ve ihtiyaçlarının belirlenmesi ile çıkarlarının korunmasına ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak ve bu Kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüşleri öncelikle ele alınmak üzere ilgili mercilere iletmek amacıyla yılda en az bir kez Ticaret Bakanlığı'nın koordinatörlüğünde Tüketici Konseyi toplanmaktadır.

Reklam Konseyi yılda en az bir kez Bakanlığın koordinatörlüğünde toplanır. Toplantının tarihi,
yeri ve gündemi üyelere toplantı gününden en az on beş gün önce yazılı olarak veya elektronik ortamda bildirilir. Konsey, üye sayısının en az yarısından bir fazlasının katılımıyla toplanır. İlk toplantıda yeterli çoğunluk sağlanamazsa, toplantı iki ay içinde yapılır ve toplantı yeter sayısı aranmaz.Kararlar, oylama anında hazır bulunanların oy çokluğu ile alınır. Oyların eşitliği halinde Başkanın oy kullandığı taraf çoğunluğu sağlar.

Konsey, Bakanın veya görevlendireceği Bakan Yardımcısı veya Müsteşarın başkanlığında aşağıda
sayılan üyelerden oluşur:

Tüketici Hakem Heyetinin, somut olaya bağlı bir şekilde uyuşmazlıkları çözüme kavuşturmak için harekete geçmesi ancak yapılacak bir başvuruya bağlıdır. Tüketici hakem heyetlerine yapılacak başvurular Bakanlığın internet sayfasında yer alan başvuru formu kullanılarak yapılabilir. Başvuru formu kullanılmadan yapılan başvurularda; başvuru sahibinin adı, soyadı, TC Kimlik Numarası, adresi ve varsa diğer iletişim bilgileri, talebi ve TL cinsinden uyuşmazlık değeri ile şikayet edilene ilişkin bilgilere yer verilmesi zorunludur.Elektronik ortamda yapılan başvuruların Tüketici Bilgi Sistemi ile yapılması zorunludur. Tüketici aynı uyuşmazlık konusu ile ilgili olarak birden çok tüketici hakem heyetine başvuramaz. Aksi takdirde diğer taraf lehine derdestlik itirazında bulunma hakkı doğar. Tüketici hakem heyeti, uyuşmazlık konusuna ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan isteyebilir (TKHKm.69). Bilgi ve belge isteme yazılarının taahhütlü mektupla gönderilmesi esastır. Gecikmesi halinde zarar doğabilecek işlerde, gerekçe belirtilmek suretiyle, memur vasıtasıyla tebligat yaptırılabilir. İstenen bilgi ve belgelerin sunulması için tebliğ tarihinden itibaren en fazla otuz gün süre verilir.

Üçüncü derece de dâhil olmak üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı bulunanların taraf olduğu uyuşmazlıklarda üyeler toplantıya katılabilir. Kuzen dördüncü dereceden kan kısmı olduğu için bu uyuşmazlıklarda toplantıya katılabilir.

Hakem heyeti, uyuşmazlık ile ilgili karar verirken tarafların talebiyle bağlıdır. Ancak başvurunun yapıldığı tarihte uyuşmazlık miktarının tam ve kesin olarak belirlenebilmesinin başvuru sahibinden beklenemeyeceği durumlarda, başvuru sahibinin hukuki ilişkiyi ve asgari bir miktarı belirtmesi  halinde, talep edilen miktardan daha fazlasına veya daha azına hakem heyetince karar verilebilmektedir. Aynı tüketici işleminden kaynaklanan birden fazla uyuşmazlık için ayrı ayrı başvuru yapılması durumunda, uyuşmazlığın değerleri toplamı tüketici hakem heyetinin görev sınırı içinde kalmak şartıyla, tek bir başvuruda birleştirilerek karar verilebilir. Tüketici hakem heyeti kararında uyuşmazlık bedelinin Türk Lirası cinsinden belirtilmesi zorunludur. Tarafların avukatla temsil edilmesi durumunda, tüketici hakem heyetleri tarafından lehine karar verilen tarafın avukatına vekâlet ücreti ödenmesine karar verilmez.

Üyelerinden; Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) ve Tüketici Hakları Derneği (THD) kamu yararı statüsüne sahip tüketici dernekleridir.

Tüketici mahkemelerinde görülecek davalar basit yargılama usulüne göre yürütülecektir. Böylece normal mahkemelerden daha hızlı çalışmaları ve sorunları daha hızlı çözmeleri mümkün olacaktır. Dava açılması ve davaya cevap verilmesi dilekçe ile olur (HMK.m.317/1). Taraflar cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçesi veremezler (HMK.m.317/3).  Cevap süresi, dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki haftadır.  İddianın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı dava açılmasıyla; savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı cevap dilekçesinin mahkemeye verilmesiyle başlar (HMK.m.319). Mahkeme, tarafların dinlenmesi, delillerin incelenmesi ve tahkikat işlemlerinin yapılmasınıi ki duruşmada tamamlar.