TÜKETİCİ HUKUKU

Tüketici kuruluşları, tüketicilerin haklarının korunması alanında çeşitli ve farklı görevler üstlenmiştir. Bunlardan, Reklam Kurulu, ticari reklamlara ilişkin denetim yapma ve idari ceza verebilme yetkisine sahiptir. Tüketici Konseyi, tüketici sorumlarının ve ihtiyaçlarının belirlenmesi ile çıkarlarının korunmasına ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak ve TKHK’nun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüşleri öncelikle ele alınmak üzere ilgili mercilere iletmek amacıyla faaliyet yürütmektedir. Reklam Konseyi ise, Reklam politikalarının oluşturulması ve uygulanması ile ilgili olarak çağdaş iletişim uygulamalarını takip etmek, reklam sektörünün ve reklam denetim işlevinin geliştirilmesine yönelik araştırma ve çalışmalar yapmak, bu alanda görüş ve önerilerde bulunmak ve bu görüş ve önerileri ilgili mercilere iletmek amacıyla hareket etmektedir. Tüketici Hakem Heyeti ile Tüketici
Mahkemeleri de uyuşmazlıkların çözümünde karar verici konumunda hüküm tesis etmektedir. Kanunda tanımlandığı ve çerçeveleri çizildiği oranda bu kuruluşların tüketicilerin karşılaştığı sorunlara çeşitli açılardan çözüm getirdiği ve bu sorunların ortadan kaldırılması amacıyla faaliyet yürüttükleri görülmektedir. Kanun eliyle kurulan bu kuruluşlar haricinde tüketici haklarını korumakla görevli başka kuruluşlarında bulunduğu dikkate alınırsa, tüketicilerin çok değişik açılardan korunmaya, gasp edilen haklarını elde etmeye ve meydana gelen uyuşmazlıklara çözüm bulunmaya çalışıldığı görülmektedir.

Ticari reklam ve haksız ticari uygulamaları, belirlenen ilkeler çerçevesinde incelemek ve gerektiğinde denetim yapma, Reklam kurulunun görevleri arasında yer alır.

Reklam Kurulu on dokuz üyeden oluşmaktadır. Kurulun başkanlığını Gümrük ve Ticaret bakanının görevlendirdiği ilgili Genel Müdür yürütmektedir.

Konsey, Başkanın çağrısı üzerine yılda en az bir kez toplanır. Başkanın gerekli görmesi veya üyelerin en az dörtte birinin Başkana yapacağı gerekçeli ve yazılı başvuru üzerine de olağanüstü toplanır.

Tüketicinin korunması alanındaki gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek ile Tüketicinin korunması ile ilgili kanun teklifleri, yönetmelik ve tebliğler hakkında görüş oluşturmak ve önerilerde bulunmak, Tüketici Konseyinin görevleri arasında yer alır.

Tüketicinin korunması ile ilgili kanun teklifleri, yönetmelik ve tebliğler hakkında görüş oluşturmak ve önerilerde bulunmak, Reklam Konseyinin değil, Tüketici Konseyinin görevleri arasında yer alır.

Tüketici hakem heyetleri başkan dahil beş üyeden oluşur. Başkanlığı illerde ticaret il müdürü, ilçelerde ise kaymakam veya bunların görevlendireceği bir memur yürütür.

Dört yıllık fakülte mezunu olma şartını taşıyan üye bulunamayan yerlerde, üyeler illerde yüksekokul veya lise, ilçelerde ise en az ilköğretim mezunları arasından görevlendirilir.

Taraflar, tüketici hakem heyetinin kararlarına karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde tüketici hakem heyetinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine itiraz edebilir. İtiraz, tüketici hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak talep edilmesi şartıyla hâkim, tüketici hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir.

6502 sayılı TKHK’nun 3/m fıkrasında; “Tüketici örgütleri: Tüketicinin korunması amacıyla kurulan dernek, vakıf veya bunların üst kuruluşları” şeklinde tanımlanmıştır. Dolayısıyla kanunen de tüketicilerin haklarının korunması maksadıyla bu tür yapıların gerçekleştirilebileceği düzenlenmiştir.

Reklam Kurulunun görevleri şunlardır:

a. TKHK’da belirtilen esaslara uygun olarak ticari reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek ve haksız ticari uygulamalara karşı tüketiciyi korumaya yönelik düzenlemeleri yapmak ve Bakanlık aracılığıyla duyurmak,

b. Ticari reklam ve haksız ticari uygulamaları, belirlenen ilkeler çerçevesinde incelemek ve gerektiğinde denetim yapmak,

c. İnceleme veya denetim sonuçlarına göre Kanunun 61’inci ve 62’nci maddelerinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında idari yaptırımları uygulamak.

Reklam kurulunun genel müdürü gümrük ve ticaret bakanı tarafından görevlendirilir.

Kurul tarafından alınan kararlar Bakanlıkça uygulanır.

Konsey gündemi Başkan tarafından belirlenir.

Konseye katılan tüketici örgütleri temsilcileri arasından Reklam Kurulunda görevlendirilecek üyeyi seçme görevi Tüketici Konseyinindir.

Anayasa Mahkemesinden bir temsilci Tüketici Konseyi üyesi değildir.

Reklam Konseyine kamu kurum ve kuruluşlarından gelen temsilcilerin sayısı, hiçbir şekilde Konseyin toplam üye sayısının yüzde ellisinden fazla olamaz.

TKHK’nun 68’nci maddesi THH’lerin görev ve yetki alanını düzenlemiştir. TKHK m.68/1 gereğince, değeri iki bin Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda ilçe tüketici hakem heyetlerine, üç bin Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine, büyükşehir statüsünde bulunan illerde ise iki bin Türk Lirası ile üç bin Türk Lirası arasındaki uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu değerlerin üzerindeki uyuşmazlıklar için tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılamaz.

Mülga 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda farklı isimler altında nitelendirilse de benzer kuruluşların bulunduğu dikkat çekmektedir. Bununla birlikte 6502 sayılı Kanun
yeni bir kuruluş olarak reklam konseyini getirmiştir.

Kurul üyelerinin görev süresi üç yıldır. Süresi
bitenler yeniden görevlendirilebilir veya seçilebilir. Üyelik herhangi bir sebeple boşaldığı takdirde,
boşalan üyeliklere 4 üncü madde esasları dâhilinde
bir ay içinde görevlendirme veya seçim yapılır. Yeni
üye yerine atandığı üyenin kalan süresini tamamlar. Süresi dolan üyenin görevi, yeni üye görevine
başlayıncaya kadar devam eder (TKHK m.63/3).